Du Miên
Thượng nghị sĩ Canada Leo Housakos cảnh báo, việc thả “2 Michaels” cùng lúc bà Mạnh Vãn Châu được tại ngoại chứng tỏ Bắc Kinh đang sử dụng chính sách ngoại giao con tin, và đặt ra tiền lệ rắc rối cho các giao dịch trong tương lai với ĐCSTQ.
Trao đổi với The Epoch Times, Thượng nghị sĩ Housakos nêu rõ: “[Trong] trường hợp cụ thể này, Trung Quốc đã thắng. Họ đã có được những gì họ muốn. Họ gây áp lực lên chúng tôi về mặt chính trị. Họ gây áp lực lên các hệ thống tư pháp của chúng tôi”. Ông còn bổ sung: “Nỗi sợ hãi lớn nhất của tôi là điều này đã khuyến khích chế độ Trung Quốc”.
Ông Housakos nhận định, vì chế độ “có được những gì họ muốn” trong vụ bà Mạnh, họ có thể sử dụng ngoại giao con tin như một chiến lược liên tục trong các tình huống khác có thể phát sinh. Ông nói: “Họ có thể chọn ngẫu nhiên công dân của bất kỳ nền dân chủ phương Tây nào của chúng ta và giữ [công dân đó] để đòi tiền chuộc. Không có gì ngăn cản họ làm điều đó một lần nữa”.
Đại sứ Canada tại Hoa Kỳ là bà Kirsten Hillman đã khẳng định rằng, Washington không hề yêu cầu phía Trung Quốc thả 2 công dân Canada là ông Michael Kovrig và ông Michael Spavor như một điều kiện để giải quyết các cáo buộc chống lại bà Mạnh. Trong một cuộc phỏng vấn trên chương trình “Question Period” của CTV vào ngày 26/9, bà nêu rõ, Canada “không bao giờ khuất phục trước áp lực” mà ĐCSTQ tạo ra bằng cách bắt giữ 2 người Kovrig và Spavor. Bà khẳng định, Canada đã chứng minh điều này bằng cách tuân theo thủ tục xét xử bà Mạnh.
Bà Mạnh Vãn Châu là giám đốc tài chính (CFO) của gã trùm viễn thông Trung Quốc Huawei. Bà đã bị bắt giữ tại Vancouver vào ngày 1/12/2018, theo yêu cầu dẫn độ của Hoa Kỳ. Vụ bắt giữ bà Mạnh có liên quan đến cáo buộc gian lận vì bà đã gây hiểu lầm cho HSBC vào năm 2013 về các giao dịch kinh doanh của Huawei ở Iran, khiến ngân hàng này vi phạm lệnh trừng phạt Iran của Hoa Kỳ. Vài ngày sau, ngày 10/12, hai người Kovrig và Spavor bị ĐCSTQ bắt giam với những cáo buộc vô căn cứ về tội gián điệp.
Theo thỏa thuận hoãn truy tố giữa bà Mạnh với các công tố viên Hoa Kỳ được ký vào ngày 24/9, nữ CFO của Huawei được phép không nhận tội, nhưng phải đồng ý với các cáo buộc chống lại bà như được nêu trong một tài liệu về sự việc. Cùng ngày, một tòa án Canada đã loại bỏ các điều khoản tại ngoại của bà Mạnh, cho phép bà bay về Trung Quốc.
Cũng trong ngày hôm đó, ĐCSTQ đã phóng thích 2 Michaels và cho phép họ bay về Canada. Thượng nghị sĩ Housakos nói: “Trong vòng vài phút sau khi Mạnh Vãn Châu được trả tự do, họ đã đưa 2 Michaels lên máy bay. Chế độ Trung Quốc đã làm điều này một cách trắng trợn, củng cố rằng những gì họ làm là ngoại giao con tin”.
Phía Bắc Kinh phủ nhận cáo buộc tiến hành chính sách ngoại giao con tin. Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc là bà Hoa Xuân Oánh kiên trì khẳng định trong cuộc họp báo ngày 27/9 rằng, hai người Canada được tại ngoại vì lý do y tế và họ đã “thú nhận tội ác của mình” là “gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia của Trung Quốc”.
Vào ngày 11/8, ông Spavor bị kết tội gián điệp và bị tòa án Trung Quốc kết án 11 năm tù. Phiên tòa xét xử ông Kovrig được tổ chức vào ngày 21/3 nhưng không có phán quyết nào được công bố.
Thượng nghị sĩ Housakos lưu ý rằng, hệ thống tư pháp của ĐCSTQ không hề có tính độc lập và họ không xét xử các vụ án dựa trên pháp quyền. Điều này khiến cho 2 công dân Canada gần như không thể được xét xử công bằng — ngay cả khi họ bị buộc tội. Ông nêu rõ: “Chúng tôi đã thấy khi có liên quan đến việc giam giữ người nước ngoài và chính người dân Trung Quốc — bất kỳ ai ở Trung Quốc mà chế độ và Đảng Cộng sản [Trung Quốc] muốn giam giữ — họ giam giữ [những người đó], họ bí mật xét xử [những người đó], họ giam giữ [những người đó] mà không có thủ tục hợp pháp”.
Chế độ độc tài tàn bạo ‘ngoài tầm kiểm soát’
Thông qua câu chuyện về việc giam giữ tùy tiện 2 người Kovrig và Spavor, “thói côn đồ của chế độ [Đảng] Cộng sản Trung Quốc đã lộ diện hoàn toàn” và Canada hiện phải tách mình khỏi chế độ độc tài này, ông Housakos cho biết trong một tuyên bố đưa ra vào ngày 25/9. Trong tuyên bố này, ông cũng đề xuất một “cách tiến lên” cho Canada.
Ông nhấn mạnh rằng, Canada phải hành động nhanh chóng và dứt khoát để gửi đi một thông điệp rằng, những gì đã xảy ra sẽ không được dung thứ một lần nữa. Ông viết: “Chúng ta phải đứng lên chống lại những tên bạo chúa ngoài tầm kiểm soát, những kẻ đã ngang nhiên và kiêu ngạo nhạo báng pháp quyền quốc tế. Chúng ta không thể để những người khác phải chịu số phận giống như các quý ngài Kovrig và Spavor và quý ông Huseyin Celil”. Lời này của thượng nghị sĩ Canada đề cập đến nhà hoạt động nhân quyền người Canada gốc Duy Ngô Nhĩ đã bị bắt giam ở Trung Quốc từ năm 2006. Ông Housakos tiếp tục: “Chế độ cộng sản Trung Quốc là một mối đe dọa rất thực tế và ngày càng gia tăng… Canada phải bắt đầu đối xử với chế độ này như vậy”.
Thượng nghị sĩ đề xuất cấm Huawei tham gia hệ thống mạng 5G của Canada, tẩy chay Thế vận hội Olympic Bắc Kinh 2022, tránh xa sự phụ thuộc vào hàng hóa giá rẻ được sản xuất tại Trung Quốc và theo đuổi quan hệ thương mại với các quốc gia có cùng giá trị về “tự do, dân chủ, nhân quyền và pháp quyền”. Trao đổi với The Epoch Times, ông nhấn mạnh rằng, Canada không thể tiếp tục mối quan hệ kinh doanh với ĐCSTQ cho đến khi chế độ này “bắt đầu hoạt động trong giới hạn các giá trị và nguyên tắc của chúng tôi”.
Ông nói: “Đánh đổi với Trung Quốc, đổi lấy các giá trị nhân quyền và dân chủ của chúng ta, điều đó thật không đáng. Người Canada có thể tìm thấy các sản phẩm giá rẻ từ các nguồn khác cho vấn đề đó. Nếu cần, hãy bắt đầu sản xuất một số sản phẩm giá rẻ đó ngay tại Canada”.
Trong khi đó, hôm 26/9, Bộ trưởng Ngoại giao Canada là ông Marc Garneau cho biết, Canada đang “mở to mắt” quan sát khi bình thường hóa quan hệ với ĐCSTQ. Trong tương lai, mối quan hệ của Canada với chế độ Trung Quốc sẽ hoạt động theo cách tiếp cận gồm 4 cách thức là cùng tồn tại, cạnh tranh, hợp tác và thách thức.
Thượng nghị sĩ Housakos cho rằng, Ngoại trưởng Garneau có thể “mở to mắt” nhưng vẫn cần “rút đầu ra khỏi cát” trong mối đe dọa của Bắc Kinh đối với thế giới. Ông nói: “Đây là một chế độ thực sự, thực sự hoạt động tồi tệ hơn bất kỳ tổ chức tội phạm nào, hoặc bất kỳ loại chế độ độc tài bất chính nào mà chúng ta đã thấy trong một thời gian rất dài. Không có giới hạn nào mà họ sẽ không [vượt qua] để đạt được mục tiêu của mình”.