Sydney Trần
5-8-2025
Tôi viết bài này sau khi một người bạn kể rằng hiện nay có khá nhiều người Việt (kể cả minh tinh, ca sĩ nổi tiếng ở Việt Nam) đang gửi con cái cho ông bà ở Mỹ nuôi; và nhờ đó, những đứa trẻ này được gián tiếp sống nhờ các quyền lợi từ chương trình An sinh xã hội của Hoa Kỳ.
***
Theo nghiên cứu thì càng ngày càng có nhiều trẻ em ở Mỹ sống chung với những người lớn tuổi đủ điều kiện lãnh lương hưu từ chương trình An sinh xã hội (Social Security). Theo nghiên cứu của ba học giả Lucie Schmidt, Lara Shore-Sheppard và Tara Watson, An sinh xã hội hiện đóng một vai trò ngày càng quan trọng đối với đời sống trẻ em. Đây là một điều ít ai ngờ tới vì chương trình này vốn không được thiết kế để trợ giúp trẻ nhỏ.
Tài liệu mới đây cho thấy, từ năm 2000 đến 2023, tỷ lệ trẻ em sống chung với người từ 62 tuổi trở lên (độ tuổi đủ điều kiện nhận lương hưu sớm) đã tăng gấp đôi, từ 5.3% lên 10.5%. Song song đó, tỷ lệ trẻ em sống trong các gia đình có nguồn thu nhập từ An sinh xã hội cũng tăng từ 6.9% lên 9.1%.
Sự thay đổi này diễn ra trong một bối cảnh mà chương trình trợ cấp tiền mặt truyền thống, như TANF (Hỗ trợ Tạm thời cho Gia đình Nghèo), ngày càng bị giảm lại. Năm 2023, số trẻ em sống trong những gia đình có thu nhập từ An sinh xã hội đã tăng gấp đôi số trẻ sống trong những gia đình có nhận TANF. Thậm chí, An sinh xã hội đã vượt cả TANF lẫn SSI (chương trình hỗ trợ người nghèo lớn tuổi và khuyết tật) về mức độ giúp đỡ trẻ em.
Tuy An sinh xã hội bao gồm nhiều hình thức, từ lương hưu, trợ cấp tàn tật đến trợ cấp người góa bụa, nhưng chính phần lương hưu cho người già là yếu tố chính góp phần vào sự gia tăng trực tiếp đến các trẻ em. Trong khi số trẻ sống với người già nhưng không đủ 62 tuổi và vẫn nhận An sinh xã hội có giảm, thì số trẻ sống với người từ 62 tuổi trở lên có nhận lương hưu đã tăng gấp đôi từ 3.3% lên 6.6%.
Khi phân tích sâu hơn, người ta thấy tỷ lệ trẻ em sống với người già và có ông bà làm người chăm sóc chính (tức chịu trách nhiệm nuôi dưỡng) có tỷ lệ nhận An sinh xã hội lên tới gần 70% trong năm 2023. Dù đã giảm so với mức cao nhất là 76% hồi 2006, con số này vẫn rất đáng kể. Những gia đình có người già nhưng không có ông bà làm người chăm sóc cũng có tỷ lệ gần 63%.
Điều đáng chú ý là từ ban đầu chương trình An sinh xã hội được lập ra không để giúp đỡ trẻ em nghèo. Trong khi TANF thì vốn được tạo ra để giúp đỡ trẻ trong gia đình thu nhập thấp. Tuy nhiên, theo thời gian, do sự thay đổi trong cơ cấu sống chung giữa thế hệ già và trẻ, An sinh xã hội đang trở thành một nguồn giúp đở tài chính quan trọng. Trong khi TANF ngày càng bị cắt giảm, nhiều trẻ nghèo giờ đây có cơ hội sống trong hộ gia đình có nguồn thu từ lương hưu của ông bà.
Năm 2023, có 12.8% trẻ em nghèo sống trong gia đình có thu nhập An sinh xã hội, so với chỉ 10% sống trong các gia đình có nhận TANF. Đây là một sự đảo ngược đáng kể so với năm 2000, khi tỷ lệ này là 24.3% (TANF) và 9.5% (An sinh xã hội).
Sự khác biệt giữa các sắc dân
Khuynh hướng sống chung với người lớn tuổi khá thông dụng ở mọi nhóm chủng tộc, nhưng có mức độ khác nhau. Trẻ gốc Á có khả năng sống với người già trong nhà cao nhất, trong khi trẻ da trắng là thấp nhất. Trẻ da đen và gốc Hispanic thường sống với ông bà, nhưng các ông bà này lại thường chưa đến 62 tuổi, nên ít có khả năng nhận lương hưu.
Tỷ lệ nhận An sinh xã hội cũng phản ánh sự khác biệt về chủng tộc. Năm 2023, 13.1% trẻ da đen sống trong gia đình có nguồn thu từ An sinh xã hội, cao hơn mức 9.9% của trẻ gốc Á, 8.6% của trẻ Hispanic và 8.0% của trẻ da trắng. Điều này phần nào phản ánh thực tế rằng người da màu ở Mỹ thường có ít tài sản hưu trí tư nhân hơn và lệ thuộc nhiều hơn vào hệ thống công cộng hơn.
Một nghiên cứu liên quan cho thấy dù việc đủ điều kiện lãnh lương hưu không làm gia tăng đáng kể mức thu nhập cho gia đình (vì nó thường đi kèm với việc nghỉ hưu hay giảm giờ làm), nhưng nó có tác động rõ rệt trong việc làm giảm nguy cơ cực nghèo của trẻ em, đồng thời giúp cho người lớn trong nhà có thời gian chăm sóc hoặc đầu tư thêm cho trẻ.
Tái định nghĩa vai trò của An sinh xã hội
Dù không được thiết kế như một chương trình giúp đở trẻ em, An sinh xã hội ngày nay đang đóng một vai trò ngày càng lớn trong việc bảo vệ nền kinh tế cho các gia đình nghèo có trẻ nhỏ. Trong khi các hình thức trợ cấp truyền thống như TANF càng ngày càng suy yếu, và khi cấu trúc gia đình ở Mỹ thay đổi, với nhiều thế hệ cùng chung sống trong một nhà, thì An sinh xã hội đã trở thành một cứu cánh bất ngờ.
Với dự báo rằng quỹ An sinh xã hội sẽ bị cạn kiệt vào năm 2034, đây là thời điểm cần nhìn lại vai trò của chương trình này không chỉ đối với người già mà cả với những đứa trẻ. Các nhà hoạch định chính sách rồi đây sẽ phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn: Tăng thuế, giảm quyền lợi, hoặc cải cách chương trình nhập cư. Nhưng bất kể giải pháp nào, họ cũng không nên xem nhẹ vai trò thầm lặng mà thiết yếu của An sinh xã hội đối với đời sống trẻ em nghèo tại Mỹ.
_______________
Nguồn tham khảo:
Kalkat, S., Watson, T., & Zars, J. (2025, July 23). Social Security payments have become an increasingly relevant income support for children.