Lê Học Lãnh Vân
“Ra ngoài cái hộp” được dịch từ thành ngữ tiếng Anh “Out of the box”. Ý câu này chỉ các việc làm, lời nói, suy nghĩ ra ngoài nếp thông thường.
Tôi thích lẵng hoa của ông Nguyễn Văn Nên mừng thọ nhà văn Nguyên Ngọc chín mươi tuổi. Lẵng hoa ấy đã ra ngoài nhiều cái hộp…
Cái hộp thứ nhất: đảng viên không bao giờ chính thức mừng thọ một nhà văn từng bị nhiều tờ báo chính thống, tức báo đảng, kịch liệt lên án vì đứng đầu Ban Vận Động Thành Lập Văn Đoàn Độc Lập. Nhà văn này là một nhà văn có tên tuổi, một trong những cây bút nổi danh của Đảng, từng đảm nhiệm những vị trí quan trọng trong ngành Văn Học Nghệ Thuật của Đảng. Tóm lại, đó là một nhà văn quan trọng của Đảng, bị Đảng từ bỏ và cũng đã đã từ bỏ Đảng, đang theo đuổi con đường ngược với tính chuyên chính của Đảng. Người đảng viên mừng thọ nhà văn là Uỷ viên Bộ Chính trị, đương nhiệm Bí thư Thành uỷ Tp HCM.
Lẵng hoa mừng thọ ấy cho tôi trở về không khí bình thường của một xã hội bình thường, trong xã hội đó con người đối xử với nhau bằng tình con người đứng ngoài các khung chính trị, quan cách… đã không biết từ bao giờ chụp xuống mối quan hệ tự nhiên, bình dị giữa con người với nhau.
Cái hộp thứ hai: trên băng-rôn, biểu ngữ, hàng chữ chào mừng, bao giờ một quan chức cũng nêu chức tước của mình, cho dù rất dài. Thông thường, một người như ông Nguyễn Văn Nên sẽ nêu ít nhất hai danh tước là Uỷ viên Bộ Chính trị và Bí thư Thành uỷ. Nhìn hàng chữ Cháu Nguyễn Văn Nên tôi nghe lòng ấm áp, ấm áp của người tha hương lao vào cuộc sống tranh giành địa vị, nhà cửa, xe cộ và các thứ tài sản ngoại thân khác, giờ trở về quê hương gặp lại người thân với tình thân. Bước vào nhà, cởi chiếc áo khoác phù hoa bỏ ngoài cổng…
Hai cái hộp ấy thực ra liên quan tới giá trị cốt lõi của xã hội chính thống hiện nay. Cái hộp thứ nhất là cái khung sắt của nền chuyên chính độc nguyên, tất cả phải cùng ngó về một hướng. Kẻ ngó hướng khác hẳn bị xếp vào một thế lực thù địch nào đó. Cái hộp thứ hai cho thấy não trạng chuộng hình thức hơn nội dung, chuộng nước sơn hơn chất lượng gỗ, chuộng danh vị hão và các mối liên hệ theo danh vị hão đó hơn là quý trọng sự đối đãi chân tình trên căn bản quý trọng con người…
Do đó, ra ngoài được hai cái hộp trên là đáng mừng. Sự bước ra ngoài lại của một nhân vật cao cấp của đảng cầm quyền và đang cầm thực quyền trên một vùng dân cư quan trọng, điều này quan trọng vì có thể nó báo hiệu một sự dịch chuyển theo hướng tích cực. Nếu sự dịch chuyển này là xu hướng của tương lai, ta nên mừng và khuyến khích. Cái mừng này, xin đừng lầm lẫn với dấu hiện tôn sùng quyền lực hay tôn sùng cá nhân. Hoàn toàn không hề, nó chỉ có ý nghĩa trong phạm vi vận hành xã hội vì với vị trí của mình ông Nguyễn Văn Nên có ảnh hưởng lớn hơn rất rất nhiều so với một cá nhân khác như tác giả bài viết này chẳng hạn!
Với bài viết này, việc ra ngoài hai cái hộp ấy đáng mừng biết bao nên những điểm khác chỉ là vụn vặt…
Ngày 05 tháng 9 năm 2022
TÁI BÚT:
Tôi, người quan sát bên ngoài, chỉ trình bày chút nhận xét của riêng mình về lẵng hoa này chứ thật ra một việc làm của người ở vị trí cao có thể có nhiều ý nghĩa sâu sắc. Thí dụ, trong đám tang bà Hồ Thanh Tâm, phu nhân nhà văn Nguyên Ngọc, tháng Năm năm nay, ông Nguyễn Văn Nên viếng với vòng hoa ghi trọn chức vụ Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành uỷ TP HCM. Điều này có thể mang một thông điệp khác với lẵng hoa mừng thọ được nhắc tới bên trên, và chúng ta không thảo luận trong bài này.
