- Nguyễn Ngọc Huy
Không ngẫu nhiên tôi đưa các tin và phân tích các tin lũ ở Trung Quốc gần đây. Những phân tích của tôi chẳng khi nào đến được với người Trung Quốc, chắc chắn thế. Nhưng đó là những phân tích cảnh tỉnh cho người Việt Nam mình rằng thời tiết cực đoan ngày càng cực đoan hơn do biến đổi khí hậu gây nên.
Như tôi đã cảnh báo ở các nội dung trước, Trung Quốc cầm cự được đợt mưa lớn và kéo dài 48 ngày trên diện rộng chứ Việt Nam mình không chịu nổi hình thái mưa đó tới 5 ngày đâu. Chỉ một cơn mưa lớn tối qua đã khiến Hà Giang thất thủ, thiệt mạng 5 người, hàng trăm ô tô bị ngập, hàng ngàn ngôi nhà bị ngập và thiệt hại kinh tế vô cùng lớn.
Tại sao vậy?
Hầu hết các thành phố của Việt Nam đang trong giai đoạn mở rộng cơ sở hạ tầng và nhà ở chóng mặt. Trong quá trình đó, tư duy quy hoạch lấp đầy chỗ trống đang lấy đi những không gian chứa nước tự nhiên như hồ chứa, công viên, đất trồng cây và cả các triền sông vốn là vùng chậm lũ. Quá trình quy hoạch và phát triển đô thị theo hướng tiếp cận gần sông, gần biển, bạt núi, lấp hồ đều tác động thô bạo đến các dòng chảy tự nhiên và không gian dành cho nước vốn dĩ được thiên nhiên tạo hình hàng ngàn năm và được ông cha ta giữ gìn hàng trăm năm nay.
Giờ thì mạnh ai nấy quy hoạch, mạnh ai nấy lấn hồ, mạnh ai nấy bịt dòng chảy và cướp đi không gian của nước. Việc này khiến các đô thị của Việt Nam càng ngày càng dễ tổn thương hơn với các hình thái thời tiết cực đoan. Hãy cứ nhìn lại những đô thị bị đánh úp gần đây bởi những trận mưa lớn như Quảng Ninh, Quy Nhơn, Đà Nẵng, Hội An, Tam Kỳ, Quảng Ngãi, Vinh, Sài Gòn, Cần Thơ, Đà Lạt và gần đây nhất là Hà Giang. Những thành phố trên cao cũng ngập. Những thành phố ven sông, ven biển cũng ngập. Vì sao vậy? Vì quy hoạch và xây dựng theo kiểu be bờ.
Tôi có 5 năm làm nghiên cứu ngập lụt ở các đô thị và hiểu rõ những hệ lụy của quá trình phát triển đô thị đó. Một khi đã đổ bê tông để làm một công trình lớn, bạn không còn nhiều cơ hội để sửa chữa sai lầm. Vậy nên, hãy cẩn trọng với những quy hoạch mới, đặc biệt là những quy hoạch xâm phạm không gian chậm lũ ở các triền sông, quy hoạch lấn biển và lấp hồ. Hậu quả sẽ khôn lường bởi thời tiết cực đoan không dừng lại.
TS Nguyễn Ngọc Huy (Chuyên gia Biến đổi khí hậu)