Quân đội Nga tập trận trong vùng Novgorod (Nga) gần biên giới phía tây Ukraina, ngày 11/09/2021. © Vadim Savitskiy/Bộ Quốc Phòng Nga via AP
Minh Anh
Từ nhiều tuần nay Nga liên tục dồn quân về biên giới phía đông của Ukraina làm dấy lên mối lo Matxcơva tấn công xâm chiếm nước láng giềng. Đâu là mục tiêu của động thái điều quân với quy mô lớn như thế của Nga ? Liệu nỗi lo đó của phương Tây là chính đáng ?
Các hình ảnh vệ tinh cho thấy Nga tăng cường đông đảo binh sĩ ngay trước cửa Ukraina, buộc nước này phải gióng chuông báo động với các nước phương Tây. Chính quyền Kiev ước lượng có khoảng 92 ngàn binh sĩ đã được điều động đến các vùng biên giới này. Liên Minh Bắc Đại Tây Dương (NATO) trong bối cảnh này đã có cuộc họp tại Latvia ngày hôm qua nhằm tìm cách đối phó với Nga.
Liệu Nga có thật sự muốn tấn công Ukraina hay không như dự báo của lãnh đạo ngành tình báo Ukraina Kyrylo Boudanov ? Giới nghiên cứu tại Pháp cho rằng có nhiều cách diễn giải khác nhau những gì đang xảy ra ở biên giới Nga – Ukraina, với các kịch bản có thể đi từ « biểu dương sức mạnh để gây áp lực cùng lúc với tổng thống Ukraina và các đối tác phương Tây của Kiev, cho đến khả năng xâm lược thật sự Ukraina », theo như phân tích của Tatiana Kastouéva-Jean, nhà nghiên cứu về Nga tại Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI) với Les Echos.
Về phần mình, Edouard Simon, chuyên gia về các vấn đề quốc phòng châu Âu, Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược (IRIS) trả lời France 24 nhận định đây có thể là một lời cảnh cáo của Nga dành cho Ukraina và các nước phương Tây. Hồi mùa xuân năm 2021, khi Nga cũng điều động ồ ạt binh sĩ, « có một đồng thuận quốc tế cho rằng Nga chưa có đủ các phương tiện cần thiết để khởi động một chiến dịch quân sự quy mô lớn. Lần này, Nga muốn đảo chiều thế tương quan lực lượng và chứng tỏ rằng mối đe dọa này là khả tín ».
Trong bức tranh nửa tối nửa sáng, nỗi bất an ở phía đông ngày một lớn, trang mạng France 24 đặt ra một câu hỏi lớn : Nga đang chơi trò gì ở biên giới với Ukraina ? Bruno Tertrais, nhà nghiên cứu về vấn đề chiến lược Viện Montaigne, trong một bài viết đăng trên trang mạng cho rằng như thông lệ những động thái này của Nga chỉ là nhằm trắc nghiệm, gây bất ổn và tạo áp lực với phương Tây.
Ông nhắc lại trong cuộc họp Hội đồng Đối ngoại ngày 18/11 vừa qua, tổng thống Nga chỉ trích phương Tây hỗ trợ quân sự cho Ukraina, cũng như là các cuộc tập trận của NATO và sự hiện diện của hệ thống phòng thủ tên lửa được bố trí tại các nước Đông Âu. Nếu như quan điểm này là một phần trong nỗi ám ảnh Nga, có nhiều khả năng, theo ông Tertrais, điện Kremlin ngày càng xem Ukraina giống như là một chiếc « hàng không mẫu hạm của phương Tây trấn ngay trước cửa tỉnh Rostov » ở phía tây nước Nga.
Mặt khác, như bài phân tích của Les Echos, nguyên thủ Nga, người đã có được Crimée, không chấp nhận bị mất Ukraina, khi nhìn thấy nước này ngày một xa dần mái nhà « Đại Nga » để đi theo phương Tây. Với ông Putin, vùng đất này xưa kia còn được gọi là « Tiểu Nga », từ « Ukraina » đơn giản chỉ là một vùng « ngoại vi ».
Thứ hai, chủ nhân điện Kremlin cáo buộc Ukraina với sự đồng lõa của Pháp và Đức đã không thực hiện đầy đủ thỏa thuận Minsk-2 nhằm giải quyết xung đột tại vùng Donbass. Ông đòi hỏi những « cam kết dài hạn bảo đảm an ninh cho nước Nga ». Tổng thống Nga chỉ trích phương Tây không coi trọng những « lằn ranh đỏ ». Điều này biện minh cho việc Nga tiếp tục duy trì « trạng thái căng thẳng » như hiện nay.
Dẫu sao thì các nhà quan sát cũng có chung một nhận xét : Nếu như Nga phơi bày những nỗi bực tức của mình, nước này cũng chẳng được lợi gì khi đối đầu công khai với phương Tây. Đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 2 gây tranh cãi nối từ Nga đến Đức mà không cần qua ngả trung gian Ukraina, giờ đang đợi được bật đèn xanh để đi vào hoạt động.
Do vậy, những chuyển dịch quân sự ồ ạt ở biên giới, chỉ là một động tác mang tính chính trị nhiều hơn để duy trì áp lực với phương Tây và Ukraina. Tóm lại, chính sách ngoại giao bất định, trạng thái đe dọa thường trực sẽ cho phép Nga củng cố thêm thế mạnh của mình trong các cuộc đàm phán.
Đến lượt Nga tố Ukraina tập trung quân ở miền đông
Ảnh do bộ Quốc Phòng Nga công bố cho thấy 2 chiến đấu cơ của Nga Su 35 đang bay trên bầu trời Nga gần biên giới Ukraina, ngày 28/11/2021. © Bộ Quốc Phòng Nga via AP
Thanh Phương
Hôm 01/12/2021, đến lượt Nga tố Ukraina tập trung quân ở miền đông nước này, nơi mà lực lượng của chính quyền Kiev đang chiến đấu chống phe ly khai thân Nga. Lời tố cáo này được đưa ra sau khi khối NATO hôm qua cảnh cáo Matxcơva về mưu toan xâm lăng Ukraina.
Theo hãng tin AFP, hôm nay, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Nga khẳng định là có đến 125.000 binh lính, tức là phân nửa quân số của quân đội Ukraina, đã được điều đến miền đông, gần biên giới Nga, nơi mà lực lượng ly khai thân Nga đang kiểm soát nhiều khu vực.
Phát ngôn viên này còn cáo buộc Kiev phá hoại tiến trình hòa bình bắt đầu từ năm 2015 với phe ly khai, vì Ukraina dự trù sẽ mở các cuộc thao dượt quân sự với sự tham gia của quân đội nước ngoài vào năm tới, gây « quan ngại nghiêm trọng » cho Matxcơva.
Trong khi đó, ngoại trưởng Seiguei Lavrov hôm nay đả kích « chính sách hủy diệt » của các quốc gia thành viên khối NATO, « đang tìm cách lôi kéo Ukraina vào quỹ đạo của họ và biến nước này thành một quốc gia chống Nga ».
Hôm qua, ông Lavrov cũng đã khẳng định Ukraina là « mối đe dọa trực tiếp » đối với Nga, và sợ rằng chính quyền Kiev sẽ lao vào một cuộc « phiêu lưu quân sự » ở miền đông Ukraina.
Từ nhiều tuần qua, Ukraina và phương Tây vẫn lo ngại trước việc Nga đưa quân đến vùng biên giới giáp với Ukraina. Mặc dù Matxcơva khẳng định không hề có ý đồ quân sự, chính quyền Kiev vẫn sợ Nga chuẩn bị xâm lăng Ukraina, cho nên đã kêu gọi các nước đồng minh cảnh cáo điện Kremlin. Hôm nay, trong cuộc họp của khối NATO, ngoại trưởng Ukraina, Dmytro Kouleba đã kêu gọi khối này thi hành các biện pháp « răn đe » đối với Nga.
Hôm qua, Hoa Kỳ cùng với khối NATO đã cảnh cáo Nga về mọi mưu toan tấn công sang Ukraina một lần nữa. Đáp lại lời cảnh cáo đó, tổng thống Vladimir Putin tố ngược lại rằng chính Ukraina và phương Tây đe dọa an ninh của nước Nga và nhấn mạnh là có « những lằn ranh đỏ » không được vượt qua.
Theo lời một quan chức Mỹ được AFP trích dẫn hôm nay, ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken ngày mai sẽ gặp đồng nhiệm Nga Serguei Lavrov bên lề cuộc họp của Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu ( OSCE ) tại Stockholm, thủ đô Thụy Điển.