Lam Giang
Trong bài phát biểu trước phiên họp lần thứ 77 của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc hôm 24/9, Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern đã kêu gọi giải trừ vũ khí hạt nhân trên toàn cầu và lên án việc Nga xâm lược Ukraine.
Bà nói: “Cách duy nhất để đảm bảo an toàn cho người dân của chúng tôi trước những hậu quả thảm khốc của vũ khí hạt nhân là khiến chúng không tồn tại”.
“Đó là lý do tại sao New Zealand kêu gọi tất cả các quốc gia có chung niềm tin này tham gia Hiệp ước cấm vũ khí hạt nhân (Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons)”.
Các bình luận của Thủ tướng New Zealand được đưa ra sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin ám chỉ việc sử dụng vũ khí hạt nhân trong chiến tranh.
“Nếu có một mối đe dọa đối với sự toàn vẹn lãnh thổ của Nga và để bảo vệ người dân đất nước mình, chúng tôi chắc chắn sẽ sử dụng tất cả các phương tiện sẵn có sẵn”, ông Putin nói và nói thêm, “Đây không phải là trò lừa bịp”.
Cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev cũng nói rõ ràng rằng vũ khí hạt nhân “có thể được sử dụng để bảo vệ trong trường hợp như vậy”.
Ông Ardern cho biết việc Nga ngăn chặn tiến trình thực hiện Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân là một bước lùi đối với nỗ lực của mọi quốc gia thúc đẩy giải trừ hạt nhân.
Trong khi thừa nhận rằng giải trừ vũ khí hạt nhân sẽ là một “thách thức to lớn” ở giai đoạn hiện tại, bà Ardern cũng cho biết rằng, bà sẽ chọn chấp nhận thách thức hơn là đối mặt với hậu quả của một chiến lược răn đe thất bại về vũ khí hạt nhân.
Bà nói: “Chúng tôi sẽ vẫn sẽ ủng hộ mạnh mẽ và nhiệt thành cho những nỗ lực giải quyết các loại vũ khí cũ, cũng như vũ khí mới”.
Bà Ardern cũng chỉ trích cuộc chiến của Nga ở Ukraine là một cuộc chiến “bất hợp pháp”, “vô đạo đức” và là một “cuộc tấn công trực tiếp” vào trật tự quốc tế dựa trên luật lệ.
Bà nói thêm rằng, tuyên bố của ông Putin về việc triển khai vũ khí hạt nhân “bất cứ lúc nào theo ý muốn của Nga” cho thấy câu chuyện sai lệch mà Moscow đã coi là cơ sở để tiến hành cuộc xâm lược của mình.
New Zealand ủng hộ các thay đổi phủ quyết của Liên Hợp Quốc
Trong bài phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp quốc, Tổng thống Mỹ Joe Biden bày tỏ ủng hộ việc tăng cường các đại diện thường trực và không thường trực có quyền phủ quyết của hội đồng.
“Các thành viên của Hội đồng Bảo an Liên Hợp quốc, bao gồm cả Hoa Kỳ, nên nhất quán duy trì và bảo vệ Hiến chương Liên Hợp quốc và kiềm chế — không sử dụng quyền phủ quyết, trừ những trường hợp hiếm hoi, bất thường, để đảm bảo rằng Hội đồng vẫn đáng tin cậy và hiệu quả”, ông nói, theo tài liệu của Nhà Trắng công bố hôm 21/9.
Tuy nhiên, bà Ardern đã đi một bước xa hơn và kêu gọi bãi bỏ hoàn toàn quyền phủ quyết của các thành viên thường trực.
Bà nói: “Những thể chế [đa phương] này là sức mạnh mà chúng ta cần, nhưng đó là sức mạnh đòi hỏi sự hiện đại hóa, phù hợp với những vùng nước đầy biến động mà tất cả chúng ta phải đối mặt”.
“Quyền phủ quyết cần phải được bãi bỏ, và các thành viên thường trực phải thực hiện đầy đủ trách nhiệm của mình vì lợi ích của hòa bình và an ninh quốc tế, thay vì theo đuổi lợi ích quốc gia”.
Bà Ardern đề cập đến Nga khi dùng quyền phủ quyết trong một nghị quyết vào tháng Hai trong việc yêu cầu Điện Kremlin ngừng ngay lập tức cuộc xâm lược Ukraine.
Bà nói: “Hội đồng Bảo an Liên Hợp quốc đã không hoàn thành nhiệm vụ của mình vì một thành viên thường trực sẵn sàng lạm dụng vị trí đặc quyền của mình”.
Xem xét việc trục xuất Đại sứ Nga
Trong khi đó, Bộ trưởng Ngoại giao New Zealand Nanaia Mahuta cho hay, tư cách của Đại sứ Nga tại New Zealand đang được “xem xét tích cực”.
Bà cho biết, vị đại sứ Nga vẫn chưa bị trục xuất vì quan điểm của New Zealand là giữ các kênh ngoại giao cởi mở “để giảm leo thang tình hình”.
“Chúng tôi có đại sứ New Zealand tại Nga; Chúng tôi giữ các kênh ngoại giao mở với hy vọng rằng có chỗ cho ngoại giao”, bà nói với các phóng viên.
Lam Giang