Thanh Hải
Tổng thống Vladimir Putin hôm thứ Tư (21/9) đã ra lệnh động viên đầu tiên của Nga kể từ Thế chiến thứ II, sau khi hứng chịu một thất bại lớn trên chiến trường Ukraine. Đây được cho là một nỗ lực nhằm nhằm xoay chuyển cục diện quân sự mà ông coi là một cuộc đụng độ Đông-Tây.
Hiện tại, lệnh huy động một phần sẽ thu hút đều đặn 300.000 quân dự bị từ khắp quốc gia lớn nhất thế giới trong khoảng thời gian vài tháng, chứ không phải là một lệnh huy động toàn diện dựa trên những gì Bộ trưởng Quốc phòng Nga nói là “một lực lượng dự bị” khổng lồ lên đến 25 triệu người.
Về mặt lý thuyết, nam và nữ từ 18 đến 60 tuổi có thể được huy động như lính dự bị theo luật pháp của Nga, tùy thuộc vào cấp bậc của họ.
Các nhà phân tích quân sự phương Tây từ lâu cho rằng, Nga đang thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng trên chiến trường Ukraine do tổn thất nặng nề, trong khi những người theo chủ nghĩa dân tộc Nga trong nhiều tháng đã kêu gọi một số hình thức huy động để thổi luồng sinh khí mới vào chiến dịch mà họ mô tả là một chiến dịch không suôn sẻ.
Ukraine đã khởi động một chương trình huy động của riêng mình hai ngày trước cuộc xâm lược của Nga vào ngày 24/2 và ngay sau đó tuyên bố thiết quân luật, cấm nam giới từ 18-60 tuổi rời khỏi đất nước. Ukraine hiện đang trong đợt huy động thứ tư. Số lượng chính xác những quân dự bị được huy động ở Ukraine được giữ bí mật nhưng các tuyên bố chính thức cho thấy ít nhất là 400.000 người.
Dưới đây là các yếu tố chính trong kế hoạch huy động của Nga, một số yếu tố được đưa ra trên trang web của Điện Kremlin trong một sắc lệnh do ông Putin ký, và các phần khác đã được chính ông Putin hoặc bộ trưởng quốc phòng bổ sung.
– Lệnh triệu tập ngay lập tức 300.000 quân nhân dự bị đã từng phục vụ trong quân đội Nga và có kinh nghiệm chiến đấu hoặc kỹ năng quân sự chuyên biệt. Sinh viên hoặc lính nghĩa vụ – nam thanh niên phục vụ 12 tháng bắt buộc trong lực lượng vũ trang – sẽ không nằm trong số này.
– Quân đội đang tìm kiếm những người dự bị đã từng làm các công việc cụ thể và chuyên biệt trong quân đội, chẳng hạn như lái xe tăng, đặc công và lính bắn tỉa. Tuy nhiên, danh sách chính xác các chuyên viên mà nước này yêu cầu được giữ bí mật để tránh làm lộ lỗ hổng nhân sự của Nga.
– Các nhà phê bình cho rằng từ ngữ của sắc lệnh huy động và chi tiết về những người sẽ và sẽ không được đưa vào, dường như đã bị cố tình “mơ hồ”, nhằm khiến cho các cơ quan chức năng có thể dễ dàng thi hành. Sắc lệnh được công bố không đề cập đến con số 300.000, mà con số này đến từ một cuộc phỏng vấn của Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu với kênh truyền hình nhà nước. Điện Kremlin nói rằng một phần của sắc lệnh, mà họ cho biết có tham chiếu đến 300.000 người được huy động trong các giai đoạn, đã cố tình không được công bố. Không rõ liệu các chi tiết khác cũng đã được cố tình giấu đi hay không.
– Nhiệm vụ chính của quân dự bị, theo ông Shoigu, sẽ là củng cố tiền tuyến ở Ukraine, hiện dài hơn 1.000 km (621 dặm). Ông Shoigu nói với đài truyền hình nhà nước: “Đương nhiên những gì đằng sau lằn ranh này cần được củng cố, lãnh thổ cần được kiểm soát”.
– Các lực lượng dự bị không thể được triển khai đến Ukraine ngay lập tức vì trước tiên họ sẽ phải trải qua khóa huấn luyện hoặc đào tạo mới và làm quen với cách Nga tiến hành cái mà nước này gọi là “hoạt động quân sự đặc biệt”. Các nhà phân tích quân sự phương Tây dự báo sẽ mất vài tháng trước khi họ được gửi ra chiến trường.
– Quân nhân chuyên nghiệp được gọi là ‘kontraktniki’ hiện đang phục vụ trong các lực lượng vũ trang sẽ được tự động gia hạn hợp đồng cho đến khi chính quyền quyết định kết thúc thời gian tạm động viên. Nói cách khác, việc giải ngũ của quân nhân chuyên nghiệp trở nên khó khăn hơn rất nhiều.
– Chỉ những căn cứ về độ tuổi, những khiếu nại hợp lệ về sức khỏe đã được ủy ban quân y xác nhận hoặc những người đã bị tòa án kết án tù mới có thể được xuất ngũ. Những người làm việc trong ngành công nghiệp quốc phòng có thể hoãn việc phục vụ.
– Trước đó một ngày, Quốc hội Nga đã thông qua một dự luật nhằm trừng phạt cứng rắn các tội danh như đào ngũ, gây thiệt hại cho tài sản quân sự và không phối hợp nếu họ vi phạm trong các tình huống huy động quân sự hoặc chiến đấu. Theo một bản sao của đạo luật, việc tự nguyện đầu hàng sẽ trở thành tội ác đối với quân nhân Nga bị phạt 10 năm tù, tờ Reuters cho hay.
– Các quân nhân dự bị sẽ được khuyến khích về mặt tài chính và được trả lương như những quân nhân chuyên nghiệp phục vụ toàn thời gian, những người kiếm được nhiều tiền hơn nhiều so với mức lương trung bình của Nga. Điều đó có thể khiến đề xuất này trở nên hấp dẫn hơn đối với một số nam giới ở các tỉnh, nơi có mức lương truyền thống thấp hơn so với các thành phố lớn.
– Các nhà phân tích quân sự phương Tây đã đặt câu hỏi liệu Nga có đủ trang thiết bị quân sự và khí tài sau những tổn thất ở Ukraine, cũng như đủ các huấn luyện viên quân sự dày dặn kinh nghiệm để chuẩn bị và triển khai quân dự bị đúng cách hay không. Moscow khẳng định là có.
– Các nhà phân tích quân sự phương Tây đang chia rẽ về việc liệu việc huy động một phần có quá muộn để làm thay đổi cục diện cuộc chiến có lợi cho Moscow hay không. Hầu hết nói rằng họ nghĩ rằng đã quá muộn, nhưng một số ít nói rằng nó có thể giúp Nga theo một số cách, mặc dù không phải ngay lập tức và cũng không phải là kết quả cuối cùng.
– Thông báo huy động dường như đã gây ra sự hoảng sợ cho một số người dự trù tiềm năng. Theo dữ liệu bán vé, các chuyến bay một chiều ra khỏi Nga đã bán hết vé vào thứ Tư (21/9), và các phương tiện truyền thông chưa được xác minh thông tin về việc một số nam giới bị lính biên phòng Nga đưa trở lại nước Nga.
– Chính trị gia đối lập đang bị bỏ tù Alexei Navalny dự đoán hôm thứ Tư rằng nhiều nam giới sẽ cố gắng né tránh lệnh động viên.
– Các nhà hoạt động từ liên minh chống chiến tranh Vesna (Mùa xuân) đã kêu gọi người Nga phản đối tuyên bố huy động sớm nhất vào tối thứ Tư tại các trung tâm thành phố và thị trấn. Bất kỳ cuộc biểu tình nào như vậy đều có khả năng bị chính quyền dập tắt.
– “Lệnh động viên này có nghĩa là hàng nghìn nam giới người Nga – cha, anh và chồng của chúng tôi – sẽ bị ném vào cối xay thịt của chiến tranh”, ông Vesna nói trong một tuyên bố. “Bây giờ chiến tranh sẽ thực sự đến với mọi nhà và mọi gia đình”.
– Các cuộc biểu tình nhỏ đã nổ ra ở một số thành phố của Nga hôm thứ Tư.
Thanh Hải