Nguyễn Quang Dy
9-1-2021
Ngày 6/1/2021 sẽ đi vào lịch sử khi hàng ngàn người ủng hộ Trump quá khích xông vào Nhà Quốc Hội gây bạo loạn. Nếu Nhà Quốc Hội (Capitol), Tượng đài Washington (Monument) và Bảo tàng Lincoln (Memorial) ở Washington D.C. là biểu tượng của nền dân chủ Mỹ thì vụ tấn công vào Capitol là lần đầu tiên đánh thẳng vào nền dân chủ Mỹ. Joe Biden gọi đó là “khủng bố trong nước” (domestic terrorists), để so sánh với vụ máy bay khủng bố của Al Qaeda đánh sập Tháp Đôi (11/9/2001) của Trung tâm Thương mại ở New York.
Cùng tắc biến
Người Mỹ phẫn nộ nhưng không ngạc nhiên khi bạo loạn xảy ra trên đường phố, như “Black Lives Matter” (BLM) gần đây. Nhưng họ thực sự sốc khi thấy Capitol bị tấn công, làm phó Tổng thống Mike Pence và các nghị sỹ đang họp phải trốn. Hình ảnh Capitol thất thủ không chỉ làm người Mỹ phẫn nộ mà còn làm nhiều nước lo ngại. Khi các nhà báo phỏng vấn những người quá khích đó, nhiều người không biết họ muốn gì, vẫn tưởng rằng nghe lời kêu gọi của Trump tấn công Capitol là “Làm Nước Mỹ Vĩ đại Trở lại” (MAGA).
Cảnh bạo loạn ở Capitol có thể làm người ta nhớ lại hình ảnh hồng vệ binh thời Cách mạng Văn hóa ở Trung Quốc, và làm nhiều người khác nhớ lại hình ảnh nước Cộng hòa Chuối (Banana Republic). Trong khi Trump mỵ dân bằng MAGA, ông đã làm xấu nước Mỹ bằng MADA (Make America Disgraced Again). Trump đã làm nước Mỹ ngày càng giống một nước Cộng hòa Chuối, và làm cho chính mình giống “Đại tá Trump”. Có người gọi Trump là “trùm kích động” (Inciter-In-Chief) cũng như “trùm nói dối” (Liar-in-Chief).
Những người ủng hộ Trump quá khích xông vào Capitol có thể bị truy tố vì tội phá hoại, nhưng họ chỉ là nạn nhân bị xúi giục. Cách đây bốn năm, Trump đã từng khoe “Tôi có thể đứng giữa Đại lộ số Năm và bắn ai đó, nhưng không mất phiếu”. Chắc không có chính khách nào dám nói như vậy. Nhưng Không chỉ có Trump, mà một số nghị sỹ (như TNS Ted Cruz và TNS Josh Hawley) đã ủng hộ Trump và xúi giục họ phản đối Quốc Hội xác nhận kết quả bỏ phiếu, vì động cơ cá nhân của họ là gây quỹ và tìm cơ hội tranh cử năm 2024.
Giọt nước tràn ly
Trump đắc cử năm 2016 với ảo tưởng (delusion). Khi Trump thất cử năm 2020 ảo tưởng đó bị tổn thương, kích hoạt hội chứng ngạo mạn (nascissism) trở nên cực đoan. Trong khi đó, những người ủng hộ Trump bị mê hoặc bởi chủ nghĩa mị dân Trumpism, và thuyết âm mưu pha trộn tâm linh của Epoch Times, biến thành một thứ bùa mê như một loại cocktail. Họ ngộ nhận về Trump như một thánh nhân chứ không phải bệnh nhân (psychopath). Bùa mê đó lây lan như virus Corona, nên năm 2020, nước Mỹ mắc hai loại virus nguy hiểm.
Năm 2016, Trump đắc cử nên chưa có cơ hội ăn vạ rằng “bầu cử gian lận” (fraud). Năm 2020, Trump thất cử nhưng không chấp nhận thất bại, tiếp tục đấu lý và ăn vạ rằng bầu cử gian lận, tuy các luật sư của Trump (như Rudy Giuliani) không đưa ra được bằng chứng nào trước tòa. Hai tháng đấu lý vô vọng và tốn kém (lương Giuliani $ 20.000/ngày), trong khi hình ảnh Rudy Giuliani và Sidney Powell ngày càng phản cảm. Trump không chỉ thất cử mà còn bị cô lập ngay trong đảng Cộng Hòa, vì ngạo mạn hành xử như “con bạc khát nước”.
Trump kêu gọi người ủng hộ đến Capitol để ngăn cản Quốc Hội xác nhận kết quả kiểm phiếu, nhưng ảo tưởng của Trump trở thành “điểm bùng phát” (tipping point) làm “giọt nước tràn ly”. Cuộc đối đầu thầm lặng (standoff) hai tháng qua đã kết thúc tại Capitol (như “anti-climax”), phản ánh cuộc khủng hoảng chính trị và truyền thông. Tình trạng chia rẽ và phân hóa không chỉ diễn ra giữa hai đảng, mà còn trong nội bộ của đảng Cộng Hòa đã bị Trump thao túng, nay hàng loạt quan chức Nhà Trắng và Nội các đang từ chức (tuy quá muộn).
Bốn năm qua, tuy Trump làm được những điều mà các tổng thống khác chưa làm được là dám chống Trung Quốc, nhưng ông lại rút khỏi TPP, giúp Trung Quốc một cơ hội vàng. Gần đây, Trung Quốc đã ký được hiệp định thương mại RCEP với 10 nước ASEAN và bốn nước Đông Á (Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, Tân Tây Lan) mà không có Mỹ và Ấn Độ. Tuy chính quyền Trump chống Trung Quốc mạnh hơn, nhưng làm suy yếu quan hệ đồng minh. Tuy bức tranh kinh tế tốt hơn, nhưng đại dịch Corona năm 2020 làm Mỹ phải trả giá quá đắt.
Lời cuối
Tuy buộc phải “lên án bạo lực và hứa sẽ chuyển giao quyền lực”, Trump khuyên người ủng hộ mình “về nhà” (go home, I love you!), trong khi Quốc Hội vận dụng Tu Chính án 25 để phế truất Trump (lần hai). Nếu Trump bắt chước Nixon từ chức để Mike Pence ân xá (trước 20/1), thì có thể thoát tội liên bang, nhưng khó thoát tội tiểu bang New York. Trump từng dọa Hillary Clinton (lock her up), nay đến lượt mình (lock him up). Tuy chưa điều tra vụ Capitol, nhưng Trump bị Facebook và tweeter khóa tài khoản vì “kích động bạo lực”.
Tuy còn quá sớm để biết Trump và những người liên quan có thoát tội hay không, nhưng chắc Trump sẽ không được hoan nghênh trong “câu lạc bộ các cựu thổng thống”. Hôm trước, Trump kêu gọi những người ủng hộ mình kéo đến Đại lộ số Năm và Nhà Quốc Hội, nhưng hôm sau Trump lên án bạo lực và “quay lưng lại với họ”. Tấn công vào Capitol là một vết đen cùng Trump đi vào lịch sử như một hiện tượng xấu xa của Trumpism. Đáng tiếc là có nhiều người Việt ủng hộ Trump, và treo lá cờ VNCH trên nóc nhà Quốc Hội Mỹ.
Đây là sự thật chứ không phải đang xem vở kịch “Fawlty Towers”!