Tổng thống (TT) Joe Biden đã trấn an Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky về cam kết của Hoa Kỳ trong việc hỗ trợ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine khi quốc gia thuộc Liên Xô cũ này phải đối mặt với sự tăng cường của quân đội Nga dọc theo biên giới phía đông của mình.
“Tổng thống Biden đã khẳng định quan điểm rằng Hoa Kỳ cũng như các đồng minh và đối tác của Hoa Kỳ sẽ đáp trả một cách dứt khoát nếu Nga tiếp tục xâm lược Ukraine,” Tham vụ Báo chí Tòa Bạch Ốc Jen Psaki cho biết trong một tuyên bố sau cuộc điện đàm hôm Chủ Nhật (02/01) với Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Các cam kết này được đưa ra hai ngày sau khi TT Biden nói chuyện với TT Putin trong gần một giờ đồng hồ vào ngày 30/12. Cuộc điện đàm đó được thực hiện theo yêu cầu của TT Putin để thảo luận về “một loạt các vấn đề chiến lược và an ninh”, theo một quan chức cao cấp của chính phủ TT Biden.
Theo hãng truyền thông nhà nước Nga TASS, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov đã bác bỏ tin tức rằng Nga đang lên kế hoạch cho một “cuộc xâm lược” tiềm tàng vào lãnh thổ Ukraine, cho biết Nga đang tìm cách giải quyết các vấn đề ở phía đông nam Ukraine và Donbass.
Tháng trước (12/2021), Moscow yêu cầu Ukraine và các quốc gia Liên Xô cũ không được phép gia nhập NATO, đồng thời kêu gọi NATO rút lại các hoạt động điều động quân đội ở khu vực Trung và Đông Âu.
Hoa Kỳ và các đồng minh đã từ chối cung cấp bất kỳ sự cam đoan nào cho Nga, với lý do nguyên tắc của NATO cho phép bất kể quốc gia đủ điều kiện nào đều có thể nộp đơn trở thành thành viên.
Trong cuộc điện đàm hôm Chủ Nhật, cả TT Biden và TT Zelensky đều bày tỏ sự ủng hộ đối với các nỗ lực ngoại giao nhằm giảm leo thang dự kiến diễn ra vào tuần lễ bắt đầu từ ngày 10/01 tại Geneva. Các hoạt động này sẽ bao gồm Đối thoại Ổn định Chiến lược song phương giữa Hoa Kỳ và Nga, cũng như Hội đồng NATO-Nga, và cuộc họp Hội đồng Thường trực của Tổ chức An ninh và Hợp tác ở Âu Châu (OSCE).
TT Biden đã cam kết với Ukraine rằng Hoa Kỳ và các đồng minh của Hoa Kỳ sẽ tuân thủ nguyên tắc “không thể nói về một nước nếu nước đó không ở đó” trong các cuộc đàm phán này.
Tổng thống Hoa Kỳ đã nói với người đồng cấp Nga của mình một lần nữa vào đầu tuần này rằng Hợp chúng quốc Hoa Kỳ cùng các đồng minh và đối tác sẽ đáp trả một cách dứt khoát nếu Nga tiếp tục xâm lược Ukraine, đồng thời bày tỏ sự ủng hộ đối với các hoạt động trao đổi ngoại giao theo lịch trình như một con đường tiến về tương lai nhằm giảm leo thang căng thẳng trong khu vực.
Ông cũng đưa ra một lời cảnh báo tương tự đối với Nga vào ngày 07/12, viện dẫn khả năng áp dụng các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc đối với Nga nếu cần.
Trong các cuộc nói chuyện này, cả TT Biden và TT Putin đều “thừa nhận rằng nhiều khả năng có những lĩnh vực mà chúng ta có thể đạt được tiến bộ có ý nghĩa cũng như những lĩnh vực mà việc đi đến thỏa thuận là không thể, và rằng các cuộc đàm phán sắp tới sẽ xác định chính xác hơn những đường nét của từng lĩnh vực đó,” một quan chức cao cấp của chính phủ TT Biden cho biết về quan điểm chung trước thềm cuộc thảo luận ngày 10/01 này.
Thứ trưởng Ngoại giao Nga Andrey Rudenko nói với TASS hôm 02/01 rằng Hoa Kỳ không ủng hộ đề nghị của Nhóm Liên lạc Minsk liên quan đến [việc mời thêm] các đại diện từ các thành phố biên giới phía đông Ukraine là Donetsk và Lugansk, thay vì định dạng nhóm họp Normandy Four (bao gồm Nga, Đức, Pháp, Ukraine).
Hôm 02/01, Tòa Bạch Ốc cho biết TT Biden ủng hộ “hoạt động ngoại giao tích cực để thúc đẩy việc thực hiện các Thỏa thuận Minsk, ủng hộ Định dạng Normandy.”
TT Zelensky, trong cuộc họp với các thành viên Quốc hội Hoa Kỳ vào Đêm Giáng Sinh, đã bày tỏ quan điểm của mình về tầm quan trọng của việc Hoa Kỳ tham gia vào các cuộc đàm phán với Nga, vì nước này có thể tham gia các cuộc đàm phán ở cả hai định dạng Minsk và Normandy theo các nghĩa vụ quy định trong Bản ghi nhớ Budapest năm 1994.
TT Zelensky cho biết, “Giờ đây, hơn bao giờ hết, không chỉ là lời nói, mà hành động dứt khoát mới là quan trọng. Mục tiêu của tôi là ngăn chặn đổ máu ở miền đông Ukraine. Tình hình an ninh ở Âu Châu sẽ là không thể tưởng tượng được nếu không kết thúc chiến tranh ở Donbas.”
Cô Melanie là một phóng viên và biên tập viên người Úc chuyên về tin tức thế giới. Cô có kiến thức chuyên môn về nghiên cứu môi trường.
Hồng Ân biên dịch