Minh Đăng
Trước đà leo thang của cuộc chiến tranh Nga – Ukraine, ông Putin ngày càng mất mặt hơn với chính trường thế giới sau những thất bại khó chối cãi gần đây tại chiến trường này. Để tránh sa lầy hơn nữa cho những gì đang diễn ra, việc bổ nhiệm tướng Sergei Surovikin làm lãnh đạo cho cuộc xâm lược này là một bước để tiến gần hơn tới mục tiêu kết thúc chiến tranh ở Ukraine, cho dù đó có thể là chiến tranh hạt nhân?
Ngày 8/10, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã bổ nhiệm Tướng Sergei Surovikin lãnh đạo cuộc chiến của Nga ở Ukraine. Với lịch sử và truyền thông ở Nga, Tướng Surovikin là một vị tướng anh hùng của Nga và đã từng xuất hiện ở các chiến trường nổi bật nhất của Nga như Afghanistan, Tajikistan, Chechnya, Syria… Ông nổi tiếng với việc kết thúc nhanh gọn các cuộc chiến của Nga ở các chiến trường này bằng đòn đánh hiểm và cứng rắn. Việc bổ nhiệm tướng Surovikin lần này tương đương với việc ông Putin đưa con át chủ bài của mình vào chiến trường Ukraine.
Theo Guardian, ông Yevgeny Prigozhin, người sáng lập công ty quân sự tư nhân Wagner, đã không tiếc lời ca ngợi quyết định bổ nhiệm tướng Surovikin của Tổng thống Nga.
“Ông Surovikin là chỉ huy có khả năng nhất trong quân đội Nga”, ông Prigozhin nói. “Ông ấy được sinh ra để phục vụ đất mẹ một cách trung thành. Sau khi nhận được lệnh vào năm 1991, ông Surovikin là sĩ quan đã không ngần ngại lên xe tăng và tiến lên để cứu đất nước của mình”.
Dưới góc nhìn nhận của truyền thông phương Tây, sự xuất hiện của tướng Surovikin đồng nghĩa với việc mang sức mạnh tàn bạo của chủ nghĩa độc tài từ chiến trường Trung Đông sang Châu Âu.
Tuy nhiên, từ một góc độ khác, việc sắp xếp nhân sự trên cho thấy, do đã thất thủ nhiều trên chiến trường Nga – Ukraine nên ông Putin cần có một sự thay đổi chiến lược mới. Vậy nên, việc bổ nhiệm vị tổng tư lệnh đầu tiên trong cuộc chiến này rất có thể là nhằm xốc lại tinh thần của binh lính Nga cũng như tiến tới thay đổi chiến lược trên chiến trường. Ví dụ như chấm dứt tình trạng sa lầy, tuyên bố chấm dứt chiến tranh sau khi sáp nhập xong 4 tỉnh của Ukraine vào Nga.
Chân dung vị tổng tư lệnh Sergei Surovikin vừa được bổ nhiệm
Tướng Sergei Vladimirovich Surovikin là một Đại tướng Lực lượng Vũ trang Nga, Tư lệnh Quân chủng Hàng không vũ trụ. Người phục vụ nhiều năm trong quân đội, từ thời Liên Xô cũ.
Surovikin sinh ra tại Novosibirsk. Năm 1987, Surovikin tốt nghiệp Trường Sĩ quan Omsk. Ông phục vụ trong một đơn vị đặc nhiệm Spetsnaz trong Chiến tranh Liên Xô – Afghanistan (1979–1989).
Ông từng được giao cho thành lập Cảnh sát Quân sự Nga, và đảm nhiệm các vị trí Tư lệnh Quân khu Đông từ năm 2013–2017, Tư lệnh quân Nga ở Syria, Tư lệnh cánh quân phía Nam của quân Nga ở Ukraine năm 2022.
Chuyến công du đầu tiên của ông Surovikin tại Syria diễn ra vào tháng 3/2017 và được cho là kéo dài khoảng 3 tháng, khi Moscow tìm cách truyền đạt kinh nghiệm chiến đấu trực tiếp cho càng nhiều sĩ quan cấp cao của Nga càng tốt. Nhưng cuối cùng, ông Surovikin vẫn giám sát chiến dịch cho đến cuối năm và được thăng chức chỉ huy lực lượng không quân, mặc dù đã được thăng cấp lên làm tướng chỉ huy xe tăng của lục quân và các loại đơn vị khác.
Bộ Quốc phòng Nga nhiều lần ghi nhận Tướng Surovikin đã đạt được những thành tựu quan trọng ở Syria, nói rằng các lực lượng Nga và Syria đã “giải phóng hơn 98%” đất nước dưới quyền của Tướng Surovikin.
Nga đã sẵn sàng cho chiến tranh hạt nhân?
Theo đài Fox News, các cuộc tấn công tên lửa của Nga vào các thành phố Ukraine, chúng không giống như lời của Tổng thống Vladimir Putin là chỉ nhằm vào “năng lượng, chỉ huy quân sự và các cơ sở thông tin liên lạc”. Các cuộc tấn công của Nga cũng cũng nhắm vào các đường phố trung tâm thành phố, sân chơi và khu dân cư. Cách tấn công này mang một nét tương đồng với phong cách quân sự bừa bãi tàn bạo của Nga ở Syria, nơi vị tổng tư lệnh mới của Điện Kremlin trong cuộc chiến ở Ukraine, Tướng Sergei Surovikin, đã trở nên nổi tiếng.
Ông Surovikin, 56 tuổi, người có biệt danh “Tướng Armageddon” ở Syria, là tổng chỉ huy đầu tiên của cuộc tấn công dữ dội ở Ukraine, người được chính phủ Nga chỉ định công khai. Sự bổ nhiệm ông Surovikin đại diện cho việc lần đầu tiên quân đội Nga ở Ukraine sẽ nghe lệnh từ một chỉ huy duy nhất.
Vị tướng này lần đầu tiên trở nên nổi tiếng vào năm 1991 vì đã ra lệnh cho binh lính Nga nổ súng vào dân thường biểu tình ở Moscow trong những tháng cuối cùng của Liên Xô. Năm 2017, ông Surovikin được ông Putin điều đến Syria, và các động thái ở đây của ông bị báo chí phương Tây cho là đã thể hiện sự tàn bạo tương tự hồi năm 1991. Tại đây, ông cũng bị cáo buộc là đã ra lệnh ném bom bừa bãi vào Aleppo và các thành trì chống chính phủ khác.
Tướng Surovikin cũng bị phương Tây cáo buộc là đồng lõa trong việc sử dụng vũ khí hóa học ở Syria.
Thông báo bổ nhiệm này diễn ra trùng hợp với vụ nổ trên Cầu Crimea, một tượng đài cho việc chiếm đất bán đảo Crimea năm 2014 của Moscow và một dự án dành cho ông Putin. Chiếc cầu này đóng vai trò như một đường dẫn quan trọng, đường đi của quân đội, vũ khí, đạn được, lương thực từ Nga đến chiến trường.
Chỉ hai ngày sau vụ nổ cây cầu mà ông Putin quy trách nhiệm “khủng bố” cho các lực lượng đặc biệt của Ukraine, Moscow đã tung “vũ khí chính xác cao, tầm xa từ trên không, trên biển và trên bộ” để bắn phá Kiev, Dnipro và các thành phố khác của Ukraine trong giờ cao điểm buổi sáng. Đó có lẽ là một trong những mệnh lệnh đầu tiên được đưa ra bởi tướng Surovikin, ngay khi ông được chính thức đảm nhận vai trò mới.
Một vụ ném bom không thương tiếc như vậy đã tái hiện phong cách chiến tranh của các tướng lĩnh Nga trong cuộc xâm lược Syria – nơi họ trở nên khét tiếng – vào năm 2015. Đó là thời điểm khi Moscow cử hàng nghìn quân tới ủng hộ chính phủ của Tổng thống Bashar al-Assad. Các cuộc không kích năm ấy khiến người Syria quay cuồng và gây ra sự phá hủy trên diện rộng các cơ sở hạ tầng dân sự. Một số người Ukraine lo sợ giờ đây họ sẽ phải chịu chung số phận.
Tướng Surovikin không phát minh ra những chiến thuật đó, cũng không phải là chỉ huy duy nhất giám sát chúng – nhưng ông đã đặc biệt thành công. Để ghi nhận, ông Putin đã trao tặng cho tướng Surovikin huân chương Anh hùng Liên bang Nga, danh hiệu cao quý nhất của đất nước.
Các chuyên gia tình báo ở phương Tây cảnh báo rằng, việc bổ nhiệm ông Surovikin cũng có thể báo hiệu rằng ông Putin đang tiến gần hơn một bước tới việc ra lệnh sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật. Quyết định sử dụng những vũ khí như vậy sẽ gây ra những hậu quả to lớn đối với Nga, và ông Putin sẽ cần có các chỉ huy trên mặt đất sẵn sàng thực hiện mệnh lệnh.
“Vì vậy, Nga đã tỏ rõ ý định của mình, nhưng họ sẽ cần các chỉ huy có khả năng thực hiện điều đó”, nhà phân tích quân sự và người đứng đầu McKenzie Intelligence, ông Forbes McKenzie, nói với đài Sky News. “Đây là một người đàn ông đã sử dụng vũ khí hóa học trong lịch sử gần đây. Vì vậy, rất có khả năng xảy ra chiến tranh hạt nhân trong cuộc chiến Nga – Ukraine hôm nay”.
Không có gì ngạc nhiên khi số lượng tên lửa và đạn pháo chưa từng có bắt đầu trút xuống các thành phố đông dân nhất của Ukraine chỉ vài ngày sau khi ông Surovikin được bổ nhiệm.
Hình ảnh từ các đường phố của Kiev và hơn một chục thành phố khác cho thấy tên lửa đã tấn công các tòa nhà dân cư, văn phòng, công viên và thậm chí cả sân chơi của trẻ em trong suốt 4 giờ đồng hồ.
Ông Putin coi vụ tấn công là sự trả thù cho vụ đánh bom cầu Kerch, một con đường lớn nối Nga và Crimea.
Thay đổi chiến thuật, chấm dứt chiến tranh?
Nga dự định kết thúc cuộc chiến này trong vòng 2 tuần kể từ ngày 24/02, nhưng họ đã phải tiếp tục đến tháng 10 mà vẫn chưa thể kết thúc được. Sự tốn kém chi phí trong chiến tranh cùng với những lệnh trừng phạt của phương Tây đang khiến Nga ngày càng khô kiệt. Cùng đó là dư luận bất bình của báo chí và người dân trong nước càng cho thấy rằng nội bộ của Nga đang có sự xáo trộn.
Việc Nga thay tướng là dấu hiệu cho thấy Nga cần có sự thay đổi về chiến thuật ở chiến trường Nga – Ukraine để kết thúc sớm cuộc chiến, nhằm hạn chế các chi phí phát sinh nhiều hơn nữa.
Đầu tiên, Nga đã có một khởi đầu không mấy thuận lợi ở Kiev, có ý kiến cho rằng vì đây là một khu vực có địa hình phức tạp nên Nga mới bị thất thế. Tuy nhiên, ở chiến trường Donbass, dù địa hình bằng phẳng hơn, và Nga làm chủ trận chiến hơn vì lợi thế hoả lực của mình nhưng Nga vẫn không giành được phần thắng.
Trước tình hình Ukraine đã phản pháo rất nhiều và đã thành công khiến Nga rút khỏi chiến trường liên bang, cầu Kerch cũng đã bị đánh bom gãy, Nga cần phải nhìn nhận lại tình hình thực tế và chiến thuật của mình.
Nhìn lại diễn biến từ tháng 2 đến tháng 4, Nga đã từng thay tướng 1 lần, theo cách nói của Nga là để kết thúc giai đoạn một và chuyển sang giai đoạn hai của cuộc chiến. Vị tướng được bổ nhiệm vào thời điểm đó là tướng Mikhail Mizintsev, đây là một vị tướng anh hùng, dày dặn kinh nghiệm, 61 tuổi, đã từng đạt rất nhiều thành công ở chiến trường Syria.
Việc bổ nhiệm tướng Surovikin vào thời điểm này cho thấy là trong suốt thời gian vừa qua, Nga đã không đạt được thắng lợi như mình mong muốn, hay nói rõ ràng hơn là thất bại khá nhiều so với mục tiêu ban đầu.
Ngoài ra, nhìn từ một góc độ khác, trước đây, Nga đã đưa ra chiến thuật dàn trải, tấn công nhiều lãnh thổ Ukraine. Nga chủ yếu dùng lực lượng lục quân, chỉ có phần phối hợp ít của không quân và hải quân.
Với thế mạnh của vị tổng tư lệnh mới, có khả năng sắp tới Nga sẽ đổi chiến lược, trong đó, Nga sẽ chuyển sang sử dụng không quân vũ trụ làm lực lượng chủ chốt, thay vì lục quân như trước và tập trung vào những mục tiêu cụ thể.
Như chúng ta đã biết, ông Surovikin khởi đầu là tướng lục quân nhưng sau này ông được trao cho nhiệm vụ quan trọng là tư lệnh của lực lượng không quân vũ trụ. Trong đó, lực lượng không quân vũ trụ mà ông đang lãnh đạo là lực lượng không quân chủ chốt của nước Nga. Do đó, rất có thể Nga đang tận dụng sức mạnh lớn nhất của mình là lực lượng không quân vũ trụ để chiến đấu với Ukraine.
Trong thời gian gần đây, trước sự tấn công của Nga, lực lượng phòng không của Ukraine đã dần trở nên yếu ớt, đã bị Nga phá huỷ không ít. Chưa kể đến các nước NATO không muốn đối đầu trực tiếp với Nga, nên đã không đưa ra vùng cấm bay theo lời kêu gọi của Ukraine.
Từ đó có thể thấy rằng, ai làm chủ vùng trời, người đó có thể là người chiến thắng. Do đó, phía Nga đã sử dụng con át chủ bài cuối cùng của mình là lực lượng không quân vũ trụ cùng tướng Sergei Surovikin làm tổng chỉ huy để sớm chấm dứt trận chiến này.
Dù công và tội của vị tướng này đến đâu, sự thật là ông ta vô cùng cứng rắn trong sử dụng vũ khí và hoả lực trong chiến tranh. So với bất cứ vị tướng lĩnh nào của Nga hiện nay hay bất cứ vị tướng nào bên Ukraine, ông ta có tài năng kết thúc cuộc chiến một cách mạnh mẽ hơn cả. Không hiểu ông ấy có thể kết thúc chiến tranh này theo cách nào, nhưng chắc chắn đó không phải cách ít tổn thất cho cả hai phía của chiến trường.
Minh Đăng