15-5-2022
Đêm hôm qua 14.05.2022, ban nhạc Kalush Orchestra của Ukraine đã giành giải nhất cuộc thi ca khúc truyền hình châu Âu EUROVISION SONG CONTEST 2022 (ESC) tại Turin, Ý.
Không phải là dân sành nhạc nên tôi thấy ca khúc “Stefania” của Kalush Orchestra không có gì đặc sắc, ngoài ấn tượng về trang phục dân tộc mà họ mặc. Thực tế, đêm qua ban giám khảo cũng không chấm cho Stefania điểm cao nhất. Nhưng khán giả của hơn 50 quốc gia đã tặng tiết mục của Kalush Orchestra số điểm cao nhất là 631, cách xa ban nhạc Anh xếp thứ nhì (466) điểm.
Thắng lợi của Ukraine trong cuộc thi ESC năm nay thực chất là thắng lợi của tình cảm mà người dân châu Âu dành cho dân tộc này. Người ta thậm chí không biết các nghệ sỹ Ukraine có đến dự được không. Từ khi chiến tranh nổ ra, đàn ông Ukraine trong lứa tuổi từ 18 đến 60 không được xuất cảnh, nếu không phải vì mục đích hỗ trợ cuộc chiến bảo vệ tổ quốc. Vào phú chót, các chàng trai Kalush Orchestra chỉ nhận được giấy phép xuất cảnh cho 48 giờ .
Trong cuộc họp báo sau khi giành giải nhất, ca sỹ Oleh Psjuk, giọng ca chính của ban nhạc cho biết, anh và các bạn sẽ quay về tổ quốc ngay để tham gia cuộc chiến. Bình luận viên truyền hình quốc gia Ukraine Timur Miroschnytschenko, người tường thuật trực tiếp giải ESC từ trong hầm trú ẩn ở Kyiv đã khóc khi loan tin ban nhạc nước nhà giành giải nhất.
Nhưng đằng sau niềm vinh quang của âm nhạc Ukraine là cả một bi kịch.
Ngay sau khi kết thúc tiết mục, Oleh đã rơm rớm nước mắt kêu gọi cộng đồng quốc tế:
Tôi yêu cầu tất cả các bạn, hãy giúp đỡ Ukraine, Mariupol và nhà máy thép Asovstal, ngay lập tức (I ask all of you: Please help Ukraine, Mariupol, help Asovstal – right now). Anh đặt tay lên ngực và hét lớn: Chúng tôi cần sự giúp đỡ của các bạn để giải phóng những con người này.
Với cử chỉ và lời nói đó, Oleh đã vi phạm nghiêm trọng quy chế của giải ESC: Không được chính trị hóa cuộc thi âm nhạc. Nhưng trước sự thật là hai ngàn chiến binh Ukraine tại nhà máy thép đang phải dần dần chịu cái chết thảm khốc nhất, anh đã phải hành động.
Hai người dẫn chuyện của RAI, đài truyền hình Ý bị sốc bởi hành động của Oleh, nhưng họ không dám biểu lộ tình cảm.
Hành động của Kalush Orchestra đặt Tổ chức Liên minh truyền thông châu Âu (European Broadcasting Union EBU) trước một vấn đề nan giải. EBU tổ chức sự kiện này hàng năm với một tiêu chí: Tôn vinh các giá trị nghệ thuật, âm nhạc, đứng ngoài mọi quốc gia, mọi tôn giáo và ý thức hệ. Lẽ ra ban tổ chức phải phạt trừ điểm Ukraine vì vi phạm tiêu chí này. Nhưng trước sự ngưỡng mộ áp đảo của hàng chục triệu người bình chọn khắp châu Âu, Úc và một phần Bắc Phi, ban giám khảo phải nhắm mắt công bố chiến thắng đêm qua của Kalush Orchestra.
Đã có người phê quyết định của EBU là bị chính trị hóa. Nhưng trước những gì đang xảy ra ở Mariupol, người ta không thể đứng ngoài chính trị được nữa. Chỉ những ai hiểu thảm kịch nhà máy thép Asovstal Mariupol mới hiểu quyết định khó khăn của EBU đêm qua.
Ở đó đang có khoảng 2.000 chiến sỹ Ukraine và ngoại quốc bị vây hãm trong sự thiếu thốn thuốc men, lương thực, nước uống, đạn dược và các điều kiện vệ sinh khác. Thương binh bị phẫu thuật, bị tháo khớp mà không có gây mê. Tình trạng nhiểm trùng và hoại tử đã giết chết nhiều thương binh. Họ đã chịu như vậy suốt 70 ngày qua. Ở đó người ta đang chịu đựng các cuộc pháo kích từ trên không, từ tàu biển, từ đất liền ác liệt nhất, không nghỉ. Các loại bom mạnh nhất của Nga được đem ra sử dụng ở đây, gồm cả bom phosphore bom nhiệt tán.
Những người lính tử thủ trong nhà máy thép Asovstal là những kẻ bị Nga coi là “phát xít” nên Nga cương quyết bác bỏ mọi nỗ lực của quốc tế (LHQ, hội Chữ thập đỏ, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan) nhằm di tản ít nhất là những thương binh trong số này. Nga có thể chịu thua quân Ukraine ở tất cả mọi nơi khác và Nga đã phải bỏ nhiều nơi, nhưng quyết không để một con muỗi lọt ra khỏi nhà máy thép Asovstal.
Nga chỉ chấp nhận sự đầu hàng.
Không biết bao nhiêu tối hậu thư của Nga đã bị lính Ukraine bác bỏ. Họ biết nếu đầu hàng, họ vẫn bị Nga giết, kèm theo đó là sự ô nhục. Họ đã làm mọi cách để đưa người dân cuối cùng được di tản an toàn ra khỏi nhà máy. Họ quyết ở lại.
Những người dân thoát ra đều kể tốt về những người lính đã che đỡ họ, chia sẻ cho dân mọi thứ cần thiết.
Phát biểu về thắng lợi âm nhạc của Ukraine, Tổng thống Zelenskyi tuyên bố sẽ giải phóng Mariupol. ESC 2023 sẽ tổ chức ở Ukraine và Mariupol sẽ đón khách quốc tế. Nhưng trước mắt, ông không nói gì đến việc chọc thủng vòng vây để cứu hơn 2000 binh sỹ này. Việc quân đội Ukraine suốt hai tháng rưỡi qua không cứu nỗi những người lính của mình là một thảm kịch.
Sau khi có tin Ukraine được giải nhất cuộc thi âm nhạc ESC, và những lời kêu gọi giải cứu các binh sỹ ở Mariupol, quân Nga đã viết các lời nhạo báng lên những quả bom sẽ đem đi ném xuống nhà máy Asovstal ngay trong đêm 14.05.
Những chiến sỹ thuộc trung đoàn Asov và lữ đoàn 36 lính thủy đánh bộ Ukraine đang nhìn thẳng vào cái chết. Họ sẽ chết vì bom đạn, vì đói, vì khát, vì nhiễm trùng, vì hết đạn… Dù trong số binh sỹ nam và nữ đó có những người mang tiếng là theo tư tưởng dân tộc, nhưng họ xứng đáng được coi là những người anh hùng.
Ca khúc Stefania không kể về họ. Nhưng nó được tôn vinh chính vì lời kêu cứu cho những người lính đang bị vây hãm, sắp bị thảm sát ở Mariupol.