Noé Chartier
Chính phủ liên bang Canada đã ban bố tình trạng khẩn cấp do các cuộc biểu tình phản đối các quy định và hạn chế COVID-19 đang diễn ra của các tài xế xe tải và những người ủng hộ họ.
Trong một cuộc họp báo hôm 14/02, Thủ tướng Justin Trudeau cho biết những cuộc biểu tình này không hề ôn hòa và đang gây tổn hại đến nền kinh tế, đồng thời cần có các biện pháp để củng cố các cơ quan chấp pháp.
Ông tuyên bố, “Hôm thứ Sáu (11/02), Ontario đã ban hành tình trạng khẩn cấp để ứng phó với các cuộc biểu tình gây tắc nghẽn này. Đây là việc làm cần thiết và có trách nhiệm. Hôm nay, để tiếp tục củng cố những nỗ lực này, chính phủ liên bang đã sẵn sàng sử dụng nhiều công cụ hơn theo ý của mình để kiểm soát hoàn toàn tình hình.”
Ông Trudeau cho biết việc áp dụng Đạo luật về Các trường hợp khẩn cấp sẽ bị giới hạn về thời gian và sẽ được sử dụng một cách có mục tiêu và tương xứng. Ông nói thêm rằng đạo luật này sẽ được sử dụng để bảo vệ cơ sở hạ tầng trọng yếu như các phi trường và các giao lộ xuyên biên giới.
Phó Thủ tướng Chrystia Freeland đã công bố một số biện pháp nhằm giảm tài trợ cho những cuộc biểu tình này. Chúng bao gồm mở rộng các biện pháp chống rửa tiền áp dụng cho các nền tảng huy động vốn cộng đồng và tiền tệ kỹ thuật số. Các ngân hàng cũng sẽ có thể đóng băng tài khoản của các tổ chức liên quan đến những cuộc biểu tình này.
Bà Freeland cũng nói rằng đối với các công ty có xe tải được sử dụng trong các vụ chặn đường, tài khoản công ty của họ sẽ bị đóng băng và bảo hiểm của họ bị đình chỉ.
Ông Trudeau là thủ tướng đầu tiên áp dụng Đạo luật về Các trường hợp khẩn cấp.
Năm 1988, Đạo luật về Các trường hợp khẩn cấp đã thay thế Đạo luật về Các biện pháp Chiến tranh, mà cha của ông Trudeau, Thủ tướng Pierre Trudeau đương thời, đã sử dụng vào năm 1970 trong Cuộc khủng hoảng Tháng Mười khi quân ly khai Quebec bắt cóc và sát hại Bộ trưởng nội các Quebec Pierre Laporte.
Các thủ hiến của Alberta, Saskatchewan, Manitoba, và Quebec tuyên bố rằng họ không ủng hộ việc thủ tướng áp dụng đạo luật này.
Thủ hiến Alberta Jason Kenney viết trên Twitter hôm 14/02, “Chúng ta có tất cả các công cụ pháp lý và các nguồn lực có thể dùng cần thiết để duy trì trật tự. Đạo luật này sẽ không cung cấp thêm quyền hạn hoặc nguồn lực bổ sung có liên quan.”
Thủ hiến Scott Moe của Saskatchewan viết trên Twitter: “Các vụ chặn đường bất hợp pháp phải chấm dứt, nhưng cảnh sát đã có đủ công cụ để thực thi luật và giải tán cuộc biểu tình gây tắc nghẽn này, như họ đã làm vào cuối tuần qua ở Windsor.”
“Do đó, Saskatchewan không ủng hộ chính phủ Thủ tướng Trudeau viện dẫn Đạo luật về Các trường hợp khẩn cấp. Nếu chính phủ liên bang thực hiện biện pháp này, tôi hy vọng nó sẽ chỉ được sử dụng ở các tỉnh yêu cầu nó, như luật pháp cho phép.”
Thủ hiến Manitoba Heather Stefanson cũng đã viết trong một tweet rằng việc áp dụng những quyền hạn như vậy là không cần thiết ở tỉnh của bà.
“Tôi tự hào về các quan chức chấp pháp của Manitoba và hoàn toàn tin tưởng vào họ để bảo vệ cộng đồng của chúng tôi. Đề nghị từ chính phủ liên bang về việc sử dụng Đạo luật về Các trường hợp khẩn cấp không hữu ích cho tình hình ở khu vực Biên giới Emerson.”
La Presse đưa tin, Thủ hiến Quebec François Legault cũng có quan điểm tương tự, nói rằng ông không muốn áp dụng đạo luật này ở Quebec, vì đây là một biện pháp không cần thiết và gây chia rẽ.
Trong một cuộc họp báo trước đó hôm 14/02, người tổ chức Freedom Convoy, Tamara Lich cho biết những người biểu tình sẽ tiếp tục biểu tình cho đến khi các yêu cầu của họ được đáp ứng.
Bà Lich cho hay, “Chúng tôi sẽ vẫn ôn hòa, nhưng sẽ cố thủ ở Đồi Quốc Hội cho đến khi các quy định liên quan đến COVID được dỡ bỏ.”
Ông Brian Peckford, cựu thủ hiến Newfoundland, người đang giữ vai trò là phát ngôn viên của Freedom Convoy, cho biết tại cuộc họp báo rằng cuộc biểu tình ở Ottawa vẫn đang diễn ra ôn hòa và đặt câu hỏi về lý lẽ biện minh cho việc ban bố tình trạng khẩn cấp.
Ông Peckford nói, “Nhìn xem tình hình ở đây, đặc biệt là vì nó liên quan đến đoàn Convoy 2022, vốn đang ở ngay đây, tại Ottawa … là ôn hòa. Đường phố sạch sẽ [và] tội phạm đã giảm bớt kể từ khi những tài xế xe tải đến đây.”
Trung tâm Tư pháp về Quyền tự do Hiến pháp, nơi cung cấp đại diện pháp lý cho các nhà tổ chức cuộc biểu tình, cho biết trong một tuyên bố trước tuyên bố của Thủ tướng rằng họ sẽ “lập tức đệ đơn lên tòa án để tìm cách lật lại một tuyên bố như vậy”.
Giám đốc tranh tụng của Trung tâm Tư pháp Jay Cameron cho biết trong một tuyên bố, “Thủ tướng Pierre Trudeau đã sử dụng Đạo luật Biện pháp Chiến tranh vào năm 1970 để ứng phó với bạo lực, bắt cóc và sát nhân do những kẻ khủng bố thực hiện ở Quebec. Hôm nay, Thủ tướng Justin Trudeau đang cân nhắc sử dụng Đạo luật về Các trường hợp khẩn cấp để giải quyết những lâu đài bơm hơi và trái bóng khúc côn cầu.”
“Những người biểu tình ôn hòa cho người vô gia cư thức ăn, xúc tuyết, nhặt rác, nhảy múa trên đường phố, chơi khúc côn cầu trên đường phố, vẫy quốc kỳ Canada, hát quốc ca và dựng các lâu đài bơm hơi cho trẻ em không ‘gây nguy hiểm nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, hoặc sự an toàn của người Canada,’ cũng không phải là những hoạt động ôn hòa này ‘với mức độ hoặc tính chất vượt quá khả năng hoặc thẩm quyền của một tỉnh để giải quyết việc này.”
Lãnh đạo Đảng Bảo Thủ lâm thời Candice Bergen cho biết đảng của bà sẽ xem xét những gì chính phủ Đảng Tự Do này đang đề nghị và đánh giá sự hợp lý, sau đó sẽ quyết định có ủng hộ hành động đó hay không.
Bà Bergen nói trong cuộc họp báo hôm 14/02: “Thoạt đầu, chúng tôi đã rất lo ngại về những gì chúng tôi chứng kiến.”
Đạo luật về Các trường hợp khẩn cấp
Đạo luật về Các trường hợp khẩn cấp định nghĩa tình trạng khẩn cấp quốc gia là “một tình huống khẩn cấp và quan trọng có tính chất tạm thời a) gây nguy hiểm nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe hoặc sự an toàn của người dân Canada và có mức độ hoặc tính chất vượt quá khả năng hoặc thẩm quyền của một tỉnh để giải quyết việc đó, hoặc (b) đe dọa nghiêm trọng khả năng của Chính phủ Canada trong việc bảo tồn chủ quyền, an ninh và toàn vẹn lãnh thổ của Canada.”
Đạo luật này liệt kê bốn loại trường hợp khẩn cấp khác nhau: phúc lợi công cộng, trật tự công cộng, tình trạng khẩn cấp quốc tế, và chiến tranh.
Ông Trudeau đã viện dẫn một Lệnh Khẩn cấp về Trật tự Công cộng với lý do “các mối đe dọa đối với an ninh của Canada.”
Thông thường, một tình trạng khẩn cấp sẽ hết hạn sau 30 ngày trừ khi bị chính phủ thu hồi hoặc gia hạn.
Đạo luật này trao quyền cho chính phủ tước quyền tụ tập của công dân nếu có một “dự đoán hợp lý” rằng việc đó có thể dẫn đến vi phạm hòa bình.
Công dân cũng có thể bị cấm đi đến hoặc trong các khu vực được chỉ định hoặc sử dụng tài sản cụ thể. Chính phủ cũng có thể nắm quyền kiểm soát các tiện ích và dịch vụ công cộng và chỉ thị người dân hoàn lại các dịch vụ thiết yếu.
Trong bối cảnh các cuộc biểu tình gây tắc nghẽn hoặc chiếm đóng hiện nay, chính phủ sẽ có thể buộc các công ty xe đầu kéo dỡ các phương tiện đang chặn đường hoặc làn đường, điều mà trước đây họ đã từ chối làm liên quan đến cuộc biểu tình ở Ottawa.
Nếu không tuân thủ đạo luật này có thể dẫn đến, theo bản án tổng hợp, bị phạt tiền lên đến 500 USD hoặc phạt tù đến sáu tháng, và theo cáo trạng, phạt tiền không quá 5,000 USD và phạt tù không quá năm năm.
Thành phố Ottawa và tỉnh Ontario cũng đã ban bố tình trạng khẩn cấp trong những ngày gần đây.
Noé Chartier và Omid Ghoreishi
An Nhiên biên dịch