- Xuân Lan
Các nhóm ly khai Baloch và Sindhi ở Pakistan tuyên bố họ đang thành lập một liên minh nhằm tấn công các lợi ích của Trung Quốc trong dự án Sáng kiến Vành đai và Con đường ở Pakistan.
Vào ngày 25/7, Baloch Raji Ajoi Sangar, hay BRAS, một tổ chức gồm bốn nhóm ly khai Baloch, đã tuyên bố trong một thông cáo báo chí việc liên minh với Quân đội Cách mạng Sindudesh, hay SRA, một nhóm ly khai ít được biết đến hoạt động ở tỉnh đông nam Sindh, theo Nikkei Asia Review.
“Sindh và Balochistan đều bị ảnh hưởng bởi các chính sách ‘bành trướng’ và ‘áp bức’ của Trung Quốc,” bản tuyên bố nói. “Thông qua Hành lang kinh tế Trung Quốc Pakistan (CPEC), Trung Quốc đặt mục tiêu khuất phục Sindh và Balochistan và chiếm các bờ biển và tài nguyên từ Badin đến Gwadar.”
Bắc Kinh đã bỏ nhiều tiền đầu tư tại Sindh cũng như ở Balochistan. Các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc điều hành các nhà ga container tại cảng Karachi, hải cảng bận rộn nhất của Pakistan, đồng thời cũng được đầu tư vốn trong các dự án điện hạt nhân và điện than thuộc hợp tác Hành lang kinh tế Trung Quốc – Pakistan (CPEC) trị giá 660 tỷ đôla và chung phần với các công ty địa phương.
CPEC bao gồm một loạt các dự án cơ sở hạ tầng thuộc Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc với sự hỗ trợ tài chính từ Bắc Kinh. Pakistan và Trung Quốc, cả hai nước đều có quan hệ căng thẳng với Ấn Độ, đã là đồng minh trong nhiều thập kỷ.
Ngày 29/6, bốn binh sĩ ly khai đã bị các sĩ quan cảnh sát giết chết khi họ đang cố bắn vào Sở giao dịch chứng khoán Karachi, nơi có 40% thuộc sở hữu của một tập đoàn tài chính sở hữu ba sàn giao dịch chứng khoán Trung Quốc.
Phiến quân Baloch tuyên bố rằng cuộc tấn công nói trên đã được thực hiện với sự hỗ trợ từ phe ly khai Sindhi. Các quan chức an ninh nói với truyền thông địa phương rằng với liên minh mới này, giờ đây phe Sindhi có thể tiến hành các cuộc tấn công chết người hơn nữa với sự giúp đỡ của phiến quân Baloch.
Các chuyên gia tin rằng mặc dù liên minh có thể tạo ra nhiều vấn đề cho CPEC, nhưng nó không thể khiến sáng kiến hàng đầu của Chủ tịch Tập Cận Bình dừng lại. “Một liên minh giữa các nhóm vũ trang Baloch và Sindhi không thể khiến Trung Quốc và Pakistan rút hoàn toàn khỏi các kế hoạch [CPEC]”, Malik Siraj Akbar, một nhà phân tích về Nam Á có trụ sở tại Washington D.C. cho biết.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cũng cho rằng việc gộp nhóm sẽ làm tăng đáng kể chi phí an ninh cho các hoạt động của CPEC.
“Khi Trung Quốc nhân đôi các dự án cơ sở hạ tầng CPEC từ Kashmir đến Karachi và Gwadar, lực lượng nổi dậy sẽ tìm cách tăng chi phí bằng cách phát động các cuộc tấn công và đột kích”, Mohan Malik, giáo sư nghiên cứu chiến lược tại Đại học Quốc phòng Hoa Kỳ Emirates, nói với Nikkei Asian Review.
Vào tháng 8 năm 2018, binh lính thuộc Lực lượng Majeed Fedayeen (MFB) của Quân đội Giải phóng Baloch đã giết 6 kỹ sư Trung Quốc và gây thương tích cho 5 người khác đang đi trên một xe khách tại thành phố Dalbandin, cách Gwadar về phía bắc 900km. Cho đến nay, đó là cuộc tấn công nguy hiểm nhất vào nhân viên Trung Quốc từ khi CPEC khởi động vào năm 2015.
Sau đó MFB đã thực hiện một cuộc tấn công nhưng thất bại vào Lãnh sự quán Trung Quốc ở Karachi tháng 11 năm 2018.
Vào tháng 5 năm 2019, Quân đội Giải phóng Baloch, một thành phần của BRAS, đã tấn công khách sạn Pearl Continental ở Gwadar, khách sạn năm sao của cảng và giết chết 5 người trong đó có 4 nhân viên khách sạn. Mặc dù không có người Trung Quốc nào bị giết, BLA cho biết trong một tuyên bố rằng cuộc tấn công đã được lên kế hoạch với mục đích nhắm vào người Trung Quốc, những người thường ở trong khách sạn.
Trong cuộc tấn công lần thứ ba kể từ tháng Năm năm nay, những người ly khai có vũ trang đã bắn vào một đoàn xe tuần tra bán quân sự tại quận Pangur hôm thứ 14/7, giết ba binh sĩ và làm bị thương tám người khác, gồm một đại tá quân đội, theo SCMP.
Theo ông Malik Siraj Akbar, chính phủ Pakistan dự kiến sẽ có các động thái nhằm tăng cường an ninh để đối phó với các cuộc tấn công mới khi liên minh này được thành lập.
“Sự gia tăng các cuộc tấn công bạo lực sẽ đòi hỏi phải đánh giá lại các kế hoạch về an ninh để hoàn thành một số phần nhất định của CPEC,” ông nói với tờ Nikkei. “Chính phủ càng tăng cường an ninh [cho các dự án CPEC], thì càng có nhiều lý do để những người theo chủ nghĩa dân tộc nói với người dân địa phương rằng đây là những dự án khai thác nhằm lấy đi nguồn lực của họ.”
Ông Mohammad Amir Rana, giám đốc Viện nghiên cứu Hòa bình của Pakistan đặt tại Islamabad, cho biết các dự án của CPEC và nhân viên Trung Quốc đều được bảo vệ tốt bởi Cục An ninh đặc biệt được thành lập năm 2017 gồm 13.700 người khỏe mạnh có chuyên môn, do một tướng quân đội hai sao Pakistan đứng đầu.
Pakistan đã đổ lỗi cho Ấn Độ vì hỗ trợ quân nổi dậy Baloch và Sindhi nhắm vào lợi ích của Trung Quốc tại nước này. Thủ tướng ImranKhan hồi tháng trước đã đổ lỗi cho Ấn Độ về vụ tấn công vào Sở giao dịch chứng khoán Pakistan, nơi có cổ phần lớn của Trung Quốc. New Delhi đã bác bỏ buộc tội của ông Khan.
Các chuyên gia phân tích cũng nhận thấy mối quan hệ giữa sự hình thành liên minh mới và việc các cộng đồng địa phương chống đối lại vai trò ngày càng tăng của Trung Quốc.
Dibyesh Anand, người đứng đầu Trường Khoa học Xã hội tại Đại học Westminster, London, nói: “Khi dấu chân toàn cầu của Trung Quốc mở rộng và các hoạt động kinh tế của Trung Quốc tác động trực tiếp, đôi khi gây bất lợi cho cộng đồng địa phương, việc phản kháng là không thể tránh khỏi”.
Tuy nhiên, ông Anand cảnh báo rằng mối đe dọa từ liên minh ly khai Baloch-Sindhi đối với lợi ích của Trung Quốc không nên bị thổi phồng.
Các chuyên gia cũng coi sự hình thành của liên minh mới là yếu tố có thể thúc đẩy Pakistan và Trung Quốc làm cho CPEC trở nên toàn diện hơn. Ông Akbar tin rằng hai nước cũng có thể bắt đầu xem xét sử dụng nhiều người dân địa phương hơn trong các dự án CPEC nhằm giành được sự hỗ trợ từ cộng đồng bằng cách cho họ cổ phần kinh tế trong các dự án.
Xuân Lan (t/h)