- Xuân Thành
Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn trong bài phát biểu nhậm chức nhiệm kỳ hai hôm thứ Tư (20/5) đã nói rằng Đài Loan không thể chấp nhận trở thành một phần của Trung Quốc theo đề nghị tự chủ dưới chính sách “một quốc gia, hai chế độ”. Bà Thái cũng mạnh mẽ bác bỏ tuyên bố chủ quyền đối với Đài Loan của Trung Quốc, nhưng vẫn để ngỏ khả năng tham gia đàm phán với Bắc Kinh.
Trong bài phát biểu sau khi tuyên thệ nhậm chức nhiệm kỳ tổng thống Đài Loan lần hai và cũng là nhiễm kỳ cuối, bà Thái Anh Văn nói rằng mối quan hệ giữa Đài Loan và Trung Quốc đã chạm đến một bước ngoặt lịch sử.
“Cả hai bên có nhiệm vụ phải tìm ra con đường cùng tồn tại lâu dài và ngăn chặn sự gia tăng đối nghịch và khác biệt”, bà Thái nói.
Bà Thái và Đảng Dân Tiến cầm quyền đã giành chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội hồi tháng Một. Bà cam kết sẽ thách thức Trung Quốc khi mà chế độ này luôn xem Đài Loan là lãnh thổ ngoài khơi xa của mình và sẽ được đưa về dưới sự kiểm soát của Bắc Kinh bằng vũ lực nếu cần.
“Tôi, tại đây, muốn nhắc lại nguyên tắc ‘hòa bình, bình đẳng, dân chủ và đối thoại’. Chúng tôi sẽ không chấp nhận sử dụng chính sách ‘một quốc gia, hai chế độ’ của chính quyền Bắc Kinh để hạ thấp Đài Loan và làm suy yếu nguyên trạng quan hệ hai bờ eo biển. Chúng tôi kiên quyết giữ vững nguyên tắc này”, bà Thái nói.
Trung Quốc sử dụng chính sách “một quốc gia, hai chế độ” để điều hành Hồng Kông – thuộc địa cũ của Anh Quốc và đã được trả về cho Trung Quốc đại lục từ năm 1997. Trung Quốc đề nghị Đài Loan áp dụng chính sách được cho là đảm bảo mức độ tự chủ cao này, nhưng tất cả các đảng phái chính trị lớn của đảo quốc dân chủ 23 triệu dân đều phản đối.
Phản ứng với tuyên bố của bà Thái, Văn phòng Sự vụ Đài Loan của Trung Quốc cho biết Bắc Kinh sẽ theo đuổi chính sách “một quốc gia, hai chế độ” và “không để bất kỳ khoảng trống nào cho các hoạt động ly khai đòi độc lập cho Đài Loan”.
“Tái thống nhất là thời khắc không thể tránh khỏi mang tính lịch sử khi mà quốc gia Trung Quốc đang trong thời kỳ hồi sinh vĩ đại. Chúng tôi có ý chí sắt đá, niềm tin toàn diện và khả năng đầy đủ để bảo vệ chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ”, Văn phòng Sự vụ Đài Loan tuyên bố.
Trung Quốc nhiều năm qua coi bà Thái là phần tử ly khai có xu hướng đưa Đài Loan trở thành quốc gia độc lập chính thức. Trong khi đó, bà Thái nhiều lần công khai phát biểu rằng Đài Loan đã làm một quốc gia độc lập với tên gọi chính thức là Cộng hòa Trung Hoa và không muốn là một phần của nhà nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa do Đảng Cộng sản Trung Quốc cầm quyền.
Từ khi bà Thái đắc cử nhiệm kỳ đầu năm 2016, Trung Quốc đã gia tăng tập trận quân sự gần Đài Loan, điều động chiến đấu cơ bay vào không phận Đài Loan và di chuyển tàu chiến quanh quốc đảo dân chủ này.
Bà Thái nói rằng Đài Loan đã nỗ lực hết sức để duy trì hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan. Eo biển này là một vùng biển hẹp có chiều rộng khoảng 80 dặm ngăn giữa Đài Loan và Trung Quốc đại lục.
“Chúng tôi sẽ tiếp tục những nỗ lực này, và chúng tôi sẵn sàng tham gia đối thoại với Trung Quốc và thực hiện nhiều đóng góp cụ thể hơn vào an ninh khu vực”, bà Thái nói trước sự có mặt của nhiều quan chức và các nhà ngoại giao tại Đài Bắc.
Trên bình diện quốc tế, thời gian qua Đài Loan đang trở thành một điểm nóng gia tăng căng thẳng giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ khi mà chính quyền của Tổng thống Donald Trump mãnh mẹ ủng hộ Đài Loan cho dù hai nước không thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo hôm thứ Ba (19/5) đã gửi lời chúc mừng bà Thái nhậm chức tổng thống Đài Loan nhiệm kỳ hai. Trong thông điệp cấp cao hiếm thấy của Washington gửi trực tiếp chính phủ Đài Loan, ông Pompeo ca ngợi “sự dũng cảm và có tầm nhìn của bà Thái trong công việc lãnh đạo nền dân chủ năng động Đài Loan”.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lập tức lên tiếng chỉ trích thông điệp gửi tổng thống Đài Loan của Ngoại trưởng Pompeo. Bắc Kinh tuyên bố rằng họ sẽ thực hiện “những biện pháp đối phó cần thiết”, nhưng không cung cấp thêm thông tin chi tiết.
Trung Quốc đã hủy cơ chế đàm phán chính thức với Đài Loan từ năm 2016 sau khi bà Thái Anh Văn đắc cử tổng thống Đài Loan.
Ông Yao Chia-wen, cố vấn cao cấp của bà Thái nói với Reuters rằng cơ hội đàm phán với Trung Quốc là nhỏ do những căng thẳng tiếp diễn thời gian qua.
“Chúng tôi sẵn sàng tham gia đối thoại với họ vào bất cứ thời điểm nào, nhưng Trung Quốc có lẽ sẽ không nhượng bộ Đài Loan. Trong vòng bốn năm tới, mối quan hệ giữa hai bờ eo biển rất ít có cơ hội được cải thiện”, ông Yao Chia-wen nói.
Xuân Thành (Theo Reuters)