Ở Úc, 30 tháng Sáu là ngày cuối cùng của năm tài chính và hôm sau dân Úc bắt đầu khai thuế. Bất kỳ ai ở Úc – có quốc tịch hay không, cứ có tiền dzô thì phải khai thuế. Tiền dzô có thể từ nhiều ngả: từ lãnh lương nhờ đi làm, rủng rỉnh tiền hưu trí, ănlời nhờ chơi cổ phiếu cho tới ‘ăn’ tiền xã hội. Nhất nhất đều phải khai thuế.
Dân Úc được cho tới ngày 31 tháng 10 để tự mình khai thuế. Bạn đọc Việt Luận dễ dàng tự mình khai thuế bằng cách dùng MyTax tại trang web của sở thuế Úc (ato.gov.au). Khai thuế bằng MyTax khá dễ dàng, hoàn toàn miễn phí, và chừng 2 tuần lễ là có thể lấy lại thuế. Sở thuế Úc cho biết năm ngoái đã có chừng 3 triệu người tự mình khai thuế. Nếu thích, bạn đọc có thể nhờ người chuyên môn. Khi nhờ người chuyên môn thì hạn chót trễ hơn nhiều.
Xin nói ngay ‘khai thuế’ không có nghĩa là đóng thuế vì ai đi làm lãnh lương thì thường chủ đã trích một phần lương đóng cho sở thuế rồi. Thành ra khi khai thuế, người dân có thể lấy lại tiền thuế mình đã đóng dư cho chính phủ.
Trong năm ngoái đã có hơn 14 triệu 400 ngàn người Úc khai thuế. Căn cứ vào tờ khai thuế này, chúng ta biết được người sống ở đâu có tiền dzô khẩm nhất (và bà con mình ráng dọn nhà tới đó, à nghe). Nói về tiểu bang thì bảy trong số 10 khu vực có thu nhập cao nhất ở Úc đã ở NSW. Tiền dzô khẩm nhất nước Úc là người ở Double Bay, 2028. Năm ngoái dân ở đây sau khi trừ hết chi phí mà vẫn còn phải đóng thuế trên số tiền thu nhập tới mức $242,428. Xin nhớ cho đây không phải là số tiền người Double Bay bỏ túi mà là số tiền họ phải đóng thuế (chữ Anh gọi là ‘taxable income’). Sau Double Bay, NSW là các khu vực gần đó: Darling Point, Edgecliff, HMAS Rushcutters, và Point Piper. Nếu bạn đọc ở Victoria thì postcode 3142 rất đáng đồng tiền bát gạo. Đó những Hawksburn và Toorak. Năm ngoái người ở hai nơi này đã phải đóng thuế trung bình $196,816. Ngược lại, sáu khu vực có thu nhập thấp nhất lại ở Queensland. Nghèo nhất Úc là dân ở thị trấn Muttaburra và Tablederry, lọt sâu phía bên trong Queensland. Năm ngoái dân ở đây chỉ ghi trong tờ khai thuế (sau khi trừ hết chi phí) đút túi chừng $14,681 mà thôi.
Ở Úc tiền dzô khẩm nhất là bác sỹ giải phẫu. Năm ngoái, một bác sỹ cầm kềm búa sau khi trừ hết chi phí đã đút túi $402,582 (và khai thuế ngần ấy!). Sau bác sỹ giải phẫu đến lượt bác sỹ gây mê ($382,674), rồi đến bác sỹ chuyên khoa ($301,129). Thiệt không lạ gì khi cha mẹ người Việt nhịn ăn nhịn mặc cho con vào trường y ở Úc. Rủi cô cậu không muốn choàng áo trắng thì vẫn có thể hái ra tiền ở đất nước này bằng các nghề – theo thứ tự: môi giới tài chính, bác sỹ toàn khoa, luật sư, kỹ sư hần mỏ, giám đốc điều hành công ty …
Ở Úc, năm ngoái khẩm tiền nhất là 14,907 người: mỗi người dzô ít nhất $1 triệu. Nhưng trong số này có 73 triệu phú không đóng một cắc thuế. Không phải họ trốn thuế mà chỉ luồn lách qua kẽ hở của sở thuế. Kẻ hở lớn nhất là tìm hết cách giảm số thu nhập xuống dưới mức $18,200. Ở Úc, khỏi đóng một cắc thuế khi thu nhập dưới mức $18,200. Cái hay của 73 ông bà triệu phú này là giảm số tiền thu về từ triệu bạc xuống còn chưa đầy $18 ngàn.
Khi khai thuế, người Úc có thể khai những khoản tiền mình đã chi ra để dùng vào việc làm. Bạn là tài xế xe ta-xi hay chạy Uber thì khai tiền mua xe, đổ xăng và sửa xe. Bạn là bác sỹ giải phẩu thì khai tiền mua… kìm búa. Đặc biệt năm nay, nhiều người phải làm việc ở nhà nên thêm nhiều khoản chi phí được sở thuế coi như dùng để làm việc. Các khoản này không bị đánh thuế. Ngay cả làm ăn lỗ lã cũng được bớt tiền thuế.
Vì làm ăn lỗ thì thì được sở thuế thông cảm, nên có một ngành làm ăn thường là lỗ (trên giấy tờ) mà ai ai cũng muốn nhảy vô. Đó là mua nhà cho mướn. Ở Úc có 2 triệu 200 ngàn ông bà chủ nhà mà hơn phân nửa (1.3 triệu) bị lỗ vì cho mướn nhà. Theo sở thuế, một ông bà chủ nhà thường thường bậc trung mỗi năm dzô $21,000 từ tiền cho mướn nhà. Khi khai thuế thì chủ nhà cho biết mỗi năm phải trả $13,000 tiền lời cho ngân hàng, chi $3,400 để sửa chữa nhà và móc túi trả thêm $10,000 các khoản lặt vặt khác. Bạn đọc làm con toán cộng $13,000 + $3,400 + $10,000 = $26,400. Rồi làm toán trừ: $26,400 – $21,000 = $5,400. Lỗ ơi là lỗ! Nhờ bị lỗ, chủ nhà được bớt thuế. Vậy là bà con mình hăm hở nhảy vào nghề làm ăn rất ‘lỗ’ này.
Sau vài chục năm tị nạn ở Úc, người mình gặp nhau không còn hỏi ‘mua nhà chưa?’ mà thường tay bắt mặt mừng chào nhau ‘mấy căn rồi?’. Hỏi vậy đồng nghĩa với ‘Năm nay, lỗ bao nhiêu?’.
Mừng cho ông bà năm nào cũng làm ăn lỗ.
Việt Luận