- Lê Xuân
Thế giới đối với Huawei Technologies sẽ thay đổi từ ngày 15/9. Sự nổi trội của nhà sản xuất thiết bị viễn thông và điện thoại thông minh lớn nhất thế giới trong thập kỷ qua có nguy cơ chững lại.
Sau nửa đêm ngày 14/9, tất cả các nhà cung cấp trên toàn thế giới sẽ phải ngừng giao hàng cho Huawei nếu sản phẩm của họ chứa công nghệ của Hoa Kỳ. Các nhà cung cấp này sẽ cần giấy phép từ Bộ Thương mại Hoa Kỳ nếu họ muốn duy trì hoạt động kinh doanh với gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc theo các biện pháp kiểm soát xuất khẩu được đưa ra hôm 17/8.
Quy định của Mỹ được coi là “bản án tử” đối với Huawei khi các thành phần quan trọng cho hoạt động sản xuất của hãng, từ các chất bán dẫn quan trọng, màn hình đến ống kính máy ảnh và thậm chí cả bảng mạch in đều có dính dáng đến công nghệ Mỹ. Huawei đã dự trữ tất cả các loại chip kể từ cuối năm 2018, nhưng hiện không rõ liệu chúng có được dự trữ đầy đủ hay không.
“Các thiết bị điện tử rất phức tạp,” Wu Chia-chau – Chủ tịch của Nanya Technology cho biết. “Nếu không có bất kỳ thành phần nào, bạn không thể lắp ráp các thiết bị hoàn chỉnh – điện thoại thông minh, máy tính xách tay hoặc các trạm cơ sở.”
Su Tze-yun, Giám đốc Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Quốc gia Đài Loan, đồng thời là chuyên gia về chuỗi cung ứng, cho biết Huawei có thể tìm thấy một số linh kiện thay thế cấp thấp, nhưng điều đó có thể khiến các sản phẩm của Huawei trở nên kém cạnh tranh hơn nhiều và thậm chí trở lại như 10 năm trước.
Trong nội bộ, công ty công nghệ lớn nhất Trung Quốc với hơn 190.000 nhân viên và doanh thu hơn 850 tỷ nhân dân tệ (124 tỷ USD) có nguy cơ đánh mất nhân tài. Công ty đã mất hàng trăm nhân viên cho các đối thủ. Nhiều nhân viên đang chờ đợi những nhiệm vụ quan trọng tiếp theo từ công ty nhưng lại thấy rất nhiều điều bất ổn ở phía trước.
Số phận của Huawei cũng là một vấn đề quan trọng đối với ngành công nghệ rộng lớn trên toàn thế giới.
Các nhà cung cấp phải điều chỉnh lại hoạt động khi đứng trước nguy cơ mất một khách hàng lớn. Trong khi đó, những công ty đối thủ trong ngành thiết bị viễn thông và điện tử tiêu dùng – bao gồm Apple, Samsung Electronics, Xiaomi, Oppo, Vivo, Ericsson và Nokia – đã sẵn sàng giành lấy thị phần. Các công ty mua thiết bị 5G từ Huawei cũng phải tìm kiếm các giải pháp thay thế với số lượng lớn và điều này có thể làm rung chuyển chuỗi cung ứng công nghệ.
Tại sao và làm thế nào Mỹ lại trừng phạt Huawei?
Sự phát triển nhanh chóng của Huawei và mối liên hệ với nhà nước cộng sản Trung Quốc từ lâu đã là nguyên nhân khiến Hoa Kỳ lo ngại. Căng thẳng đã leo thang đáng kể dưới thời Tổng thống Donald Trump, đặc biệt kể từ khi Giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Châu, con gái của người sáng lập Nhậm Chính Phi bị bắt tại Canada với cáo buộc vi phạm các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran vào cuối năm 2018.
Tháng 5 năm ngoái, Hoa Kỳ đã đưa Huawei vào danh sách đen thương mại – được gọi là ‘Danh sách thực thể’ – để hạn chế việc sử dụng các công nghệ của Mỹ, yêu cầu các nhà cung cấp ở Hoa Kỳ phải được chính phủ chấp thuận để giao hàng cho Huawei.
Tháng 5 này, Washington đã thắt chặt các quy định hơn nữa khi hạn chế ngay cả các nhà sản xuất không phải của Hoa Kỳ, chẳng hạn như nhà sản xuất chip tiếp xúc lớn nhất thế giới của Đài Loan TSMC xây dựng bất kỳ sản phẩm nào cho Huawei và công ty thiết kế chip HiSilicon nếu họ sử dụng thiết bị của Mỹ.
Và tháng trước, Mỹ đã phát động làn sóng kiềm toả thứ ba đối với Huawei, theo đó cấm tất cả các nhà cung cấp sử dụng công nghệ của Mỹ bán cho Huawei mà không có giấy phép.
Khả năng nhận được giấy phép từ Bộ Thương mại Mỹ?
Đến nay, khả năng nhận được giấy phép giao dịch với Huawei vẫn chưa rõ ràng, mặc dù một số công ty đã đánh tiếng cho biết họ muốn có giấy phép.
Tuy nhiên cũng đã có tiền lệ. Sau khi Huawei bị cho vào ‘Danh sách thực thể,’ hầu hết các nhà sản xuất chip của Mỹ đã tạm dừng các lô hàng, nhưng một số công ty khác như Qualcomm và Intel đã thông báo nối lại việc giao hàng sau khi nhận được giấy phép từ chính phủ Hoa Kỳ cho một số sản phẩm.
MediaTek của Đài Loan, nhà phát triển chip di động lớn thứ hai thế giới sau Qualcomm, cũng đã nộp đơn xin giấy phép để nối lại một số hoạt động kinh doanh với Huawei. Samsung Electronics, Samsung Display và SK Hynix cũng đã nộp đơn xin giấy phép.
Các luật sư cho biết vì Hoa Kỳ đã sửa đổi thêm quy tắc kiểm soát xuất khẩu của mình, các công ty có giấy phép giao hàng cho Huawei sẽ cần phải gia hạn phê duyệt.
“Ngay cả khi một công ty có giấy phép để họ tham gia vào hoạt động được đề cập trong quy tắc tháng 5 năm 2020, thì công ty đó sẽ cần phải có giấy phép khác hoặc giấy phép sửa đổi nếu công ty đề xuất tham gia vào hoạt động nằm trong một trong những quy tắc mới này“, Harry Clark, đối tác của công ty luật Orrick của Mỹ cho biết.
Điện thoại của Huawei sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?
Trong lĩnh vực kinh doanh điện thoại thông minh, Huawei đến nay đã cho thấy khả năng phục hồi trước sự kìm kẹp của Hoa Kỳ. Trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 6, Huawei thậm chí đã vượt qua Samsung để trở thành nhà bán điện thoại thông minh lớn nhất thế giới.
Nhưng vấn đề phía trước còn đang chồng chất.
Loạt chip Kirin của hãng, được coi là biểu tượng cho năng lực đổi mới của Huawei, có khả năng bị xóa sổ bởi lệnh cấm của Hoa Kỳ. Tuần này, Huawei cũng cho biết sẽ bắt đầu sử dụng hệ điều hành HarmonyOS 2.0 của riêng mình trên điện thoại thông minh từ năm sau, cho thấy Huawei không còn mong đợi tiếp tục hợp tác với Google và thừa nhận rằng việc thiếu hụt nguồn cung cấp chip sẽ ảnh hưởng đến doanh số bán điện thoại thông minh của công ty.
Huawei đã gặp khó khăn tại thị trường châu Âu, nơi doanh số bán hàng giảm 16% trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 6, trong khi Samsung và Xiaomi đạt mức tăng trưởng tương ứng 20% và 48% so với cùng kỳ năm trước, theo công ty nghiên cứu Canalays.
Donnie Teng, một nhà phân tích của Nomura Securities, cho biết hoạt động kinh doanh di động của Huawei phải đối mặt với những bất ổn lớn.
“Đối với điện thoại thông minh hàng đầu sắp tới (flagship) được gọi là Mate 40, mẫu điện thoại quan trọng nhất của hãng để cạnh tranh với iPhone hàng năm, Huawei đã trở nên rất dè dặt về triển vọng,” ông Teng nói. “Chúng tôi dự đoán Huawei sẽ bắt đầu mất cổ phần ngay cả ở Trung Quốc … sau ngày 15/9,” ông nói thêm.
Jeff Pu, nhà phân tích của GF Securities, cho biết nếu Mỹ không nới lỏng hạn chế, các lô hàng điện thoại thông minh của Huawei thậm chí có thể giảm xuống chỉ còn 50 triệu chiếc trong năm tới so với 195 triệu chiếc trong năm nay và 240 triệu chiếc cho năm 2019.
Còn các mảng kinh doanh khác của công ty thì sao?
Mảng kinh doanh thiết bị viễn thông của Huawei đã trở thành trụ cột trong hoạt động của hãng nhiều thập kỷ qua. Nó cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các nhà mạng lớn của Trung Quốc xây dựng cơ sở hạ tầng 5G. Huawei đã trữ hàng đủ để dùng trong ít nhất một năm. Tuy nhiên, tốc độ lắp đặt 5G ở Trung Quốc đã chậm lại khi Huawei gấp rút thiết kế lại và loại bỏ tối đa các bộ phận liên quan tới Mỹ khỏi các sản phẩm của mình.
Bên ngoài Trung Quốc, nhiều quốc gia đã quyết định hạn chế sử dụng thiết bị Huawei.
“Cho đến nay, Huawei là nhà cung cấp thiết bị mạng viễn thông lớn nhất thế giới và do đó là khách hàng lớn nhất của bất kỳ nhà cung cấp nào trong hệ sinh thái … [Tôi] dự kiến thiệt hại tài sản thế chấp rất lớn,” Stephane Teral, một nhà phân tích viễn thông kỳ cựu tại LightCounting Market Research, nói với Nikkei Asian Review.
Huawei có khoảng 28% thị trường thiết bị viễn thông. Nếu không thể duy trì doanh số bán hàng, người hưởng lợi có thể là Samsung, Ericsson và Nokia, cũng như một số nhà cung cấp Nhật Bản bao gồm NEC và Fujitsu.
Ông Teral cho biết Samsung, một công ty mới năng nổ trong lĩnh vực kinh doanh thiết bị mạng và viễn thông, sẽ được hưởng lợi nhiều nhất bởi đã giành được thị phần ở các thị trường quan trọng như Nhật Bản và Hoa Kỳ, đồng thời có được sức hút ở nhiều thị trường khác.
“Thỏa thuận trị giá 6,7 tỷ USD gần đây của Samsung với Verizon là cú chốt cuối cùng đưa Samsung vào danh sách nhà cung cấp hàng đầu cùng với Ericsson, Huawei và Nokia. Điều đó cũng có thể giúp NEC của Nhật Bản, công ty có quan hệ đối tác với Samsung,” ông Teral nói.
Các đối thủ của Huawei còn có được những cơ hội nào khác?
Samsung, đối thủ lớn nhất của Huawei trong lĩnh vực điện thoại thông minh, đã rất tích cực trong việc tung ra các sản phẩm mới. Thế hệ thứ hai của điện thoại thông minh có thể gập lại của họ đã được bán ở nhiều quốc gia gần đây. Trong khi đó, điện thoại thông minh có thể gập lại của Huawei vẫn chỉ có mặt ở Trung Quốc.
Xiaomi, Oppo và Realme – tất cả các thương hiệu Trung Quốc khác và là đối thủ của Huawei – đang mở rộng thị phần tại các thị trường châu Âu.
“Xiaomi đã rất tích cực ở nước ngoài kể từ khi thị trường trong nước bị thống trị bởi Huawei. Nhưng Xiaomi có thể một lần nữa giành lại thị phần ở Trung Quốc nếu Huawei không thể tung ra nhiều điện thoại thông minh như trước đây,” Chiu Shih-fang, một nhà phân tích tại Đài Loan tại Viện Nghiên cứu Kinh tế cho biết.
Apple cũng đang tìm kiếm các cơ hội. Mặc dù việc sản xuất iPhone 5G bị trì hoãn, công ty Mỹ dự kiến sẽ công bố một loạt sản phẩm mới trong tháng 9 và đã yêu cầu các nhà cung cấp chuẩn bị linh kiện cho 80 triệu chiếc iPhone mới – một dự báo được nhận định là tương đối tốt.
Ông Teng của Nomura cho biết vào năm tới, tất cả các đối thủ của Huawei – từ Samsung, Oppo, Vivo và Xiaomi, cho đến Apple – đều hy vọng bán thêm được “20 đến 30 triệu chiếc” từ sự sụt giảm của Huawei.
Nó có ý nghĩa gì đối với các nhà cung cấp?
Việc gấp rút chuyển lô hàng tồn kho cuối cùng cho Huawei đã mang lại cho nhiều nhà cung cấp công nghệ một tháng 8 bội thu. Doanh số hàng tháng của MediaTek tăng 42% so với cùng kỳ năm ngoái. Novatek, nhà cung cấp chip điều khiển mạch tích hợp màn hình, đã báo cáo doanh thu hàng tháng tăng hơn 30% và TSMC tăng 16%.
Nhìn chung, xuất khẩu linh kiện điện tử của Đài Loan sang Trung Quốc đã báo cáo mức tăng trưởng khoảng 30% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 6, tháng 7 và tháng 8.
Sức nóng cũng đang được cảm nhận trên thị trường chip DRAM, loại chip cần thiết trong hầu hết các loại thiết bị điện tử. Nghiên cứu của Nikkei cho thấy giá giao ngay cho loại chip DDR4 8 gigabyte chuẩn là khoảng 2,95 USD vào hôm 11/9, cao hơn 7% so với mức thấp gần đây vào đầu tháng. Theo một nguồn tin tại một nhà kinh doanh chất bán dẫn của Nhật Bản, “Huawei đã tăng tốc mua sắm vào phút cuối” trước khi lệnh cấm vận chip của Washington đến hạn.
Tuy nhiên, có những rủi ro rõ ràng đối với một số công ty về việc doanh số bán hàng giảm đột ngột sau khi họ không thể giao hàng cho Huawei nữa. Sẽ mất thời gian để một số công ty cân bằng lại danh mục khách hàng của họ.
Huawei là khách hàng lớn thứ hai và chiếm gần 20% doanh thu của TSMC. Sau lệnh cấm, TSMC vẫn có khả năng nhanh chóng lấp đầy một số khoảng trống do nhu cầu mạnh mẽ về cơ sở hạ tầng 5G, các ứng dụng điện toán hiệu suất cao và điện thoại thông minh 5G từ các khách hàng khác như Apple, Nvidia và AMD.
Tuy nhiên, không phải nhà cung cấp nào cũng có cơ sở khách hàng đa dạng như vậy, đồng thời nền kinh tế toàn cầu đang chậm lại cũng gây ra nhiều bất ổn. ASE Technology Holding, nhà đóng gói và thử nghiệm chip lớn nhất thế giới, đã cảnh báo rằng lệnh cấm đối với Huawei sẽ ảnh hưởng đến doanh thu năm 2020 ở mức cao.
Theo các nhà phân tích, các nhà sản xuất chip nhớ Hàn Quốc, chẳng hạn như Samsung và SK Hynix cũng dự kiến sẽ chịu những tác động tiêu cực, trong khi thị trường chip nhớ nói chung có thể phải đối mặt với một số điều chỉnh sau lệnh cấm đối với Huawei. Huawei là khách hàng lớn thứ hai của Samsung về chất bán dẫn sau Apple, chiếm 3,2% doanh số của công ty, theo Eugene Investment & Securities. Đối với SK Hynix, Huawei chiếm 11,4% doanh số.
Một số nhà cung cấp cho biết họ kỳ vọng nhu cầu về 5G sẽ vẫn tăng và thị trường sẽ sớm ổn định trở lại. Joe Tseng, người phát ngôn của Win Semiconductors, một nhà cung cấp lâu năm của Huawei, cho biết: “Chúng tôi không thể tránh khỏi một số tác động ngắn hạn. Nhưng về lâu dài, chúng tôi tin rằng nhu cầu tổng thể vẫn tồn tại, thị trường sẽ ổn định và tái cân bằng, và nhu cầu 5G vẫn còn mạnh.”
Tình hình Huawei có thể thay đổi sau cuộc bầu cử Mỹ?
Bất kể ai sẽ thắng vào ngày 3/11, nhiều người vẫn tin rằng căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc sẽ tiếp diễn khi hai nền kinh tế lớn nhất thế giới cạnh tranh để giành vị trí tối cao về công nghệ.
Joe Biden, ứng cử viên Tổng thống của đảng Dân chủ và là người thách thức ông Trump tái đắc cử, cũng có lập trường cứng rắn đối với Trung Quốc và gọi ông Tập Cận Bình là một “tên côn đồ”. Chiến dịch của ông Biden đã nêu lên các chính sách sẽ kiềm chế sức mạnh và ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc, đồng thời tăng khả năng cạnh tranh của Mỹ trong các lĩnh vực công nghệ bao gồm 5G và trí tuệ nhân tạo.
Tuy nhiên, ông Biden đã công khai chỉ trích cuộc chiến thương mại của TT Trump là “hủy diệt” đối với nền kinh tế Mỹ. Nếu đắc cử, Biden cho biết ông sẽ hợp tác chặt chẽ hơn với các đồng minh trong việc trình bày một mặt trận thống nhất để gây áp lực với Trung Quốc trong các vấn đề khác nhau, nhưng ông cũng sẵn sàng hợp tác với Bắc Kinh về thương mại.
Lê Xuân (theo Nikkei)