Thủ tướng Hungary Viktor Orban ca ngợi Chiến lược An ninh Quốc gia mới của Mỹ được công bố tuần trước, như một sự xác nhận cho những chỉ trích lâu nay của ông đối với Liên minh châu Âu, cho rằng Washington nay đã chia sẻ chẩn đoán của mình về sự suy thoái của châu Âu ở “quy mô văn minh”.
Chiến lược chỉ trích hướng đi chính trị và văn hóa của EU, cảnh báo về “sự xóa sổ văn minh” và cáo buộc các thể chế châu Âu quản lý quá mức, gây bất ổn chính sách di cư và đàn áp phe đối lập chính trị. Chiến lược này kêu gọi “các đảng yêu nước châu Âu” bảo vệ các quyền tự do dân chủ và thúc đẩy “những lễ kỷ niệm không hề hối tiếc” về bản sắc dân tộc.
Trong một bài đăng trên mạng xã hội hôm thứ Năm [11/12], ông Orban gọi chiến lược này là “tài liệu quan trọng và thú vị nhất trong những năm gần đây”, và nói rằng nó nói về Brussels với cùng lời lẽ mà “chính quyền Biden và Brussels đã dùng khi nói về chúng tôi”, đồng thời thêm rằng “gieo nhân nào gặt quả ấy”.
“Người Mỹ cũng thấy rằng châu Âu đã đâm vào bức tường của một ngõ cụt kinh tế kéo dài. Một đồng minh yếu thì không thể tự bảo vệ mình và cũng không thể được tin cậy trong các vấn đề quốc tế,” ông Orban viết.
Ông cũng cho biết Mỹ hiện nhìn thấy một “khủng hoảng văn minh” rộng lớn hơn ở châu Âu, với dân chủ, thị trường tự do và các giá trị cốt lõi “đang gặp nguy hiểm”.
Ông Orban hoan nghênh điều mà ông mô tả là sự ủng hộ của Mỹ đối với việc tái xây dựng quan hệ chiến lược với Nga, chỉ trích phe tự do châu Âu vì đã “đốt cháy” những mối liên kết đó — một lập trường phù hợp với quan điểm ủng hộ đối thoại với Moskva và hoài nghi về các lệnh trừng phạt của EU.
Xem chiến lược này như bằng chứng cho thấy “Mỹ hiểu rõ sự suy thoái của châu Âu”, ông Orban khẳng định Hungary không còn đơn độc trong cuộc chiến chống lại điều mà ông mô tả là sự suy đồi đạo đức và chính trị của châu Âu.
Bài đăng của Orban nhấn mạnh sự tương đồng của ông với sự chuyển hướng chính sách đối ngoại “Nước Mỹ trên hết” của Tổng thống Donald Trump, và làm sâu sắc thêm rạn nứt giữa Budapest và nhiều đối tác EU, những người xem cả lời lẽ của ông Orban và chiến lược mới của Mỹ, là mang tính thù địch với tiến trình hội nhập châu Âu.
Ông Orban cũng chỉ trích cách EU xử lý cuộc xung đột Ukraine, nói rằng EU đã mắc sai lầm khi cắt đứt các kênh liên lạc với Moskva, và rằng Mỹ hiện nhận ra sự cần thiết phải xây dựng lại quan hệ chiến lược với Nga. Ông Orban đã kêu gọi các chính phủ phương Tây theo đuổi ngoại giao với Điện Kremlin thay vì tiếp tục “đốt” tiền vào cuộc xung đột, một lập trường tương tự như nỗ lực của ông Trump nhằm tìm kiếm một giải pháp hòa giải.
Phản ứng đối với chiến lược này trong EU phần lớn là tiêu cực. Khi được hỏi về sự chỉ trích của Mỹ, nhà ngoại giao hàng đầu của khối, bà Kaja Kallas, nói, “theo tôi thì đó là một sự khiêu khích“. Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa cảnh báo Mỹ không nên “can thiệp vào đời sống chính trị của châu Âu“. Thủ tướng Đức Friedrich Merz cho biết một số tuyên bố trong tài liệu này là không thể chấp nhận được.
Châu Âu cũng bác bỏ câu chuyện về “sự suy thoái của châu Âu” mà ông Trump đưa ra, cho rằng đó là lập luận mang động cơ chính trị và không chính xác. Các quan chức EU nói rằng lục địa này vẫn mạnh về kinh tế và đang tăng cường năng lực quốc phòng, lập luận rằng lời lẽ của ông Trump là nhằm biện minh cho việc Mỹ thu hẹp vai trò trong NATO và trao thêm quyền lực cho các đồng minh theo chủ nghĩa dân tộc.
Tổng thống Trump và Thủ tướng Orban đã dành cho nhau sự ngưỡng mộ kể từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.
Tháng 3/2024, ông Trump tiếp đón ông Orban tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của mình, nơi ông Trump nói: “Không có ai giỏi hơn, thông minh hơn hay là một nhà lãnh đạo tốt hơn Viktor Orban. Ông ấy thật tuyệt vời”.
Phạm Duy (