Jeff Minick
Đôi khi tình yêu khiến ta mù quáng.
Có lúc chúng ta liếc nhìn một người phụ nữ trong quán cà phê, nghe cô ấy nói chuyện với bạn bè, nhưng cô ấy lờ ta đi. Có lúc ta mở một cuốn sách của một tác giả không quen và ngay từ những câu đầu tiên ta đã bị cuốn hút. Có lúc ta nếm một loại trà mà mình chưa bao giờ thử, và ngay lập tức ta say mê.
Cảm giác tương tự đã xảy ra khi lần đầu tiên tôi xem bộ phim “Casablanca.”
Kể từ đó, tôi đã xem bộ phim này rất nhiều lần và chưa bao giờ thấy chán. Tình yêu cam chịu của Ilsa Lund (Ingrid Bergman thủ vai) và Rick Blaine (Humphrey Bogart thủ vai), lý tưởng cao đẹp và lòng dũng cảm của Victor Laszlo – chồng của Ilsa (Paul Henreid thủ vai), những nhân vật phụ hoàn toàn phù hợp với vai diễn của họ và kịch bản hoàn hảo luôn khiến tôi xúc động.
Bị vùi dập bởi một đại dịch đang diễn ra và một cuộc bầu cử hỗn loạn, nhiều người Hoa Kỳ, bao gồm cả tôi, cảm thấy như thể chúng ta đang gặp bão trên biển, không có thời gian nghỉ ngơi trước những cơn mưa gió dữ dội.
Những bài học rút ra từ “Casablanca” có thể điều hướng chúng ta thoát khỏi những vùng nước khó khăn này.
Vui vẻ và dí dỏm
Câu chuyện lấy bối cảnh tại Casablanca ở Maroc trong Thế chiến thứ hai, dưới sự chỉ đạo của chính phủ Vichy Pháp và Đức Quốc xã, trong những ngày ngay trước khi Hoa Kỳ tham chiến. Tràn ngập thành phố này là những người tỵ nạn đang tìm cách thoát khỏi chế độ bạo ngược của Đức Quốc xã, họ tìm kiếm một lối thoát đến Bồ Đào Nha để sau đó đến Hoa Kỳ.
Không phải tất cả những người ở Casablanca đều quỳ gối trước những kẻ áp bức họ. Khi một sĩ quan Đức Quốc xã hỏi Rick, một người Hoa Kỳ sở hữu một quán cà phê ở Casablanca: “Anh mang quốc tịch nào vậy?” Rick trả lời: “Tôi là một kẻ say xỉn”, điều này khiến ngay cả từ những người Đức nghiêm túc nhất cũng phải cười khúc khích. Khi sĩ quan đó hỏi Rick điều gì sẽ xảy ra nếu Đức Quốc xã xâm lược thành phố New York, Rick trả lời: “Chà, có một số khu vực nhất định của New York, tôi khuyên Thiếu tá cố gắng đừng làm tổn hại.”
Xuyên suốt “Casablanca”, các nhà biên kịch đã chèn thêm những câu chuyện dí dỏm sắc sảo khác, nhiều chuyện trong số đó đến từ Đại úy Louis Renault (Claude Rains thủ vai), một cảnh sát thể hiện khả năng đối đáp mà sau này mới biết ông liên quan tới người Pháp. Tại một thời điểm, Thiếu tá Strasser (Conrad Veidt) nói với Thuyền trưởng Renault của quán cà phê: “Tôi khuyên rằng nơi này nên đóng cửa ngay lập tức” và Renault trả lời: “Nhưng mọi người đang có một khoảng thời gian vui vẻ.” Khi bị buộc phải tìm lý do để đóng cửa quán cà phê, thuyền trưởng Renault nói với Rick: “Tôi bị bất ngờ, bị chấn động khi biết rằng cờ bạc đang diễn ra ở đây”, ngay khi vừa dứt lời, một người bước ra từ sòng bạc chìa một nắm tiền trước mặt ông và nói: “Tiền thắng của ông đây, thưa ông.”
Ở gần cuối phim, khi Rick thấy mình bị buộc phải chĩa khẩu súng lục về phía Renault, anh nói: “Hãy nhớ rằng khẩu súng này đang chĩa ngay vào tim ông.” Tôi mỉm cười mỗi khi nghe câu trả lời đầy giễu cợt của Renault: “Đó là nơi ít bị tổn thương nhất của tôi.”
Những người này phải đối mặt với những khoảng thời gian thảm khốc và khủng khiếp như chúng ta, nhưng họ không chịu khuất phục trước những kẻ áp bức hoặc hạ thấp phẩm giá và khiếu hài hước của họ.
Bài học 1: Can đảm và cười lên, đặc biệt là trước những điều phi lý. Tiếng cười thực sự là liều thuốc hữu hiệu.
Có kế hoạch
Mặc dù Rick hứa với Ilsa rằng họ sẽ ở bên nhau sau khi chồng cô – anh hùng kháng chiến Victor trốn đi an toàn, anh đã thay đổi kế hoạch và sắp xếp một lộ trình an toàn cho cả Ilsa và Victor trên chuyến bay rời Casablanca. Khi Ilsa đòi anh một lời giải thích, Rick cho cô ấy những lý do hợp lý tại sao cô ấy phải đi và anh ấy phải ở lại.
Khi đưa ra quyết định này, Rick nhắc nhở người xem về sự cần thiết phải phân tích tình huống và suy nghĩ lý trí. Anh nhận ra tầm quan trọng của công việc của Victor Laszlo trong cuộc chiến chống lại Đức Quốc xã và biết rằng Victor Laszlo cần Ilsa ở bên cạnh. Anh cũng biết rằng nếu Ilsa ở lại với anh ở Casablanca, cả hai người họ có thể sẽ kết thúc trong một trại tập trung, một điều được Đại úy Renault khẳng định.
Bài học 2: Suy nghĩ, lập kế hoạch, chuẩn bị. Sau đó, hành động.
Cảm hứng từ những người khác
“Casablanca” là một lớp học dạy về tầm quan trọng của mong muốn dấn thân giống như người khác. Nếu chúng ta muốn cải thiện bản thân, nếu chúng ta muốn đón nhận những điều tốt đẹp, chúng ta thường cần những người khác làm tấm gương để soi đường cho chúng ta trên con đường dày đặc những bóng tối và chướng ngại vật.
Khi chúng ta gặp Rick lần đầu, anh ấy là một người hay hoài nghi, trốn tránh tình yêu, xa cách với tất cả mọi người, một người đã quay lưng lại với thế giới. “Tôi mạo hiểm không vì ai cả,” Rick tuyên bố, và anh thực sự có ý đó.
Về Ilsa và Victor: Khi Ilsa cuối cùng cũng có cơ hội giải thích lý do tại sao vài năm trước, cô không xuất hiện ở sân tàu để gặp Rick và chạy trốn khỏi Paris trước Đức Quốc xã, Rick nhận ra rằng cô chưa bao giờ ngừng yêu anh, và trái tim bị tổn thương của anh được phục hồi. Nhận thức đó cũng mang lại cho anh dũng khí để cứu cả Victor và Ilsa khỏi Đức Quốc xã.
Victor cũng giúp kéo Rick thoát khỏi nỗi tuyệt vọng mà anh đang sống. Khi họ gặp nhau lần đầu tiên, Victor nói: “Người ta nghe rất nhiều về Rick ở Casablanca” còn Rick, rõ ràng là một người ngưỡng mộ anh, đáp lại: “Và về Victor Laszlo ở khắp mọi nơi.”
Trong một cảnh quan trọng tiết lộ Victor như một anh hùng truyền cảm hứng cho người khác, những người Đức trong quán cà phê bắt đầu hát “Die Wacht am Rhein” (bài ca yêu nước của Đức). Không do dự, Victor đi ngang qua phòng, đứng trước ban nhạc của quán cà phê và ra lệnh cho họ: “Chơi‘ La Marseillaise! (quốc ca Pháp) ’Chơi đi!” Trưởng ban nhạc chờ đợi Rick cho phép. Rick đang đứng ở cầu thang gần đó đã gật đầu, ban nhạc sẽ chơi quốc ca Pháp và Victor chỉ huy. Ngay lập tức, toàn bộ quán cà phê bắt đầu vang lên những lời trò chuyện và lấn át tiếng Đức. Việc tận mắt chứng kiến cách Victor truyền cảm hứng cho những người khác chống lại chế độ chuyên chế cuối cùng khiến Rick xem xét lại những nghi ngờ và hoài nghi của chính mình.
Giống như Rick, Louis Renault là một kẻ hay lạm dụng chức vụ cảnh sát trưởng để làm giàu cho bản thân và săn những phụ nữ đang cố gắng trốn thoát khỏi Casablanca. Đến cuối phim, lấy cảm hứng từ Rick, ông cũng cống hiến hết mình cho sự nghiệp tự do, và hai người đàn ông sải bước vào màn đêm đầy sương mù để tham gia vào thế giới bí mật.
Bài học 3: Khuyến khích những người nản lòng và chán nản. Ngày nay, tất cả chúng ta đều cần những lời động viên và hành động mang lại niềm vui, và đem những điều tương tự đến những người xung quanh.
Những điều đáng chiến đấu
Nếu chúng ta nhường chỗ cho tư tưởng toàn trị có trong chủ nghĩa phát xít, chủ nghĩa cộng sản và chủ nghĩa xã hội, “Casablanca” nhắc nhở chúng ta về những gì chúng ta sẽ mất: quyền tự do hợp hiến, quyền được nuôi dạy và giáo dục con cái, quyền được sống theo cách chúng ta cho là phù hợp.
Trong “Casablanca”, chúng ta thấy một chủ nghĩa toàn trị “tàn khốc” đang hoạt động. Đức Quốc xã sử dụng sự sợ hãi và dọa nạt, sự đe dọa của các trại tập trung, và thậm chí giết người để trói buộc ý chí của họ lên thành phố bị giam cầm này và những người cố gắng thoát khỏi nó. Những chính phủ như vậy, như chúng ta đều biết, vẫn tồn tại trên khắp thế giới.
Ngày nay, đặc biệt là ở phương Tây, một chủ nghĩa toàn trị “mềm” đang hoạt động, tìm kiếm sự kiểm soát không phải bằng súng và sự ngược đãi thân thể (ít nhất là ở thời điểm hiện tại) mà bằng sự ra lệnh, truyền thông và sự đúng đắn chính trị bắt buộc. Những người thúc đẩy chương trình nghị sự này đều hướng tới mục tiêu giống như tất cả những người theo chủ nghĩa toàn trị — quyền lực và quyền kiểm soát — và với niềm tin rằng họ đứng về phe đúng đắn của lịch sử. Cũng giống như Đức Quốc xã trong “Casablanca”, họ coi mình như những sinh vật siêu việt và phần còn lại của thế giới như những con gia súc bị thao túng khi họ thấy phù hợp.
Thông qua Rick, thông qua Victor Laszlo, và thậm chí thông qua các nhân vật phụ như người phục vụ tử tế Carl (S. Z. Sakall thủ vai), chúng ta gặp những người không chịu khuất phục và không nhường đường cho sự áp bức.
Có lúc, Rick hỏi Laszlo: “Có bao giờ anh tự hỏi liệu tất cả những điều này có đáng không? Ý tôi là, anh đang chiến đấu vì điều gì?”
“Chúng ta cũng có thể đặt câu hỏi tại sao chúng ta thở,” Laszlo trả lời. “Nếu chúng ta ngừng thở, chúng ta sẽ chết. Nếu chúng ta ngừng chiến đấu với kẻ thù của mình, thế giới sẽ chết”.
Chúng ta có thể tiếp thêm sức mạnh từ những lời nói như vậy, cũng như các nhân vật trong phim được truyền sức mạnh từ nhau. Mỗi chúng ta theo cách riêng của mình có thể thúc đẩy tự do và chống lại những kẻ cố gắng đánh cắp nó từ chúng ta.
Bài học 4: Chiến đấu vì điều chân chính và tốt đẹp. Các quyền tự do và truyền thống của chúng ta cần những người bảo vệ kiên cường.
Những câu chuyện cũ
Được sáng tác bởi Herman Hupfeld, “As Time Goes By” là một bản hit khiêm tốn cho đến khi Dooley Wilson hát nó trong “Casablanca.” Đây là bài hát được Rick và Ilsa chia sẻ ở Paris, và nó đóng vai trò như một mô-típ xuyên suốt bộ phim.
Mặc dù chúng ta nghĩ “As Time Goes By” như một bản tình ca, hãy cùng xem xét kỹ hơn đoạn cuối:
“Vẫn là câu chuyện cũ
Một cuộc chiến vì tình yêu và vinh quang
Một cuộc chiến thành công hoặc chết.
Thế giới sẽ luôn chào đón những người yêu nhau
Khi thời gian trôi qua.”
Nếu chúng ta mở rộng “những người yêu nhau” ở đây bao gồm tất cả những người thực sự yêu thế giới này, những người sẵn sàng chiến đấu vì tình yêu và vinh quang, những người sẵn sàng chiến đấu hoặc chết, thì chúng ta tìm thấy thông điệp chính từ “Casablanca.” Cũng như Rick, Ilsa, Victor, và những người khác đã chiến đấu chống lại những kẻ áp bức vì tình yêu tự do của họ, ngày nay chúng ta cũng có thể làm như vậy.
Các diễn viên và bối cảnh thay đổi theo từng độ tuổi, nhưng cốt truyện của vở kịch vẫn không thay đổi: cuộc truy tìm quyền lực của một số người, cuộc đấu tranh giữa thiện và ác, cuộc chiến giữa những người yêu mến tự do và những người tìm cách biến mình thành chủ nhân.
Đó sẽ “vẫn là câu chuyện cũ.” Và nó sẽ luôn luôn vậy.
Nhưng “Casablanca” dạy chúng ta một số cách để đấu tranh cho lẽ phải và những điều tốt đẹp.
Jeff Minick BTV Epoch Times Tiếng Anh Jeff Minick có bốn người con và rất nhiều cháu đang ở tuổi mới lớn. Trong 20 năm, ông đã dậy lịch sử, văn học và ngôn ngữ Latin cho các học sinh tại Asheville, North Carolina. Ông là tác giả của hai cuốn tiểu thuyết nhan đề “Amanda Bell” và “Dust on their Wings”, hai tác phẩm hiện thực có nhan đề “Leaning As I Go” và “Movies Make The Man”. Hiện tại, ông sống và làm việc tại Front Royal, Virginia. Quý vị có thể theo dõi ông tại trang JeffMinick.com.
Ngân Hà biên dịch