Victor Davis Hanson
Từ một đoạn gây tranh cãi trong cuốn “Republic” (Cộng Hòa) của Plato, mà Socrates đã đưa ra ý tưởng về “lời nói dối cao thượng” (“gennaios pseudos”).
Ông nói một cuốn tiểu thuyết xuất sắc đôi khi có thể có lợi xã hội bằng cách thuyết phục những công dân thiếu hiểu biết về điều gì đó tốt cho họ.
Kể từ đó, nhiều kẻ bịa đặt đã sử dụng cái cớ là họ nói dối vì lợi ích chung.
Ví như Tiến sĩ Anthony Fauci, nhân vật quan trọng của chúng ta trong đại dịch COVID-19.
Ông Fauci đã lừa dối cả nước về việc đeo khẩu trang trong đại dịch khi khẳng định những chiếc khẩu trang này không được hữu dụng cho lắm. Nhưng ông lại lập luận rằng việc nói dối như thế là để công chúng không mua khẩu trang ồ ạt, rồi làm cạn kiệt nguồn cung, và vì thế mà lấy đi thiết bị bảo hộ của các chuyên gia y tế.
Ông Fauci cũng nói những lời nói dối “cao thượng” về tỷ lệ phần trăm người dân có thể cần được chích ngừa để đạt được miễn dịch cộng đồng. Ông liên tục nâng giới hạn này – từ 60% lên 70% rồi lên 75% lên 80%, rồi đến 85%.
Rõ ràng ông Fauci đã lo ngại một con số thấp hơn, ngay cả khi con số đó đúng, cũng sẽ khiến người dân trở nên hài lòng với việc chích ngừa.
Ông Fauci cũng nói dối về vai trò của bản thân khi chuyển số tiền viện trợ của Hoa Kỳ sang để trợ cấp cho nghiên cứu virus tăng chức năng tại phòng thí nghiệm virus học Vũ Hán – nơi có thể đã tạo ra bệnh COVID-19.
Hoặc là ông Fauci đang che giấu tội lỗi của mình, hoặc là ông ấy tin rằng người dân Hoa Kỳ có thể không hoàn toàn chấp nhận việc một số quan chức y tế của chính họ đã thúc đẩy loại nghiên cứu chịu trách nhiệm một phần cho cái chết của hơn 700,000 người Mỹ.
Bộ trưởng An ninh Nội địa Alejandro Mayorkas đã liên tiếp nói dối về số lượng người nhập cư không có giấy tờ tùy thân đã vượt biên vào Hoa Kỳ. Ông ấy nói sai rằng các nhân viên [tuần tra biên giới] được trang bị vũ khí đã đánh đập người di cư. Ông ấy nói dối về việc thiếu dữ liệu liên bang về các vụ bắt giữ, giam giữ, và trục xuất có chủ đích. Việc ông ấy khẳng định biên giới an toàn là một sự lố bịch.
Hiển nhiên là ông Mayorkas cho rằng công chúng sẽ đi theo định hướng đó hoặc là bộ phận quản lý của ông sẽ hoàn toàn bị coi thường, nếu ông ấy nói ra sự thật cay đắng về biên giới rằng: thực tế là, chính phủ tổng thống (TT) Biden rõ ràng đã cố tình để cửa biên giới mở rộng.
Và có khả năng là chính phủ sẽ cho phép 2 triệu người nhập cư không có giấy tờ được vào quốc gia này trong năm tài khóa hiện tại.
Rất nhiều quan chức liên bang không được dân bầu khác đã nói dối trong 5 năm qua bằng cách tuyên bố hoặc ngụ ý rằng gây tổn hại cho chính phủ cựu TT Trump là vì lợi ích chung.
Các cựu giám đốc FBI Andrew McCabe và James Comey rất có thể đã lừa dối quốc gia. Ông McCabe thừa nhận đã nói dối là ông ấy không rò rỉ thông tin của FBI cho giới truyền thông.
Ông James Comey đã nói dối hữu thệ nhiều lần trong các cuộc thẩm tra chéo của quốc hội và tuyên bố không biết hoặc không thể nhớ những sự kiện căn bản về vai trò của chính mình trong việc thúc đẩy trò lừa bịp thông đồng Nga.
Rõ ràng là, ông Comey và ông McCabe tin rằng bằng cách ít trung thực hơn, thì họ có thể làm cho ông Donald Trump yếu thế hơn. Và kết quả đó sẽ có lợi cho Hoa Kỳ.
Các cựu lãnh đạo tình báo của chúng ta có thể là những kẻ dối trá trơ trẽn nhất. Cựu Giám đốc Tình báo Quốc gia James Clapper đã nói dối Quốc hội về chương trình giám sát của NSA, mặc dù ông ấy phủ nhận việc đã nói dối.
Khi bị phát hiện là không trung thực, ông Clapper quay lại nói dối cao thượng rằng ông ấy đã đưa ra câu trả lời ít sai sự thật nhất, rõ ràng làm ra vẻ là ông ấy không muốn làm tổn hại danh tiếng của một cơ quan tình báo quan trọng.
Ông Ditto John Brennan, cựu giám đốc CIA. Ông Brennan đã hai lần nói dối hữu thệ về việc cơ quan này giám sát máy điện toán của các nhân viên của Thượng viện và vụ việc dân thường thiệt mạng do các nhiệm vụ ám sát bằng phương tiện không người lái của Hoa Kỳ dọc biên giới Afghanistan.
Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mark Milley đã nói dối trong nhiều ngày về các chi tiết của một cuộc tấn công bất ngờ bằng phương tiện không người lái làm thiệt mạng những phụ nữ và trẻ em vô tội ở Afghanistan.
Hoặc là ông Milley hiện đang nói dối khi nói rằng ông ấy đã cảnh báo ông Joe Biden về những thảm họa sắp xảy ra ở Afghanistan hoặc là ông Biden đang nói dối khi phủ nhận việc đã nghe thấy bất kỳ lời khuyên nào như vậy.
Nhiều chi tiết trong các cuộc trò chuyện của ông Milley với các tác giả Bob Woodward và Robert Costa như được thuật lại trong cuốn sách điều tra gần đây của họ đã bị ông Milley phủ nhận một cách phũ phàng.
Danh sách những lời nói dối như vậy có thể được trải dài vô tận.
Ông Lois Lerner, viên chức của IRS, chưa bao giờ nói ra toàn bộ sự giả dối về việc vũ khí hóa IRS.
Cựu Tổng Chưởng lý Loretta Lynch đã huyên thuyên một câu chuyện không có vẻ là thật rằng bà đã vô tình đụng mặt ông Bill Clinton trên đường băng ở Phoenix và chưa bao giờ nói đến cuộc điều tra bà Hillary Clinton lúc bấy giờ đang diễn ra của FBI.
Luật sư đặc biệt Robert Mueller đã nói một lời dối trá hữu thệ, khẳng định hầu như không biết gì về hồ sơ Steele và những sai sót của Fusion GPS. Cả hai đều là hai chất xúc tác ngay từ đầu đã thúc đẩy toàn bộ cuộc điều tra của ông về “sự thông đồng”.
Trong một số trường hợp, khi bị phát hiện và bị phơi bày, những kẻ nói dối sẽ vòng vo bằng cách tuyên bố mất trí nhớ tạm thời.
Nhưng đôi khi họ thừa nhận đã nói dối nhưng lại cho rằng họ làm như vậy vì những mục đích lớn hơn chẳng hạn như an ninh quốc gia.
Sự thật là, trong hầu hết các trường hợp thì lời nói dối của họ chẳng có gì cao thượng cả. Họ chỉ đơn giản là lan truyền những điều không đúng sự thật để bảo vệ sự nghiệp đang bị đe dọa của bản thân bằng cách che đậy hành vi sai trái của mình hoặc lừa gạt những người khác.
Nói cách khác, “những lời nói dối cao thượng” hiếm khi được thêu dệt ra vì lợi ích của bất kỳ ai khác ngoài lợi ích của chính những kẻ nói dối đó.
Ông Victor Davis Hanson là một nhà phê bình theo phái bảo tồn truyền thống, nhà nghiên cứu trường phái cổ điển, và nhà sử học quân sự. Ông là giáo sư danh dự trường phái cổ điển tại Đại học Tiểu bang California, nhà nghiên cứu cao cấp về trường phái cổ điển và lịch sử quân sự tại Đại học Stanford, nhà nghiên cứu tại Trường Hillsdale, và là một nhà nghiên cứu xuất sắc tại Center of American Greatness. Ông Hanson đã viết 16 cuốn sách, bao gồm những cuốn như “The Western Way of War” (Chiến Tranh Kiểu Phương Tây), “Fields Without Dreams” (Những Cánh Đồng Không Có Ước Mơ), và “The Case for Trump” (Trường Hợp của Ông Trump).
Tịnh Nhi biên dịch