Thanh Hải
VOA Chinese cho hay, trong khi thế giới đang căng thẳng để ứng phó với đại dịch COVID-19, Trung Quốc đã sử dụng cuộc khủng hoảng này để làm đẹp hình ảnh quốc tế của mình. Báo cáo điều tra mới nhất cho thấy sau khi bắt đầu đại dịch, Trung Quốc đã cố gắng thao túng các phương tiện truyền thông nước ngoài để khiến các nước này đưa tin thân thiện hơn với Trung Quốc.
Báo cáo này do Liên đoàn Nhà báo Quốc tế công bố vào ngày 12/5, đã điều tra mức độ lan truyền của Trung Quốc trên các phương tiện truyền thông toàn cầu sau khi đại dịch mới bắt đầu. Đối tượng của cuộc khảo sát là 54 liên đoàn nhà báo ở 50 quốc gia và khu vực.
Báo cáo mang tên “Câu chuyện về COVID-19: Vén màn chiến lược toàn cầu của Trung Quốc” cho thấy 76% các quốc gia và khu vực được khảo sát, tin rằng ảnh hưởng của Trung Quốc hiện diện rõ ràng trong hệ sinh thái truyền thông của họ. Tỷ lệ này đã tăng 12% so với năm ngoái. 56% các quốc gia và khu vực được khảo sát cho biết các báo cáo của họ về Trung Quốc đã chuyển biến tích cực kể từ khi dịch bệnh bùng phát. Nếu bạn lấy thang điểm từ 1 đến 10, 1 đại diện cho báo cáo tiêu cực nhất, 10 đại diện cho báo cáo tích cực nhất, khu vực châu Âu có báo cáo tích cực nhất về Trung Quốc, ở mức 6,3; Bắc Mỹ là khu vực có báo cáo tiêu cực nhất về Trung Quốc, ở mức 3,5.
Jeremy Dear, Phó tổng thư ký Liên đoàn Nhà báo Quốc tế, nói với Đài tiếng nói Hoa Kỳ (VOA) rằng trong năm qua, chính quyền Trung Quốc đã sử dụng thành công các báo cáo về virus corona mới, để tạo hình ảnh tích cực hơn ở một số quốc gia.
Về ảnh hưởng đối với các phương tiện truyền thông, báo cáo nói rằng Trung Quốc cung cấp hỗ trợ và đào tạo cho các phương tiện truyền thông địa phương, để đổi lấy việc đưa tin tích cực. Các phương pháp này bao gồm tài trợ cho các nhà báo từ nhiều quốc gia khác nhau đến Trung Quốc, ký kết các thỏa thuận chia sẻ nội dung, và tăng cường kiểm soát các nền tảng xuất bản. Một phần ba số người được phỏng vấn nói rằng, các cơ quan truyền thông mà họ làm việc đã ký các biên bản ghi nhớ (MOU) với các tổ chức của Trung Quốc.
Trung Quốc cũng sử dụng các sự kiện bị bóp méo để che giấu các báo cáo chống lại họ. Theo báo cáo, “gần 1/5 số quốc gia cho biết đại sứ hoặc đại sứ quán Trung Quốc tại nước này sẽ bình luận về nội dung của các báo cáo truyền thông địa phương”.
Một nhà báo Ý cho biết trong một cuộc phỏng vấn: “Khi đại dịch mới bắt đầu lan rộng, Bắc Kinh đã sử dụng cơ sở hạ tầng truyền thông toàn cầu của mình, để truyền bá những bài diễn thuyết tích cực về Trung Quốc trên các phương tiện truyền thông quốc gia, đồng thời sử dụng các chiến lược mới lạ hơn như phổ biến thông tin sai lệch”.
Hơn 80% các quốc gia và khu vực được khảo sát, bày tỏ lo ngại về thông tin sai lệch.
Về tác động đối với đất nước, báo cáo chỉ ra rằng Trung Quốc đã kết hợp công tác tuyên truyền đối ngoại và “ngoại giao vắc xin” trong sáng kiến “Vành đai và Con đường” để đổi lấy sự ủng hộ và khen ngợi của quốc tế từ các nước thụ hưởng.
Một số chuyên gia nói với VOA rằng dự án làm đẹp hình ảnh của Trung Quốc trên khắp thế giới là không có gì mới.
Maria Repnikova, phó giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Bang Georgia, Hoa Kỳ, chuyên về truyền thông và chính trị ở các quốc gia phi dân chủ. Bà nói trong một email với Đài Tiếng nói Hoa Kỳ: “Chính phủ Trung Quốc đã làm việc chăm chỉ trong một thời gian dài để thiết lập một hình ảnh tích cực nhằm nâng cao danh tiếng và sức hấp dẫn toàn cầu của họ. Một số là câu chuyện nhằm vào phương Tây, nhưng một số lại hướng đến Trung Quốc. Chuyện này không có gì mới. Nó đã xuất hiện từ đầu những năm 2000”.
Dan Garrett, một học giả người Mỹ, và cựu nhà phân tích tình báo Ngũ Giác Đài nói với VOA rằng, các hoạt động tiếp cận hiện tại của Bắc Kinh là nhằm làm mất uy tín của truyền thông phương Tây, mô tả phương tiện truyền thông phương Tây là thiên vị, phân biệt chủng tộc và chống Trung Quốc.
Ông Garrett nói: “Một mặt, bất cứ khi nào khủng hoảng xảy ra, chính phủ sẽ sử dụng toàn bộ tổ chức truyền thông, và các cơ quan tình báo an ninh quốc gia để ứng phó với khủng hoảng. Vì vậy, đại dịch mới không chỉ là cuộc khủng hoảng đối với Trung Quốc, mà còn là cơ hội để sử dụng ngoại giao vắc-xin, ngoại giao quần áo bảo hộ và các loại hình ngoại giao khác liên quan đến đại dịch virus corona, để nâng cao hình ảnh của họ”.
Ông nói thêm: “Mặt khác, Bắc Kinh cũng tin rằng đây là cuộc chiến dư luận với Hoa Kỳ và Phương Tây… một cuộc khủng hoảng toàn cầu, là cơ hội để thúc đẩy hệ thống xã hội chủ nghĩa và sự lãnh đạo của ĐCSTQ đối với nền dân chủ phương Tây. Do đó, Trung Quốc có một tổ chức truyền thông toàn cầu khổng lồ đã đầu tư hàng tỷ đô la từ lâu. Giờ đây, theo lẽ tự nhiên, một khi khủng hoảng xảy ra, họ cố gắng kích hoạt nó để giúp hình ảnh của mình và truyền bá ý kiến của họ ra nơi khác”.
Báo cáo chỉ ra rằng truyền thông nhà nước Trung Quốc đã bị tẩy chay ở một số nước. Hoa Kỳ đã áp đặt giới hạn trên đối với thị thực đối với các nhà báo của 5 hãng truyền thông Trung Quốc, trong đó có Tân Hoa Xã. Vào tháng 2 năm nay, Vương quốc Anh đã thu hồi giấy phép phát sóng CGTN. Sau đó, Đức cũng ngừng phát sóng CGTN. Đài truyền hình công cộng của Úc SBS cũng đã đình chỉ chương trình phát sóng hàng ngày của CGTN do có khiếu nại.
Trước một loạt hành động của các nước, Bắc Kinh đã cố gắng hạn chế truyền thông nước ngoài vào Trung Quốc, và các nhà báo nước ngoài bị từ chối cấp thị thực hoặc bị trục xuất.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh nói trong cuộc họp báo thường kỳ ở Bắc Kinh vào ngày 11/5 rằng: “Thế giới vốn dĩ rất phong phú và đa dạng. Trong lĩnh vực truyền thông, không nên chỉ có CNN và BBC, và mỗi quốc gia nên có tiếng nói riêng của mình”.
Nhà nghiên cứu Kurlantzick bác bỏ điều này. Ông nói: “Nếu một số tiếng nói không tự do và độc lập, hoặc các phương tiện truyền thông tích cực lan truyền thông tin sai lệch, tôi không nghĩ rằng điều này sẽ có lợi cho tin tức và một môi trường tin tức tốt hơn”.