Antonio Graceffo
Omicron đang kéo sự phục hồi kinh tế Trung Quốc đi xuống. Các ca bệnh đang gia tăng và vaccine Trung Quốc đang tỏ ra không hiệu quả.
Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) có chính sách “không COVID”, nhưng số các ca nhiễm đều vượt xa số 0 kể từ khi bùng phát Omicron. Omicron đang tăng lên, mặc dù ít nhất 75% dân số được tiêm chủng đầy đủ. Ngay cả liều thứ ba của vaccine Sinovac dường như không có hiệu quả đối với Omicron. Kết quả là, Trung Quốc đã sẵn sàng cho năm thứ ba thực hiện các phong tỏa và hạn chế, những chính sách vốn đang làm tê liệt nền kinh tế Trung Quốc.
Trong những tháng gần đây, Bắc Kinh đang gia tăng các biện pháp kiểm soát xã hội. Tại thành phố Tây An, 13 triệu cư dân đang bị phong tỏa và 810 trường hợp COVID-19 có triệu chứng ở địa phương đã được báo cáo hôm 28/12. Tại Nội Mông, gần 10,000 khách du lịch đã bị mắc kẹt vì vài chục ca bệnh. Khoảng 33,863 người đã bị nhốt trong Disneyland Thượng Hải vì một người có kết quả xét nghiệm dương tính với COVID. Hai chuyến tàu cao tốc hướng đến Bắc Kinh đã bị giữ lại khi hai nhân viên của đoàn tàu được phát hiện ở gần một người bị nhiễm bệnh, và hàng trăm hành khách bị buộc phải cách ly tập trung. Một thành phố ở tỉnh Giang Tây đã tắt đèn giao thông để ngăn mọi người lái xe, sau khi một ca nhiễm được phát hiện.
Các vật nuôi trong gia đình cũng chịu thiệt hại. Tại Nội Mông, các nhân viên phòng chống COVID đã giết thú cưng của những người bị cách ly có nhà ở đã khử trùng. Tại các thành phố Thành Đô, Cáp Nhĩ Tân, và Vô Tích, chính quyền ập vào nhà của những người bị cách ly với mục đích duy nhất là giết hại thú nuôi của họ.
Các thành phố vẫn đang bị phong tỏa, với cảnh sát cấm đường, trường học đóng cửa, các chuyến tàu bị hủy, và hàng triệu đợt thử COVID đang được thực hiện. Các quan chức địa phương phải đối mặt với sự trừng phạt nếu có các ca nhiễm bị phát hiện trong khu vực của họ. Do đó, nhiều quan chức đã thực hiện một cách tiếp cận khắc nghiệt để chống lại căn bệnh này. Hắc Hà, một thành phố ở miền bắc Trung Quốc, đã tuyên bố “chiến tranh nhân dân”, đưa ra phần thưởng lên tới 15,600 USD cho những cư dân thông báo về những ai vi phạm các lệnh hạn chế.
Các hiệu thuốc bán thuốc hạ sốt phải đăng ký tên người mua trong cơ sở dữ liệu theo dõi virus, nếu không sẽ có nguy cơ bị mất giấy phép. Những công dân có kết quả xét nghiệm dương tính và sau đó không báo cáo với một phòng khám sốt thì có thể bị truy tố.
Chính phủ Trung Quốc không chỉ cách ly những người tiếp xúc trực tiếp với người bị nhiễm bệnh mà còn cả những người tiếp xúc thứ cấp của họ. Các quy tắc truy vết mới thậm chí còn mở rộng đến những người ở gần người bị nhiễm bệnh. Các ứng dụng điện thoại di động đang được sử dụng để kiểm tra và cách ly những người đi qua các khu vực có khả năng lây nhiễm. Tại Thành Đô, 82,000 người đã được đưa đến để kiểm tra vì điện thoại di động của họ đã ở trong phạm vi 800 mét tính từ ca bị nghi ngờ nhiễm bệnh, trong khoảng thời gian từ 10 phút trở lên.
Sau hai năm qua, những nỗ lực không thành công của Bắc Kinh trong việc loại bỏ virus nên là bằng chứng rằng việc quản lý, hơn là xóa bỏ, mới là chiến lược thích hợp. Các quốc gia như Úc và Singapore đã từ bỏ chính sách “không COVID”, khi nhận ra rằng họ không thể phong tỏa mãi. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn đang tiếp tục phong tỏa theo đợt và liên tục gây ra những gián đoạn cho nền kinh tế Trung Quốc. Quốc gia này cũng đang đóng cửa với thế giới, bằng cách hạn chế du lịch và các con tàu vận chuyển hàng hóa.
Một chuyến bay của Delta Airlines đã buộc phải quay đầu, giữa đường từ Seattle đến Thượng Hải, vì các quy tắc COVID đã thay đổi ở Trung Quốc. Điều này đã gây ra sự hỗn loạn khi máy bay hạ cánh xuống Hoa Kỳ, vì một số hành khách đã bị hết hạn thị thực và kết quả thử COVID, và về nguyên tắc đã không thể trở lại Hoa Kỳ. Bắc Kinh xác định giữ số người đến theo các chuyến bay quốc tế ở mức 2.2% so với thời kỳ trước COVID và những người mới đến phải cách ly trong 14 ngày. Ngay cả những công dân Trung Quốc trở về cũng phải hoàn thành hàng núi thủ tục giấy tờ và phải nộp kết quả thử COVID nhiều lần. Đối với du lịch ra ngoại quốc, chính phủ gần như đã ngừng hoàn toàn việc cấp hộ chiếu mới.
Cái giá của chính sách “không có COVID” của Trung Quốc là vô cùng lớn. Các đường biên giới trong thực tế đã được đóng lại trong gần hai năm. Các quốc gia như Mông Cổ và Kazakhstan, những nước buôn bán nhiều với Trung Quốc, đã phải chịu tổn thất. Năm 2019, Mông Cổ phụ thuộc vào Trung Quốc với 33% kim ngạch nhập cảng, 89.1% kim ngạch xuất cảng, và 64.4% tổng kim ngạch thương mại. Vào năm 2020, khi biên giới bị đóng cửa, xuất cảng của Mông Cổ sang Trung Quốc giảm xuống còn 68% trong khi nhập cảng vẫn ở mức 35.2%. Và kết quả này là do xuất cảng khoáng sản giảm khoảng 30% so với cùng kỳ năm 2019. Ở Kazakhstan, người dân đang phải chịu đựng những thiệt hại kinh tế trong cả lĩnh vực xuất cảng và nhập cảng, trong khi hàng chục nghìn container rỗng nằm ở biên giới. Trung Quốc thường đóng cửa các cảng biển chỉ vì bởi có một ca nhiễm duy nhất, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng toàn cầu.
Lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã chỉ huy một cuộc đàn áp trong lĩnh vực công nghệ, trong khi nước này đang đối mặt với cuộc khủng hoảng về địa ốc. Hoạt động xây dựng mới ở những địa điểm như Chiết Giang, nơi đã bị phong tỏa nhiều lần, đã chậm lại. Trong khi đó, giá nhà ở liên tục giảm do nền kinh tế trì trệ.
Tăng trưởng bán lẻ đang giảm tốc, không đạt được so với dự đoán của Bắc Kinh. Tỷ lệ thất nghiệp cao, ở mức 5%, chưa kể hàng triệu công nhân nhập cư có thể bị mất việc làm trong các nhà máy. Các nhà phân tích dự kiến nền kinh tế suy yếu sẽ tiếp tục kéo dài sang năm mới, đặc biệt nếu ĐCSTQ tiếp tục với chính sách “không COVID”. Để giảm nhẹ ảnh hưởng, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đang có kế hoạch đưa ra 188 tỷ USD thanh khoản vào hệ thống ngân hàng. Biện pháp này sẽ làm tăng nợ của Trung Quốc, vốn đã lên tới hơn 300% GDP.
Năm 2019, ngành du lịch đã chiếm gần 12% tổng GDP của Trung Quốc. Chỉ riêng du lịch nội địa đã là một ngành công nghiệp có trị giá 942 tỷ USD, mang lại sinh kế cho khoảng 30 triệu người. Năm 2020, ngành du lịch giảm khoảng 60%; và với những hạn chế tiếp tục, không có kỳ vọng rằng ngành du lịch sẽ phục hồi vào năm 2022.
Bất chấp chính sách “không COVID” của Trung Quốc, ĐCSTQ có kế hoạch tiếp tục tổ chức Thế vận hội Mùa đông. Chính phủ trung ương đã yêu cầu chính phủ các thành phố xây dựng các cơ sở kiểm dịch hàng loạt cho hàng nghìn lượt người từ ngoại quốc tới. Cơ chế cách ly và xét nghiệm khó có khả năng kích thích được sự hồi sinh của ngành du lịch.
“Tiến sĩ Antonio Graceffo đã có hơn 20 năm làm việc tại Á Châu. Ông tốt nghiệp Đại học Thể thao Thượng Hải và có bằng Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh của Đại học Giao thông Thượng Hải của Trung Quốc. Ông Antonio là giáo sư kinh tế và nhà phân tích kinh tế Trung Quốc, người đã viết bài cho nhiều kênh truyền thông quốc tế. Một số cuốn sách về Trung Quốc của ông bao gồm “Beyond the Belt and Road: China’s Global Economic Expansion” (“Vượt Ra Ngoài Vành Đai và Con Đường: Sự Mở Rộng Kinh Tế Toàn Cầu của Trung Quốc”) và “A Short Course on the Chinese Economy” (“Một Khóa Học Ngắn Hạn về Kinh Tế Trung Quốc.”)
Chánh Tín biên dịch