Trong vòng 6 tháng tới chúng ta có thể sẽ chứng kiến một hiện tượng chưa từng xảy ra trong lịch sử nước Úc.
Nạn nhân lớn đầu tiên của coronavirus là những người bị nhiễm bệnh và nạn nhân lớn kế tiếp là công ăn việc làm.
Trước khi con vi khẩn corona giết chết cơ thể con người, nó đã tàn phát nền kinh tế của chúng ta.
Trường hợp quá tệ chính phủ bắt buộc phải áp dụng lệnh phong tỏa. Ở trong nhà trong hòan cảnh này là điều hợp lý, thế nhưng điều này sẽ gây ra một hậu quả thảm khốc về kinh tế.
Những ca (shift) dành cho người làm tạm thời (Casual workers) đã ngưng. Đuổi việc sẽ không còn xa. Không phải mọi nghành nghề đều bị ảnh hưởng giống nhau. Những công việc phải tiếp xúc với khách hành bị ảnh hưởng nặng nhất.
Những người trẻ bán bánh pie tại sân vận động sẽ nằm nhà và không biết có tiền đâu để trả hàng mua thiếu và một người trẻ khác làm trong coffee shop sẽ không biết kiếm đâu ra tiền để trả tiền bảo hiểm thuế đường xe.
Hiện tại có vào khoảng 840,000 ở Úc làm những công liên quan đến thực phẩm và nước uống. Khi những du khách không còn đến và bây giờ người địa phương cũng phải nằm nhà thì nghành kỹ nghệ này sẽ bị khủng hoảng trầm trọng.
Những người làm công việc liên quan đến nghành hàng không thì thấp hơn nhiều – 47,000 người – nhưng công việc của họ càng bấp bênh hơn. Quantas đã cắt giảm những chuyến bay ngoại quốc đến 90% và có nguồn tin chưa được kiểm chứng là công ty hàng không Virgin Australia đang chờ chính phủ giải cứu.
Giáo dục và kỹ nghệ giải trí cũng đang bị ảnh hưởng nặng.
Những nghề không bị ảnh hưởng
Dĩ nhiên không phải nghành kỹ nghệ nào cũng sa thải nhân viên. Các siêu thị đang cần gấp nhiều người. Coles đang tuyển gấp 5000 người để chấn hàng vào các kệ và các siêu thị cũng đang rất cần nhiều người để phân phối hàng (delivery).
Bệnh việc hay những ngành nghề liên quan đến sức khỏe cũng đang có giá bởi vì số bệnh nhân, số người đi khám bệnh… đang tăng lên cao.
Và cũng không thể không nhắc đến những nghề làm liên quan đến thực phẩm, làm giấy toilet, tissue.
Vòng hai
Những ảnh hưởng nêu trên chỉ mới là vòng một.
Một khi chính phủ áp dụng biện pháp phong tỏa, tác hại về mặt kinh tế sẽ còn nặng hơn nhiều. Tất cả những ai mất việc sẽ bắt buộc phải tiết kiệm. Khi người ta không có tiền để tiêu xài thì sẽ ảnh hưởng đến nhiều lãnh vực của nghành kinh tế.
Trong lãnh vực kinh tế, tất cả các nghành nghề đều có liên hệ mật thiết với nhau. Một tác động đến ngành này sẽ gây ảnh hưởng đến những nghành nghề khác. Chẳng hạn như những người làm về quảng cáo, kế toán có thể làm việc ở nhà, không sở vi khuẩn truyền nhiễm nhưng một khi công ty của họ mất lợi tức, dần dần không còn khả năng để trả lương cho họ, cuối cùng ảnh hưởng dây chuyền đương nhiên không phải nhỏ.
Kích thích kinh tế
Chính phủ đang cho tiến người dân để họ tiêu xài kích thích kinh tế, đồng thời chính phủ cũng đang cố gắng giúp cho các công ty đang gặp khó khăn để họ không sa thải nhân viên. Hiện tại nó có tác dụng nhưng không ai có thể tiên đoán một khi tình hình kinh tế trở nên quá tệ thì chính phủ có còn đủ phương tiện để cứu nguy hay không.
Jason Murphy is an economist | @jasemurphy. He is the author of the book Incentivology.
Phạm Hoài Nam dịch