Bắc Kinh và Quần đảo Solomon đã ký kết một hiệp ước an ninh gây tranh cãi cho phép cảnh sát có vũ trang, quân đội, vũ khí, và thậm chí cả tàu hải quân của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đồn trú trên quốc đảo này — làm gia tăng lo ngại hiện hữu về hoạt động quân sự hóa của Trung Quốc ở khu vực này.
Hôm 31/03, Đại sứ Trung Quốc Lý Minh (Li Ming) và Bộ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Quần đảo Solomon Colin Beck đã đưa ra một thông cáo báo chí chung, thông báo về việc chính thức ký kết “Thỏa thuận Khung giữa Chính quyền Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa) và Chính phủ Quần đảo Solomon về Hợp tác An ninh.”
Thỏa thuận này, nếu được thực thi đầy đủ, thì sẽ mở rộng phạm vi tiếp cận của Bắc Kinh ra ngoài phạm vi Biển Đông và vào trung tâm của khu vực Nam Thái Bình Dương — chỉ cách bờ biển phía đông của Úc 1,700 km (1,056 dặm).
Các nhà lãnh đạo hai nước cho biết thỏa thuận sẽ “tăng cường hợp tác song phương” giữa Trung Quốc và Quần đảo Solomon, đồng thời mang lại “sự chắc chắn cho môi trường an ninh” của khu vực này.
Điều 1 cho phép Quần đảo Solomon yêu cầu Trung Quốc “cử cảnh sát, cảnh sát có vũ trang, quân nhân, và các lực lượng vũ trang và thực thi pháp luật khác đến Quần đảo Solomon để hỗ trợ duy trì trật tự xã hội.”
Điều 2 nêu rõ rằng Bắc Kinh có thể, theo nhu cầu của riêng mình, và “với sự đồng ý của Quần đảo Solomon, thực hiện các chuyến thăm bằng tàu để tiến hành bổ sung hậu cần tại Quần đảo Solomon, và các lực lượng liên quan của Trung Quốc có thể được điều động để bảo vệ sự an toàn của nhân sự và các dự án lớn của Trung Quốc ở Quần đảo Solomon.”
Phản hồi về bước đi này, Bộ trưởng Quốc phòng Úc Peter Dutton nói rằng ĐCSTQ đang có hành động “rất hung hăng.”
Hôm 01/04, ông nói với Sky News Australia rằng: “Chúng ta cần phải hết sức thận trọng ở đây vì Trung Quốc đang vô cùng hung hăng, các chiến thuật mà họ đang khai triển vào các quốc đảo nhỏ này là rất đáng chú ý.”
Ông cảnh báo rằng Úc không nên “coi hòa bình là điều hiển nhiên” và cho biết chính phủ nước này đang nỗ lực để “ngăn chặn hành vi xâm phạm và duy trì” hòa bình.
Ông David Panuelo, tổng thống Liên bang Micronesia, đã kêu gọi Thủ tướng Manasseh Sogavare của Quần đảo Solomon “từ chối một cách tôn trọng và có sự cân nhắc sâu sắc nhất” về những hậu quả lâu dài của thỏa thuận này.
“Dù thỏa thuận an ninh song phương của quý vị có thể chỉ là vấn đề giữa quốc gia của quý vị và CHND Trung Hoa, nhưng sự tồn tại của thỏa thuận này sẽ tuyệt đối ảnh hưởng đến tất cả các quốc gia gọi ‘Thái Bình Dương Xanh’ là quê hương của mình,” ông nói trong một tuyên bố. “Liên bang Micronesia không thể tán thành hoặc đồng ý nếu quyết định của quý vị là tiến hành một mối quan hệ an ninh với CHND Trung Hoa vì những tác động sâu rộng và an ninh nghiêm trọng của họ đối với Lục địa Thái Bình Dương Xanh hài hòa và hòa bình của chúng ta.”
Giáo sư Anne-Marie Brady, một chuyên gia về Trung Quốc tại Đại học Canterbury ở New Zealand, đã cáo buộc Bắc Kinh “liên tục” cố gắng giành quyền tiếp cận các phi trường và cảng quân sự quan trọng trong khu vực này.
“Trung Quốc đang cung cấp vũ khí, phương tiện quân sự và tàu thuyền, quân phục, chương trình huấn luyện, và các tòa nhà quân sự” cho các lực lượng vũ trang của Fiji, Papua New Guinea, Tonga, Vanuatu, và giờ đây là Quần đảo Solomon, học giả này viết trên Twitter.
Bà nói, “Trung Quốc sử dụng các tàu của Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA) — các tàu hải quân để tiến hành các chuyến đi quân sự thường xuyên tới Thái Bình Dương. Các tàu do thám vũ trụ Viễn Vọng (Yuanwang) của PLA khai triển tới Thái Bình Dương trong các vụ phóng hỏa tiễn và vệ tinh, đồng thời sử dụng Papeete (thủ đô của Polynesia thuộc Pháp) và Suva (thủ đô của Fiji) làm các cảng căn cứ của họ.”
“Trung Quốc đang sử dụng các đại sứ quán ở Thái Bình Dương làm địa điểm cho các trạm mặt đất của [hệ thống định vị] Bắc Đẩu. Giống như GPS, nó là một công nghệ quân sự rất quan trọng để nhắm mục tiêu bằng hỏa tiễn.”
Trong khi đó, ông Sogavare vẫn tỏ ra thách thức khi đối mặt với những lời chỉ trích về thỏa thuận này, gọi những người đã làm rò rỉ thông tin chi tiết của Thỏa thuận là “những kẻ mất trí và tay sai của các chế độ ngoại quốc.”
Bà Cleo Paskal, một thành viên của Chương trình Á Châu-Thái Bình Dương tại Chatham House, một viện chính sách độc lập ở London, cho biết ông Sogavare có thể sẽ cố gắng củng cố quyền lực của mình sau khi Thỏa thuận với Bắc Kinh được ký kết.
“[Ông Sogavare có thể sẽ nói rằng,] ‘Chúng tôi cần sự giúp đỡ từ bên ngoài để đến tạo ra sự ổn định ở đất nước này, và các bằng hữu Trung Quốc của chúng tôi sẽ đến và làm điều đó,” bà Paskal từng nói với The Epoch Times trước đây. “Và đó là lúc họ bắt giữ các lãnh đạo, các lãnh đạo của lực lượng Malaita, và chẳng thể nào biết được những gì đang xảy ra với họ trong trại giam.”
Bà nói rằng Úc và New Zealand nên cố gắng khôi phục tiến trình dân chủ trong đất nước này — thông qua Thỏa thuận Hòa bình Townsville năm 2000 — để gây thêm áp lực lên ông Sogavare.
“Đưa ra các bước mà các tỉnh khác nhau, bao gồm cả Malaita, đã từng đồng ý. Có một loạt những điều đã được thương lượng — tất cả mọi người đều đã ký tên vào, kể cả chính phủ dưới quyền ông Sogavare,” bà cho biết.
Trong khi đó, ông Michael Shoebridge từ Viện Chính sách Chiến lược Úc đã kêu gọi các nhà lãnh đạo Thái Bình Dương gia tăng áp lực lên ông Sogavare.
“Trải nghiệm thực tế về việc để Trung Quốc hành động bên trong Quần đảo Solomon theo cách mà thỏa thuận này đặt ra … rõ ràng sẽ gây ra mâu thuẫn với chủ quyền và an ninh của quần đảo Solomon,” ông nói. “Một Quần đảo Solomon dân chủ sẽ chấm dứt ngay điều này, nhưng bây giờ, chính phủ đương nhiệm dường như đã quyết tâm tạo ra vấn đề này cho chính họ và cho khu vực này.”
Anh Daniel Y. Teng sống và làm việc tại Sydney. Anh tập trung vào các vấn đề quốc gia bao gồm chính trị liên bang, phản ứng COVID-19, và quan hệ Úc-Trung. Quý vị có thể liên lạc với anh tại daniel.teng@epochtimes.com.au.
Thanh Tâm biên dịch