Sydney Trần
18-10-2025
I. Voting Rights Act là gì?
Luật Bảo vệ Quyền Bầu cử năm 1965 (Voting Rights Act of 1965 – VRA) là một trong những đạo luật dân quyền quan trọng nhất của Hoa Kỳ.
Đạo luật này có một số nội dung chính như sau:
– Cấm các biện pháp lũng đoạn cách bầu cử có mục đích loại bỏ hoặc làm suy yếu quyền đi bầu của người da đen hoặc các nhóm thiểu số khác (Sec. 2).
– Sau khi chế độ nô lệ bị bãi bỏ, Tu chính án 15 (năm 1870) cho phép mọi công dân, không phân biệt màu da, được quyền bầu cử. Nhưng các tiểu bang miền Nam đã nghĩ ra cách “lách luật.” Họ buộc cử tri phải “thi đậu” các cuộc kiểm tra đọc, viết (literacy test), với nội dung rối rắm hoặc phi lý, để chứng minh rằng mình có “đủ trình độ đi bầu.”
Trên thực tế, người da trắng được miễn hoặc được giúp đỡ để vượt qua các cuộc kiểm tra. Còn người da đen thì bị đánh rớt, khiến phần lớn không thể bỏ phiếu.
Từ cuối thế kỷ 19 đến giữa thế kỷ 20, nhiều tiểu bang miền Nam nước Mỹ (như Alabama, Mississippi, Louisiana, Georgia…) đã dùng literacy tests như một công cụ hợp pháp để tước quyền bầu cử của người da đen.
Đạo luật Bảo Vệ Quyền Bầu Cử cấm các tiểu bang dùng việc kiểm tra hoặc đặt các điều kiện bầu cử khác để phân biệt chủng tộc.
– Trước 2013, bộ luật có phần “preclearance” (kiểm duyệt trước) (Sec. 5), theo đó các vùng có quá khứ phân biệt màu da, chủng tộc phải xin phép liên bang trước khi thay đổi luật bầu cử.
Sau phiên toà Shelby County v. Holder (2013), thủ tục “kiểm duyệt trước” này đã bị Tối Cao Pháp Viện (với đa số thẩm phán bảo thủ) tuyên bố là vi hiến và bãi bỏ.
Kể từ đó, hiệu lực của VRA đã bị suy yếu nhiều.
II. Việc bãi bỏ hoặc làm suy yếu VRA có thể giúp đảng Cộng hòa duy trì đa số ở Hạ Viện
1. Tạo lợi thế cho đảng Cộng Hoà
Khi luật chống “làm loãng phiếu của cử tri thiểu số” (vote dilution) bị giảm hiệu lực, các tiểu bang Cộng Hoà có thể đẩy mạnh việc vẽ lại bản đồ khu vực bầu cử để cho các quận do Đảng Cộng Hòa nắm chắc phần thắng.
Họ có thể dùng chiến thuộc “cracking” (chia nhỏ số phiếu của nhóm dân thiểu số ra nhiều địa phận để làm lá phiếu mất giá trị) hoặc “packing” (gom phiếu của nhiều cử tri theo Đảng Dân Chủ vào một quận để các quận khác có cơ hội nghiêng về Cộng Hoà).
Với mánh khoé trên, người ta ước tính rằng đảng Cộng Hoà có thể đoạt 19 ghế tại Hạ viện từ phe Dân Chủ.
2. Giảm giám sát liên bang
Nếu các vụ kiện về luật bầu cử làm hại dân thiểu số không thành công, thì việc tòa án hoặc Bộ Tư Pháp giám sát luật bầu cử ở tiểu bang sẽ yếu đi. Điều này cho phép các tiểu bang làm luật kỳ thị tự do hơn mà ít rủi ro bị kiện.
3. Củng cố tính bất động của Hạ Viện
Khi các quận được lập ra để cho đảng Cộng Hoà nắm chắc phần thắng thì khả năng đảng Dân Chủ chiếm lại đa số trong các cuộc bầu cử tiếp theo sẽ thấp hơn.
Đảng Cộng Hòa có thể tiếp tục giữ đa số ở Hạ Viện mà ít bị lệ thuộc vào sự thay đổi chính trị hoặc tổng thống.
Các cuộc chạy đua vào quốc hội sẽ ít bị cạnh tranh, và cử tri ở các khu vực “an toàn” sẽ ít được vận động.
4. Tác động dài hạn đối với phe thiểu số và người da màu
Đảng Cộng Hoà đang thực thi các biện pháp sửa luật bầu cử để tạo bất lợi cho cử tri da đen, gốc Latinh, tầng lớp thu nhập thấp, người già cần giúp đỡ, và nhóm người trẻ cấp tiến. Đây là những nhóm cử tri thường nghiêng về đảng Dân chủ.
Nếu lá phiếu của họ bị giảm quyền lực, ảnh hưởng chính trị của họ sẽ giảm, điều này sẽ làm mất đi lực lượng phản kháng các mưu mô bầu cử “một chiều” của đảng Cộng Hoà.
III. Kết luận
Voting Rights Act là một trụ cột trong lịch sử tiến bộ dân quyền của Hoa Kỳ. Nó giúp cho các cử tri thuộc nhóm thiểu số không bị tước quyền đi bầu hoặc lá phiếu của họ không bị vô hiệu quả. Tuy nhiên, hiện nay đạo luật này đang chịu nhiều áp lực từ các nhà lập pháp theo đảng Cộng Hoà và Tối Cao Pháp Viện có khuynh hướng bảo thủ. Những áp lực này có thể làm suy yếu hiệu lực của nó.
Nếu VRA bị bãi bỏ hoặc trở nên vô hiệu quả, đảng Cộng Hòa có thể tận dụng điều này để củng cố số ghế đa số ở Hạ viện trong một thời gian dài. Nền dân chủ của Mỹ sẽ tiếp tục bị suy yếu dần cho đến khi mất hẳn.