Hương Thảo
Động thái sau vụ nổ ở Li-băng của chính quyền Trung Quốc khiến người ta nhớ lại vụ nổ Thiên Tân năm 2015.
Một vụ nổ lớn đã xảy ra ở Beirut, thủ đô của Li-băng, vào thứ Ba (4/8) khiến ít nhất 135 người thiệt mạng và 5.000 người bị thương. Hơn 300.000 người mất nhà cửa. Nguyên nhân điều tra chính thức ban đầu cho rằng sự cố là do “sự cẩu thả và bất cẩn” của các đơn vị liên quan.
Báo chí nước ngoài tiết lộ, hải quan địa phương đã 6 lần cảnh báo cơ quan tư pháp về việc 2.750 tấn phân bón hóa học “amoni nitrat” tồn kho trong kho cảng là rất nguy hiểm và được yêu cầu xuất khẩu, nhưng không nhận được phản hồi, cuối cùng nó đã gây ra vụ nổ tương đương một vụ nổ hạt nhân nhỏ.
Tuy nhiên, sự xuất hiện của các video về tên lửa tập trung trên mặt đất đã khiến các thuyết âm mưu tràn lan. Các nhà chức trách Trung Quốc đại lục, nơi từng xảy ra nhiều vụ tai nạn nổ lớn, cũng sợ hãi và khẩn trương họp để yêu cầu kiểm tra. Vụ nổ Thiên Tân xảy ra ở Trung Quốc vài năm trước càng bị nghi ngờ liên quan đến các cuộc đảo chính và tấn công ám sát.
Chính quyền Trung Quốc khẩn trương họp “rút kinh nghiệm” sau vụ nổ ở Li-băng
Các phương tiện truyền thông chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đưa tin, Văn phòng Ủy ban An toàn Lao động của Quốc vụ viện và Cục Quản lý Khẩn cấp đã tổ chức một cuộc họp video vào hôm thứ Tư (5/8), yêu cầu “rút kinh nghiệm sâu sắc về những vụ nổ lớn như ở Beirut, Li-băng”, “mở cuộc thanh tra đặc biệt quốc gia và chấn chỉnh về an toàn lưu trữ hóa chất nguy hiểm”, và “đánh giá việc thực hiện các biện pháp chấn chỉnh sau vụ nổ 812 (ngày 12/8) Cảng Thiên Tân năm 2015”.
Cuộc họp nhấn mạnh rằng các cảng, bến tàu, kho hậu cần và nơi tập trung hóa chất phải là những đối tượng trọng điểm giám sát. Bộ phận quản lý khẩn cấp có trách nhiệm giám sát các doanh nghiệp có liên quan để đảm bảo hệ thống thông gió, làm mát, thân thiện với môi trường, tránh lửa, nghiêm cấm tàng trữ các hóa chất ‘chống chỉ định’ lẫn nhau để đảm bảo hoạt động hiệu quả của hệ thống chữa cháy và các thiết bị giám sát.
Cuộc họp cũng yêu cầu các Sở Giao thông vận tải, Hải quan các cấp kiểm tra các cảng, bãi, bến hàng hóa có chứa hóa chất nguy hiểm, điều tra, xử phạt các đối tượng sản xuất, tàng trữ, sử dụng trái phép amoni nitrat và các chất nổ dân dụng khác, đồng thời triển khai hệ thống đăng ký, phê duyệt giấy phép mua bán. Cục Quản lý Khẩn cấp đã cử nhiều đoàn giám sát thực hiện kiểm tra và giám sát đặc biệt hơn 7.600 công ty hóa chất nguy hiểm và hơn 22.000 nguồn nguy hiểm.
Ở Trung Quốc thường xuyên xảy ra các sự cố an ninh, và các vụ nổ nhà máy xảy ra hầu như hàng tháng. Mới đây, ngày 8/7, nhà máy sản xuất pháo ở thị trấn Nam Phong, Tứ Xuyên mới phát nổ “mây hình nấm”.
Trong số các vụ tai nạn nổ nhiều năm qua, vụ “Tai nạn nổ kho chứa hóa chất nguy hiểm ở cảng Thiên Tân” xảy ra vào khuya ngày 12/8/2015 là nghiêm trọng nhất, tương đương với việc kích nổ 445 tấn thuốc nổ TNT. Vụ tai nạn khiến 165 người chết, 8 người mất tích (thường được cho là đã bị hủy hoại thân thể tới không thể thu hồi hoặc thổi thành tro) và 798 người bị thương.
Tuy nhiên, sau vụ tai nạn, chính quyền ĐCSTQ vẫn sơ suất, vào ngày 21/3/2019, “tai nạn nổ tại nhà máy hóa chất Thiên Gia Nghi, huyện Hưởng Thủy, tỉnh Giang Tô” lại xảy ra khiến ít nhất 78 người chết và 617 người bị thương.
Nguyên nhân của hai vụ nổ này tương tự như vụ nổ Beirut, và cả hai đều do việc bảo quản hóa chất trong kho không đúng cách.
Tai nạn nổ nhà máy hóa chất Thiên Gia Nghi ở huyện Hưởng Thủy, tỉnh Giang Tô ngày 21/3/2019, đến ngày 14/11 mới có kết quả điều tra chính thức, hai phó tổng giám đốc phải chịu trách nhiệm, nhưng chỉ bị cảnh cáo và lập biên bản.
Ông Liu Kaiming, Giám đốc Viện Quan sát Xã hội Đương đại Thâm Quyến, một tổ chức phi chính phủ, tiết lộ trong một cuộc phỏng vấn với Thông tấn xã Trung ương rằng, nhìn chung, các nhà máy Trung Quốc, đặc biệt là các nhà máy hóa chất, vẫn được quản lý lỏng lẻo. Quan niệm của chính phủ về sản xuất an toàn chủ yếu là “không có tai nạn, không chết”. Nhiều nhà máy hóa chất khởi đầu là những “xí nghiệp do làng, xã quản lý”. “Ông chủ là một nông dân. Không có khái niệm sản xuất an toàn trong tâm, và ông ấy chỉ muốn kiếm tiền”. Trước những yêu cầu liên quan của chính phủ, những ông chủ này đầu tiên nghĩ cách đối phó để làm sao qua mặt hải quan một cách tạm thời. “90% các nhà máy hóa chất của Trung Quốc đang hối lộ quan chức để vượt qua đánh giá về phòng cháy chữa cháy và kiểm tra môi trường”.
Ông Liu Kaiming chỉ ra rằng sự thông đồng giữa các quan chức và doanh nhân là một vấn đề không mới. Mặc dù Trung Quốc đã đưa các chỉ số bảo vệ môi trường vào các đánh giá hoạt động của chính quyền địa phương trong những năm gần đây, hiệu quả kinh tế vẫn đóng một vai trò quan trọng trong sự thăng tiến của các quan chức.
Liên quan đến việc hai vị phó tổng giám đốc chỉ bị chỉ trích và cảnh cáo, trong một báo cáo có tựa đề “Nhà máy hóa chất huyện Hưởng Thủy đã trở thành một nồi áp suất chính trị! Bảo vệ những chiếc mũ đen là linh hồn của chính quyền”, bài viết trích dẫn và phân tích rằng thực trạng những ‘vụ nổ lớn’ ở Trung Quốc đã nhiều lần xảy ra, nhưng cách xử lý vẫn không mấy cải thiện. Tổng bí thư, Thủ tướng vẫn ra chỉ thị, sau đó cử những cán bộ cấp cao đến hiện trường tìm trách nhiệm, chỉ để trấn an dư luận. Người dân trở thành vật tế thần.
Theo tiền lệ, những quan chức phải chịu trách nhiệm đó sẽ “trở lại vị trí” sau một khoảng thời gian, và công chúng không còn tin vào cái gọi là khẩu hiệu “kiểm tra đến cùng” của ĐCSTQ.
Nghi ngờ trong vụ nổ lớn ở Thiên Tân: Ám sát Tập Cận Bình
Bóng đen của thảm kịch vụ nổ cảng Thiên Tân năm 2015 vẫn còn đó, bởi có tin đồn đây là vụ ám sát các quan chức cấp cao Trung Nam Hải.
Vào ngày 12/8/2015, một vụ nổ đã xảy ra tại một kho chứa hóa chất nguy hiểm ở cảng Thiên Tân, vụ nổ đã tạo ra một đám mây hình nấm khổng lồ và gây ra hai trận động đất. Các số liệu chính thức cho thấy 165 người đã thiệt mạng, 8 người mất tích và 798 người bị thương.
Truyền thông Nhật Bản dẫn quan điểm của lực lượng cứu hỏa nước này vào thời điểm đó cho rằng chấn động của vụ nổ lớn ở Thiên Tân đã làm nổ tung cửa ra vào và cửa sổ cách đó 2 km. Trừ phi là một kho đạn lớn phát nổ, nếu không, một vụ nổ hóa chất nói chung không thể có quy mô lớn như vậy.
Có một bài báo mạng đặt câu hỏi rằng vụ nổ là một cái bẫy được thiết kế nhân tạo. Bài báo cho rằng có lý khi cho rằng vụ nổ là một âm mưu phá hoại: Theo các báo cáo liên quan và các cuộc điều tra sau đó, được biết nguyên nhân là do cháy một phương tiện giao thông (xe container), vậy ngọn lửa bùng cháy như thế nào? Nó là nhân tạo? Thiên Tân nằm ở phía bắc, và sự cố xảy ra ở cảng biển, nhiệt độ vào ban đêm sẽ không làm chất cháy tự phát cháy, và không có sấm sét. Làm thế nào ngọn lửa này bùng cháy? Đây giống như một cái bẫy được thiết kế tốt.
Bài báo “Sự khởi đầu và kết thúc của thảm họa do con người và bom ở Thiên Tân” đăng trên tờ Tuần báo Caixin của đại lục cũng trích lời các nhân viên cứu hỏa chuyên nghiệp rằng đây là “tai nạn phức tạp nhất”. Bài báo dẫn lời một người trong cuộc nói rằng “80% vụ nổ ở Thiên Tân là một thảm họa do con người tạo ra”.
Cũng có tin đồn rằng bộ phận an ninh của ĐCSTQ đầu tiên đã suy đoán rằng đây là một âm mưu đáng sợ. Thậm chí còn có tin đồn rằng các quan chức cấp cao của Trung Nam Hải sẽ đến Thiên Tân để họp, và chất nổ sẽ được sử dụng để ám sát.
Tuyên bố này đã được chứng thực bởi tạp chí Dongxiang của Hồng Kông, tạp chí này đã đề xuất vào tháng 7 năm đó rằng một số cuộc họp có tính bí mật cao sẽ được tổ chức tại Khu vực mới Thiên Tân Binhai. Một vụ nổ đã thực sự xảy ra ở Binhai New Area hơn một tháng sau đó.
Wen Yunchao, một nhà văn đại lục sống tại Hoa Kỳ, tin rằng: Theo các nguồn tin trong nước, ngày 12/8 là ngày cầm quyền thứ 1.000 của Tập Cận Bình. Một sự việc tồi tệ như vậy xảy ra ở Thiên Tân. Đây có phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên không?
Sau vụ nổ năm đó, ông Tập Cận Bình chỉ ra chỉ thị ở Bắc Kinh, cử ông Lý Khắc Cường đến hiện trường “thu dọn” hậu quả.
Tuy nhiên, vào ngày 5/2/2016, báo cáo điều tra của Đội điều tra vụ nổ cảng Thiên Tân của Quốc vụ viện Trung Quốc tuyên bố rằng vụ tai nạn là vi phạm trách nhiệm an toàn sản xuất đặc biệt nghiêm trọng. Nguyên nhân trực tiếp là do nitrocellulose trong vật chứa được làm khô cục bộ, dưới tác động của nhiệt độ cao và các yếu tố khác, nó làm tăng tốc độ tỏa nhiệt, tích tụ nhiệt và tự bốc cháy, cuối cùng gây nổ các hóa chất nguy hiểm như amoni nitrat.
Theo Yue Wenxiao, Sound of Hope
Hương Thảo biên dịch