Lệ Thu
Trên hầu hết các nền điện ảnh lớn nhỏ của Thế giới, rất hiếm khi người ta có thể tìm thấy những tác phẩm vừa có tính nghệ thuật cao lại vừa đạt được sự thành công về mặt giải trí. Đôi khi, được cái nọ lại mất cái kia. Nhưng, với “Cuộc đời tuyệt vời của Amélie Poulain” thì dường như định nghĩa “phim nghệ thuật” và “phim giải trí” đã hòa vào làm một.
Ngay sau khi ra đời, bộ phim đã được 5 đề cử giải Oscar, đoạt nhiều giải thưởng tại các Liên hoan phim châu Âu và gặt hái thành công lớn tại Pháp vào năm 2002 với hàng loạt giải thưởng César, đồng thời, có doanh thu phòng vé lên tới gần 174 triệu đô la, cao gần gấp 20 lần số vốn ban đầu. Không những thế, tác phẩm Tâm lý hài này còn được tờ Thời báo New York đánh giá là một trong “1.000 bộ phim xuất sắc nhất mọi thời đại”.
Điều gì đã khiến cho đạo diễn kiêm đồng biên kịch của phim, Jean-Pierre Jeunet, lại thành công đến vậy, mặc dù, bộ phim được công chiếu tại Mỹ ngay sau thảm họa 11 tháng 9 năm 2001 và chính Jean-Pierre Jeunet đã phải thốt lên “coi như bộ phim đã chết yểu” trên thị trường phim ảnh lớn nhất thế giới này. Nhưng ngược lại với lo lắng của Jean-Pierre Jeunet, chỉ riêng trên đất Mỹ, “Cuộc đời tuyệt vời của Amélie Poulain” đã thu về được hơn 30 triệu đô la. Biết đâu, đó lại chính là lúc con người ta cần tới những điều đẹp đẽ, những thứ tưởng như xa vời với thực tại đang đầy biến động và đau khổ, người ta cần một câu chuyện cổ tích.
Paris – thành phố của những chuyện cổ tích
Bộ phim lấy bối cảnh ở Paris, thành phố ấm áp, đẹp mơ màng với ba màu chủ đạo là xanh lá, vàng cam và đỏ chín. Đó là một Paris của những quầy bán báo xinh xẻo, những cửa hàng rau quả tươi rói, những con mèo thích nghe chuyện cổ tích và những người dân hiền lành đáng yêu. Là nơi phép màu ẩn trong từng góc phố và tình yêu ngập trong bầu khí quyển. Là nơi kể câu chuyện về Amélie Poulain, một cô gái làm bồi bàn tại một quán café nhỏ, trong sáng, tốt bụng, với những kế hoạch tuy không lớn lao nhưng lại đem đến những thay đổi to lớn cho mọi người sống quanh cô.
Ngay trong phút đầu tiên, “Cuộc đời tuyệt vời của Amélie Poulain” mở ra hình ảnh con đường lát đá tưới ánh sáng vàng cam tuyệt đẹp của Paris như cổ tích khiến người ta hình dung ngay lập tức một câu chuyện đẹp với sự chào đời có vẻ đầy ngẫu hứng của Amélie, khi mà những điều tưởng như không ai để ý vẫn đang diễn ra hàng ngày … Đó là tốc độ của một con nhặng đang bay hay một nhà hàng với những chiếc ly đang nhảy múa trên bàn vì gió. Cuộc đời Amélie cũng bắt đầu một cách khác thường bởi điều vô cùng hư cấu, cô bé bị cha cho rằng có bệnh tim, mà thật ra, chỉ vì quá yêu quý cha nên cô đã không thể giữ cho tim mình không nhảy nhót mỗi khi ông kết thúc chuỗi ngày làm việc dài tại bệnh viện để về nhà. Amélie được cha mẹ giữ trong nhà, học tại nhà, không được tiếp xúc nhiều với bên ngoài. Amélie hầu như không có bạn ngoài những người bạn tưởng tượng nào đó và một vài sở thích kì lạ như thọc tay vào túi đậu, dùng thìa gõ vào bánh bọc đường, thích ngắm nhìn gương mặt người khác vào lúc tối trời, chú ý tới các tiểu tiết xung quanh hay ném đá thia lia trên dòng kênh xanh.
Tất cả những chi tiết này được nhà làm phim đưa ra dưới cái nhìn hài hước, chua chát cười ra nước mắt, lại được kể bằng giọng điệu của một người dẫn chuyện khá hùng hồn. Thậm chí, những điều có vẻ tồi tệ đến với tuổi thơ của Amélie, kể cả cái chết của mẹ cô, cũng mang màu sắc trào lộng đậm chất Pháp khiến cho nó trở nên nhẹ nhàng và dễ cảm hơn hẳn. Nó khiến cho khán giả càng thêm tò mò về những thứ sẽ xảy ra sau này với cô gái bé nhỏ có tuổi thơ dữ dội, cuộc sống khép kín và những sở thích khác người kia.
Nàng tiên bé nhỏ
Và rồi, ngày định mệnh đã tới, khi xem bản tin về cái chết của công nương Diana, Amélie vô tình làm rơi nắp lọ kem dưỡng da xuống sàn nhà. Một viên gạch bật ra, để lộ một chiếc hộp “kho báu” được một cậu bé nào đó cất giấu hơn 40 năm trước. Ngỡ ngàng trước phát hiện kỳ diệu ấy, Amélie quyết định tìm và trả lại cho cậu bé – giờ đã là một ông già – kỉ vật quý báu xưa cũ ấy. Bản tính nhút nhát nhưng lại sẵn có trí tưởng tượng phong phú, cô không lộ mặt mà tìm những cách khác nhau để tiếp cận ông. Những giọt nước mắt xúc động của ông Protodeux và cách mà ông gọi người đã mang lại kỉ vật là “Thiên thần hộ mệnh” đã gieo trong lòng Amélie niềm hạnh phúc khôn nguôi. Cô bất thần như hòa nhịp cùng tâm hồn ông già, dấy lên nguyện vọng được cứu giúp cả thế gian. Ngay sau khoảnh khắc ấy, cái cách mà Amélie giúp đưa ông già mù khác qua đường, vừa đi trên phố vừa mô tả phố xá, mô tả mọi người, mọi vật xung quanh như là cách chính cô bắt đầu nhận thức về cuộc sống thật háo hức hăng say.
Bé bỏng, xinh xắn, đôi mắt to tròn vừa ngây thơ vừa đẹp đẽ, Amélie giống như một nàng tiên Tinker Bell bước ra từ cổ tích, luôn sẵn sàng giơ chiếc đũa thần lên để giúp đỡ mọi người, đem điều kỳ diệu tới cho cuộc sống của người khác một cách bí mật. Cô luôn tìm ra những cách kì quái, lạ lùng để đạt được mục đích của mình. Cô khiến cho người xem phải hồi hộp theo dõi, phán đoán cô sẽ làm gì tiếp theo để rồi bật cười thú vị và thật sự “phải lòng” cô không một chút băn khoăn.
Amélie “đánh cắp” thần lùn của cha rồi nhờ một người bạn làm tiếp viên hàng không đưa nó đi khắp nơi, chụp hình gửi về cho cha xem, để giúp cha có động lực thực hiện ước mơ đi du lịch vòng quanh thế giới. Cô giúp cho cô phục vụ trong quán café cùng mình có được tình yêu của một người khách quen. Cô lấy cắp những bức thư cũ của người chồng đã mất của bà dì cùng tòa nhà, chắp ghép nó thành bức thư khác rồi gửi cho bà, làm ra vẻ bức thư bị thất lạc bao năm giờ mới tới tay bà, chỉ để chứng minh ông còn yêu bà mãi đến hơi thở cuối cùng. Cô trừng trị gã chủ tiêm rau chỉ vì gã đã đối xử không ra gì với anh chàng phụ việc tội nghiệp. Cô thu lại tất cả những điều kỳ diệu của cuộc sống trên tivi gửi cho ông họa sĩ già hàng xóm bị bệnh xương thủy tinh và không thể ra ngoài. Tất cả đều xuất phát từ trái tim ấm áp biết yêu của Amélie, để rồi, trên con đường giúp mọi người xung quanh được hạnh phúc, cô, cuối cùng, cũng tìm được hạnh phúc cho mình.
Tình yêu trong chiếc khăn bông mềm mại
Không cần đến những cảnh ân ái hay những nụ hôn cuồng nhiệt để diễn tả một tình yêu mạnh mẽ đầy khao khát trong Amélie. Chỉ là cái cách cô nhìn ngắm Nino – người dường như đã có Duyên với cô từ ngày cả hai còn thơ bé, chỉ là cái cách cô dẫn dắt anh chàng chạy ngược xuôi theo những mũi tên màu xanh, hay chỉ là cái cách cô hôn khẽ lên khóe môi anh, lên mắt anh. Ngay cả lúc Amélie hiểu lầm rằng Nino đã hẹn hò với một người khác thì sự đau đớn, không hiểu sao, cũng có thể ngọt ngào đến thế. Cô định làm bánh nhưng nhà đã hết men nở. Tâm tưởng cô hình dung ngay tới cảnh Nino sẽ đội mưa đi mua men nở cho cô và bí mật mang đến nhà. Tấm rèm lay động. Amélie có thể cảm thấy Nino ngay lúc đó, sau lưng cô. Tiếng piano nhẹ nhàng vang lên, cùng tiếng mưa và chú mèo nhỏ vừa bước qua tấm rèm khiến cho người xem có thể cảm nhận được cả niềm đau và giọt nước mắt của Amélie mặn ngọt đầu môi.
Những điều Amélie cảm nhận thật đẹp. Những rung động của cô thật đẹp. Tình yêu sâu sắc của cô với Nino thật đẹp. Nhưng, nó sẽ không đi tới đâu cả nếu cô giữ nó ở mãi trong lòng, nếu cô, cũng giống như ông họa sĩ già hàng xóm, tiếp tục “ở trong nhà”. Đoạn kết phim như một hồi chuông làm thức tỉnh Amélie, có những điều khiến bạn phải bước ra ngoài để khám phá, để khẳng định mình, để Yêu. “Cháu không bị bệnh xương thủy tinh như ta, nhưng nếu cháu không đuổi theo chàng trai ấy thì trái tim cháu sẽ vỡ vụn như những mẩu xương của ta”. Amélie ngay lập tức tỉnh ngộ. Mơ mộng không có nghĩa là bạn chỉ ở yên trong thế giới riêng của bạn. Mơ mộng là khi bạn thật sự sống với nó và đem nó ra với thế giới, giúp thế giới của bạn đẹp hơn, như bạn đã làm với những người khác.
Bộ phim hấp dẫn khán giả không chỉ ở nhân vật chính mà còn ở tất cả các nhân vật phụ xoay quanh Amélie. Ai cũng lập dị, cũng khác biệt nhưng đều “tốt” theo cách riêng và đem lại màu sắc riêng của họ, hoàn toàn không giống với bất cứ nhân vật nào khác trong một bộ phim nào khác.
Thật khó có thể nói điều gì là đẹp nhất trong “Amélie”. Từ bối cảnh, tới âm nhạc, tới diễn xuất của diễn viên … Có lẽ, cái tuyệt vời chính là cảm giác dễ chịu suốt hai tiếng mà bộ phim mang lại và người xem hoàn toàn không khó để nhận ra rằng “không ngờ mình có thể vui từ những điều giản dị như thế”.