Vào sáng sớm hôm nay (giờ Sydney, Úc), Mỹ, Anh và Úc đã công bố quan hệ đối tác an ninh ba bên mới với tên gọi AUKUS ở khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương, trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng trở nên hung hăng trong khu vực.
Theo một tuyên bố chung của ba chính phủ, hành động đầu tiên trong khuôn khổ quan hệ đối tác này sẽ là việc Hoa Kỳ và Anh giúp Úc xây dựng đội tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân.
Liên minh an ninh mới đã được công bố bởi Tổng thống Joe Biden, Thủ tướng Anh Boris Johnson và Thủ tướng Úc Scott Morrison trong một cuộc họp báo chung trực tuyến từ mỗi nước.
Ông Biden nói: “Tất cả chúng tôi đều nhận thấy sự cấp thiết của việc đảm bảo hòa bình và ổn định ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương trong dài hạn.”
Thủ tướng Úc Morrison cho biết các tàu ngầm sẽ được đóng tại thành phố Adelaide với sự hợp tác của Hoa Kỳ và Anh, đồng thời nhấn mạnh rằng Úc sẽ không trang bị vũ khí hạt nhân.
Ông nói: “Chúng tôi sẽ tiếp tục đáp ứng tất cả các nghĩa vụ không phổ biến vũ khí hạt nhân của mình.”
Thủ tướng Anh Johnson gọi đây là một quyết định quan trọng của Úc trong việc mua lại công nghệ này, đồng thời nói thêm rằng nó sẽ giúp thế giới an toàn hơn. Ba nước hiện sẽ bắt đầu giai đoạn tham vấn kéo dài 18 tháng để vạch ra các chi tiết của dự án phát triển, tuyên bố chung cho biết.
Liên minh cũng được thiết lập để tăng cường chia sẻ thông tin về các công nghệ quan trọng giữa ba nước.
“AUKUS sẽ tập hợp các thủy thủ, các nhà khoa học và các ngành công nghiệp của chúng tôi để duy trì và mở rộng lợi thế của chúng tôi về khả năng quân sự và các công nghệ quan trọng, chẳng hạn như không gian mạng, trí tuệ nhân tạo, công nghệ lượng tử và các lĩnh vực dưới biển,” Tổng Thống Biden nói.
Mặc dù Trung Quốc không được các nhà lãnh đạo đề cập cụ thể, nhưng chế độ cộng sản Bắc Kinh đã trở thành mục tiêu chính của hợp tác ba bên này.
Ông Biden cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải duy trì một “Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và cởi mở”, ám chỉ về các hành động gây hấn quân sự ngày càng tăng của Bắc Kinh ở Biển Đông và những nơi khác.
Ngoài AUKUS, tại khu vực này hiện còn có liên minh Bộ Tứ gồm Úc – Nhật Bản – Ấn Độ và Hoa Kỳ. Các nhà lãnh đạo Bộ tứ dự kiến sẽ gặp nhau trực tiếp tại Nhà Trắng vào ngày 24/9.
Truyền thông của Úc hôm nay bày tỏ sự bất mãn đối với Tổng thống Hoa Kỳ khi ông không nhớ được tên Thủ tướng Úc. Trong cuộc họp báo trước khi bế mạn, ông Biden muốn cám ơn nhị vị thủ tướng nhưng ông chỉ nhớ tên thủ tướng Anh mà không nhớ tên thủ tướng Úc: “Thank you Boris, and I want to thank that fellow Down Under,”
Nói chuyện tại Quốc Hội ngay khi cuộc họp chấm dứt, khi một dân biểu đã nhắc đến chuyện này, ông Morrison chỉ nói rằng đây thỏa hiệp mới của “quan hệ đối tác lâu dài” (forever partnership) giữa “những người bạn già nhất và đáng tin tưởng nhất” (between the oldest and most trusted of friends).