Chính sách Zero-COVID phong tỏa ĐCSTQ nhằm mục đích ngăn chặn sự lây lan của virus bằng cách phong tỏa toàn bộ các thành phố trong khoảng thời gian không xác định. Sự phẫn nộ ngày càng tăng của những người bị cách ly ở Thượng Hải, Bắc Kinh và các thành phố khác, đã làm dấy lên một xu hướng cơ sở là cân nhắc việc chuyển ra ngoại quốc sinh sống. Từ thông dụng trên internet được sử dụng để mô tả xu hướng này là “Run Xue”. Nhưng thay vì giảm nhẹ chính sách không được ưa chuộng của mình, ĐCSTQ đã quyết định tăng cường bằng cách sử dụng “Mongoose Hunt 2022”, một chính sách nhằm thắt chặt kiểm soát biên giới của Trung Quốc và do đó ngăn chặn dòng chảy nhân tài và vốn.
Sau khi ĐCSTQ phong tỏa Thượng Hải, người dân đã tìm cách xây dựng sự đồng thuận một cách an toàn xung quanh sự tuyệt vọng và sự bất mãn với chính sách Zero COVID của Trung Quốc. Để bày tỏ mối quan tâm của họ mà không sợ bị kiểm duyệt trên internet của Trung Quốc, các cư dân đã đặt ra thuật ngữ Run Xue. Thuật ngữ này kết hợp từ “run” trong tiếng Anh với từ Xue trong tiếng Trung Quốc có nghĩa là kiến thức hoặc trí tuệ. Ý nghĩa ẩn của Run Xue cho thấy nếu quý vị có phương tiện để chạy hoặc di cư khỏi Trung Quốc, quý vị sẽ là người khôn ngoan khi làm như vậy.
Nhận thấy sự phản kháng đối với chính sách Zero-COVID của Trung Quốc và cách chính sách có thể kích động mọi người rời đi, ông Hứa Cam Lộ (Xu Ganlu), Thứ trưởng Bộ Công an kiêm Giám đốc Cơ quan Quản lý Nhập cư Quốc gia, đã khai triển “Chiến dịch truy lùng Mongoose – 2022” hôm 01/03. Ông cho biết chiến dịch tăng cường này sẽ thiết lập một mạng lưới kiểm soát trên bộ, trên biển và trên không để trấn áp các hoạt động xuất nhập cảnh “bất hợp pháp”.
Trong cuộc họp ngày 10/05, ông Hứa Cam Lộ nói rằng chính sách mới nhất về kiểm soát biên giới nghiêm ngặt đã được khai triển phù hợp với chính sách “Zero-COVID Linh hoạt”, do Tổng Bí thư Tập Cận Bình đề ra tại một cuộc họp hôm 05/05 của Ủy ban Thường vụ Cục Chính trị, và sẽ được sử dụng để chuẩn bị cho Đại hội toàn quốc lần thứ 20 của ĐCSTQ.
Việc gọi chiến dịch này theo tên loài cầy mangut ít phổ biến có phần mang tính chiến lược vì loài vật này được biết đến là kẻ thù tự nhiên của rắn. Mongoose Hunt là một phép ẩn dụ về cách ĐCSTQ chống lại các hoạt động xuất nhập cảnh bất hợp pháp do cái gọi là các Tổ chức Snakehead dàn xếp. Đây là những băng đảng mà ĐCSTQ truy lùng để ngăn chặn việc họ đưa người ra khỏi Trung Quốc.
Tuy nhiên, kinh nghiệm gần đây của một số công dân Trung Quốc chỉ ra rằng chính quyền ĐCSTQ đang sử dụng hành động này để thu hẹp các cánh cửa của đất nước và nhắm vào những người muốn rời khỏi Trung Quốc.
Kiểm soát nhiều hơn để hạn chế di cư
Gần đây, các công dân Trung Quốc đã tiết lộ trên mạng và với các phương tiện truyền thông ngoại quốc về việc nhà chức trách đã hủy hộ chiếu và thẻ thường trú ở hải ngoại của họ. Điều này xảy ra khi mọi người cố gắng rời khỏi Trung Quốc qua các phi trường ở Thượng Hải, Quảng Châu và Đại Liên.
Khi những bản tin này bắt đầu xuất hiện, các nhà kiểm duyệt internet đã nhanh chóng gỡ bỏ chúng và các phương tiện truyền thông chính thức của ĐCSTQ bắt đầu dập tắt những “tin đồn” như vậy. Tin tức chính thức bao gồm các tuyên bố từ nhân viên phi trường và quan chức nhập cư phủ nhận có nỗ lực ngăn chặn người dân rời khỏi Trung Quốc.
Những nỗ lực mạnh mẽ của ĐCSTQ nhằm thao túng tin tức, dập tắt tin đồn và bịt miệng mọi người trên internet, kết hợp với chính sách mới yêu cầu công dân Trung Quốc “không được rời khỏi đất nước trừ khi cần thiết” đã không ngăn cản được người dân muốn chuyển ra nước ngoài. Thay vào đó, dòng chảy Run Xue ở Trung Quốc đã mở rộng tầm mắt của mọi người để giờ đây họ cảm thấy ớn lạnh về việc đất nước sắp phong tỏa.
Việc Trung Quốc nhấn mạnh “không xuất cảnh trừ khi cần thiết” bắt đầu vào tháng 07/2021 khi Cục Nhập cư Quốc gia Trung Quốc đưa ra thông báo cho biết “hộ chiếu phổ thông và các giấy tờ xuất nhập cảnh khác sẽ không được cấp vì những lý do không thiết yếu và không khẩn cấp”.
Nhân viên của đường dây nóng tư vấn của Cục Di trú đã giải thích về các thuật ngữ “không thiết yếu” và “không khẩn cấp” cho Đài Á Châu Tự do (RFA) trên phương tiện truyền thông Hoa Kỳ. Việc đi lại không thiết yếu bao gồm thăm thân nhân, điều mà các nhân viên kiểm soát biên giới sẽ “không khuyến khích”. Việc đi lại thiết yếu hoặc khẩn cấp là để du học, làm việc, kinh doanh, chữa bệnh, tham gia phòng chống dịch bệnh hoặc vận chuyển hàng cứu trợ cho thiên tai.
Lực lượng kiểm soát biên giới của Bắc Kinh đã đưa lời giải thích này đi một bước xa hơn. Họ cho biết công dân Trung Quốc với “lý do thiết yếu” để đi du lịch phải xuất trình giấy tờ và tiết lộ mục đích muốn rời khỏi đất nước. Việc cho phép họ rời đi sẽ tùy thuộc vào tình hình và quyết định sẽ được đưa ra ngay tại chỗ. Do đó, ngay cả khi ai đó đưa ra lý do chính đáng để rời đi, nhân viên kiểm soát biên giới có thể chặn việc đi lại của họ mà không cần thắc mắc.
Di cư và dịch bệnh: Được sử dụng để tăng cường an ninh cho ĐCSTQ và giảm bớt các quyền tự do căn bản
Hồi tháng Tư, các nền tảng internet phổ biến của Trung Quốc đã tiết lộ một xu hướng mới nổi của những người muốn di cư hoặc đi du lịch ra ngoại quốc. Baidu, công cụ tìm kiếm giống Google của Trung Quốc, đã báo cáo mức tăng 400 lần trong việc sử dụng “di cư” làm từ khóa tìm kiếm. WeChat, một ứng dụng truyền thông xã hội, cũng đưa ra nhận định này. Tencent, một đại công ty đa phương tiện cho biết hôm 03/04, chỉ số tìm kiếm tổng thể về người di cư đã tăng lên 440% và các nguồn video liên quan tăng 1,455%.
Dữ liệu của Baidu cho thấy các tìm kiếm hàng đầu về di cư diễn ra ở Thượng Hải, tỉnh Giang Tô, tỉnh Quảng Đông và Bắc Kinh. Trên thực tế, Thượng Hải đang bị phong tỏa đứng đầu danh sách tìm kiếm “di cư” trong hai tháng qua.
Tờ Bưu điện Hoa nam Tảo báo gần đây đã đưa tin về việc lợi nhuận của một công ty luật di cư ở Bắc Kinh đã tăng gấp đôi kể từ cuối tháng Ba. Công ty chuyên về tư vấn du học và di cư ngoại quốc và hầu hết các khách hàng trong thời gian bùng nổ gần đây là các chuyên gia công nghệ, không chỉ là các cá nhân giàu có.
Các luật sư của công ty cho biết các khách hàng gần đây nhất của họ quan tâm đến việc xin thị thực EB-1 của Hoa Kỳ, thường được cấp cho các chuyên gia về khoa học, kinh doanh, thể thao và nghệ thuật. Trước tháng Tư, khách hàng thường hỏi nhiều nhất về thị thực EB-5 của Hoa Kỳ, loại thị thực thường được sử dụng bởi các nhà đầu tư ngoại quốc.
Dữ liệu di cư công khai của Trung Quốc cũng cho thấy các điểm đến phổ biến nhất được các chuyên gia công nghệ xác định là các quốc gia nổi tiếng với công nghệ tiên tiến, bao gồm Âu Châu, Hoa Kỳ và các nước Đông Nam Á mới nổi.
Điều này làm dấy lên lo ngại về việc cạn kiệt nguồn nhân tài của Trung Quốc và khả năng ĐCSTQ cần thắt chặt kiểm soát biên giới.
Ngoài vấn đề di cư, ĐCSTQ cũng lo ngại không kém về sự sụt giảm dự trữ ngoại hối của Trung Quốc. Suy thoái kinh tế của đất nước và thiếu xuất cảng do kiểm soát dịch bệnh đã dẫn đến sự thiếu hụt dự trữ ngoại hối. Công dân rời Trung Quốc sẽ cần đổi nhân dân tệ sang một lượng lớn ngoại tệ. Vì vậy, bằng cách chặn người dân rời khỏi Trung Quốc, các nhà chức trách đã giảm đáng kể nhu cầu ngoại hối.
Một số nhà bình luận của Trung Quốc đã suy đoán về một nỗi sợ hãi khác bên cạnh việc “bỏ chạy” của tài năng và mất vốn tiềm năng. Họ cho rằng ĐCSTQ độc tài có thể sử dụng đại dịch để đạt được sự kiểm soát toàn diện xã hội, đề cập đến các cân nhắc về an ninh chế độ của họ.
Ông Vương Long Mạnh (Wang Longmeng), một nhà bình luận người Pháp nói với RFA rằng chính phủ Trung Quốc đã đạt được toàn quyền kiểm soát xã hội bằng cách sử dụng nhu cầu “hạn chế dịch bệnh”.
Trong những năm đầu, ĐCSTQ sử dụng an ninh quốc gia như một cái cớ để áp đặt các biện pháp kiểm soát biên giới đối với những người bất đồng chính kiến. Sau đó, họ kiểm soát chặt chẽ việc cấp hộ chiếu cho người Duy Ngô Nhĩ và người Tây Tạng. Kết quả chính là người dân Trung Quốc có khả năng mất nhiều quyền tự do căn bản hơn.
Theo ông Vương, “Quý vị có thể tưởng tượng một Trung Quốc bị cô lập, khép kín khỏi thế giới văn minh và cắt đứt mọi thông tin sẽ đi đến đâu. Công chúng sẽ trở thành nô lệ mà không có ý kiến, hoặc sẽ có một cuộc biểu tình lớn đòi các quyền tự do căn bản.”
Chánh Tín biên dịch