Hôm thứ Năm (14/07), Tổng thống Joe Biden và Thủ tướng Israel Yair Lapid đã ký một tuyên bố chung mới mở rộng quan hệ an ninh giữa Hoa Kỳ và Israel.
Một quan chức cao cấp của Tòa Bạch Ốc nói với các phóng viên trong một cuộc họp hội nghị rằng tuyên bố chung này sẽ bao gồm việc tái khẳng định cam kết ngăn chặn Iran có được vũ khí hạt nhân.
“Tuyên bố này khá là quan trọng, và nó bao gồm một cam kết không bao giờ cho phép Iran sở hữu vũ khí hạt nhân và giải quyết các hoạt động gây bất ổn của Iran, đặc biệt là các mối đe dọa đối với Israel,” vị quan chức cao cấp của Tòa Bạch Ốc cho biết.
Cam kết chung này cũng sẽ ghi nhận sự ủng hộ liên tục của Hoa Kỳ và Israel đối với một bản ghi nhớ đã được hoàn tất khi ông Biden còn là phó tổng thống dưới thời cựu Tổng thống Barrack Obama.
“Tuyên bố cũng sẽ nhấn mạnh sự ủng hộ đối với Hiệp định Abraham và mở rộng hội nhập của Israel vào khu vực, đây tất nhiên là chủ đề của chuyến công du này này,” quan chức cao cấp nói trên của Tòa Bạch Ốc cho biết.
“Và tuyên bố này sẽ nhắc lại những mối quan tâm chung của chúng tôi về một số thách thức toàn cầu, từ an ninh lương thực, đến tình hình ở Ukraine, và tất nhiên, sự ủng hộ cho chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine,” vị quan chức này nói thêm.
Thỏa thuận hạt nhân Iran
Trong một cuộc phỏng vấn với truyền thông Israel, được ghi lại trước khi ông rời Hoa Thịnh Đốn hôm thứ Ba nhưng được phát sóng vào thứ Tư (13/07), ông Biden cho biết ông sẽ giữ Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) trong danh sách Tổ chức Khủng bố Ngoại quốc (FTO) của Hoa Kỳ, ngay cả khi điều này đã phá hủy thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015 khi ông bắt đầu chuyến công du tới Trung Đông.
Khi được hỏi liệu những tuyên bố trước đây của ông rằng ông sẽ ngăn chặn Tehran có được vũ khí hạt nhân có nghĩa là ông sẽ sử dụng vũ lực chống lại Iran hay không, ông Biden đáp, “Nếu đó là biện pháp cuối cùng, thì có.”
“Điều duy nhất tồi tệ hơn Iran hiện nay là một Iran có vũ khí hạt nhân,” vị tổng thống này nói.
Chuyến công du đầu tiên của ông Biden đến Trung Đông trên cương vị tổng thống
Ông Biden đến Israel hôm thứ Tư để thực hiện chuyến công du đầu tiên đến Trung Đông trên cương vị tổng thống, nhưng là chuyến công du thứ 10 của ông.
Tại phi trường, ông Biden đã được Bộ trưởng Quốc phòng Israel Benny Gantz giới thiệu sơ lược về hệ thống phòng thủ Vòm Sắt (Iron Dome) của Israel và một công nghệ mới có tên là Tia Sắt (Iron Beam), sử dụng tia laser và đang được phát triển cùng với Cơ quan Phòng thủ Hỏa tiễn Hoa Kỳ.
Hoa Kỳ đã cung cấp cho Israel 4.8 tỷ USD để bảo đảm an ninh, trong đó bao gồm 1 tỷ USD để xây dựng lại Vòm Sắt sau cuộc xung đột hồi tháng 05/2021 với Hamas ở Gaza.
Sau đó, Tổng thống đã đặt vòng hoa tại Đài tưởng niệm Holocaust (Nạn Diệt Chủng Người Do Thái) Yad Vashem và gặp gỡ những người sống sót sau thảm họa Holocaust.
Hôm thứ Năm (14/07), ông Biden đã gặp ông Lapid trong một cuộc họp song phương trước khi công bố tuyên bố chung. Sau đó, ông dự kiến gặp Tổng thống Israel Isaac Herzog tại tư dinh của ông để thảo luận về các chuyến công du gần đây của ông Herzog tới Jordan, Thổ Nhĩ Kỳ, và Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất (UAE).
Hai nước cũng sẽ khởi động một cuộc đối thoại chiến lược cao cấp mới về công nghệ với mục tiêu tăng cường hợp tác trong bốn lĩnh vực chính. Bốn lĩnh vực đó là công nghệ để hỗ trợ trong việc chuẩn bị cho đại dịch trong tương lai, sử dụng công nghệ để ảnh hưởng đến khí hậu, “công nghệ nhân tạo”, và “các hệ sinh thái công nghệ đáng tin cậy khác.”
“Chúng tôi muốn lĩnh vực công nghệ của họ được kết nối với lĩnh vực công nghệ của chúng tôi và hướng về phương Tây khi chúng tôi tìm cách xây dựng bộ máy công nghệ cho tương lai,” vị quan chức cao cấp của Tòa Bạch Ốc cho biết.
Ông Biden cũng sẽ tham gia hội nghị thượng đỉnh trực tuyến I2U2 đầu tiên với các nhà lãnh đạo của Israel, Ấn Độ, và Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, tập trung vào an ninh lương thực và thúc đẩy năng lượng sạch, và thăm các vận động viên tham dự Thế vận hội Maccabiah.
Tranh cãi về Đông Jerusalem
Hôm thứ Sáu (14/07), tổng thống sẽ thăm Bờ Tây và Đông Jerusalem, đồng thời công bố các cơ hội kinh tế cho Palestine, bao gồm cả việc phát triển khả năng 4G, cả ở Gaza và Bờ Tây.
Điều này sẽ đánh dấu chuyến công du đầu tiên của một tổng thống Hoa Kỳ đương nhiệm đến Đông Jerusalem, trong một hành động đã vấp phải một số lo ngại, bao gồm từ sáu thành viên Đảng Cộng Hòa và cựu đại sứ Israel tại Liên Hiệp Quốc, ông Danny Danon, người đã kêu gọi ông Biden không nên đi.
“Sự khẳng định này sẽ chỉ khuyến khích việc kiên quyết từ chối Israel của Chính quyền Dân tộc Palestine (PA), vốn tiếp tục từ chối chấp nhận sự tồn tại của Nhà nước Do Thái Israel này,” ông Danon viết trên Israel Today. “Xét đến tình hình mong manh ở Israel và Trung Đông, và những căng thẳng gia tăng gần đây, một chuyến công du đến phía Đông Jerusalem chắc chắn sẽ gây tổn hại hơn là khuyến khích triển vọng hòa bình. Do đó, tôi muốn kêu gọi ngài, Tổng thống Biden, vui lòng kiềm chế không thực hiện chuyến công du chưa từng có này đến phía Đông Jerusalem.”
Hôm thứ Tư (13/07), phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc John Kirby đã phải rút lại những nhận xét của Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Jake Sullivan với các phóng viên trên chuyên cơ Không Lực Một sau khi ông nói rằng chính phủ TT Biden muốn người Palestine có một lãnh sự quán ở Đông Jerusalem.
Sau Israel, ông Biden sẽ tới Ả Rập Xê Út vào thứ Bảy (16/07) để thảo luận về cuộc khủng hoảng năng lượng và tổ chức các cuộc hội đàm với các đồng minh khác ở vùng Vịnh tại Jeddah.
Ông Caden Pearson là một ký giả sống ở Úc. Ông chuyên về biên kịch và phim tài liệu.
Nguyễn Lê biên dịch