Tin vào sứ mệnh âm nhạc, nhạc sĩ sáng tác bản ‘Hong Kong Rhapsody’ để tiếp nối tinh thần Chopin

Jenny Zeng

Thiên Thư biên dịch

Nhạc sĩ kiêm họa sĩ Hồng Kông Ricker Choi, người di cư đến Canada từ năm 13 tuổi, sẽ tổ chức một buổi hòa nhạc piano có tựa đề “HK-Freedom Rhapsody” (tạm dịch: Khúc nhạc ngẫu hứng về Quyền tự do của Hồng Kông), để vinh danh cho trang sử hào hùng, nơi mà người dân Hồng Kông đã đứng lên đấu tranh cho quyền tự do của mình, tại Toronto, hôm 05/11/2022. (Ảnh: Đăng dưới sự cho phép của anh Ricker Choi)

Nghệ sĩ Ricker Choi (Thái Duy Kỷ) đã vô cùng xúc động khi nghe lại tổ khúc “Polonaise héroique” (Anh hùng Ba Lan, Op. 53 cung La giáng trưởng) của nhà soạn nhạc thiên tài Chopin. Hơn một trăm năm trước, Chopin đã rời quê hương Ba Lan của ông. Sau đó, ông đã đưa những cảm xúc phong phú, niềm tự hào dân tộc, và trải nghiệm cuộc sống lồng ghép vào trong âm nhạc của mình. Hiện tại, anh Ricker nhìn thấy hình ảnh vô cùng quen thuộc của chính mình trong đó.

Từ đó, anh quyết định tổ chức buổi hòa nhạc piano với chủ đề “HK-Freedom Rhapsody” vào tháng Mười Một tới đây, với hy vọng có thể dùng âm nhạc và tác phẩm nghệ thuật để đánh thức trái tim của nhiều người hơn, mong rằng họ luôn nhớ về lịch sử theo đuổi quyền tự do của người dân Hồng Kông trong thời đại đầy hỗn loạn này. Đồng thời, anh hy vọng sẽ gợi nhắc và khích lệ mọi người đừng ngủ mê, mà hãy chờ đợi ngày ánh bình minh chiếu rọi.

Vào năm 1830, người thanh niên 20 tuổi Chopin rời quê hương đến Vienna biểu diễn mang theo một chiếc chén bạc đựng đầy đất Ba Lan. Sau đó, cách mạng Ba Lan nổ ra. Và rồi ông chuyển đến sống tại Paris, kể từ đó trong suốt cuộc đời mình, ông không bao giờ có thể về lại cố hương. Tuy thế, ông đã trút hết toàn bộ tình yêu thương dành cho Ba Lan của mình vào tổ khúc “Polonaises” (Ba Lan) mà ông sáng tác, đưa vào trong đó những ngày xưa rực rỡ quang vinh của quê hương, sự bất lực trước thực tại, những nỗi băn khoăn về tương lai, và những giai điệu đó đã được tương truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Tin vào sứ mệnh âm nhạc, nhạc sĩ sáng tác bản ‘Hong Kong Rhapsody’ để tiếp nối tinh thần Chopin — Cảnh người dân Hồng Kông đấu tranh đòi quyền tự do vào năm 2019 đã đánh thức trái tim tưởng như ngủ im của nghệ sĩ Ricker Choi, người đã vẽ nên một loạt các bức tranh sơn dầu để hồi tưởng lại một phần lịch sử đó. (Ảnh: Đăng dưới sự cho phép của nghệ sĩ Ricker Choi)

Lịch sử được tái sinh. Gần 200 năm sau, vào năm 2019, mọi sự chú ý của thế giới đổ dồn vào Hồng Kông, “Hòn ngọc Phương Đông”. “Phong trào Chống Dẫn độ” chưa từng có tiền lệ cải biến không chỉ vận mệnh của hàng ngàn hàng vạn người dân Hồng Kông mà còn đánh thức rất nhiều người ở Canada. Nghệ sĩ Hồng Kông Ricker Choi, lớn lên ở Canada và trái tim của anh đã từng ngủ im, là một trong số những người [được đánh thức] đó. Chính vì bối cảnh đó, anh muốn đóng góp và cống hiến hết mình cho sáng tác “Hong Kong Rhapsody”.

Cuộc tuần hành của hàng triệu người đã làm chấn động tâm can “lão Hoa Kiều”

Sinh ra ở Hồng Kông vào những năm 1970, anh Ricker di cư đến Canada cùng cha mẹ vào năm 1988, khi anh mới 13 tuổi. Người thiếu niên trẻ tuổi này đã nhanh chóng thích nghi và hòa nhập với xã hội phương Tây. Đối với anh, Hồng Kông chỉ là một biểu tượng ký ức xa vời. Trong rất nhiều năm qua, anh cũng giống như nhiều người Hồng Kông khác di cư sang ngoại quốc, đầu tắt mặt tối bôn ba khắp nơi để dựng xây cuộc sống.

Mọi thứ bắt đầu thay đổi sau những sự kiện ở Hồng Kông vào 2019, thời điểm mà anh bắt đầu nhận ra bộ mặt giả dối của ĐCSTQ. Khi nhìn thấy cảnh người biểu tình ở Hồng Kông, sau đó là cách giải quyết đáng thất vọng đối với các vụ việc, cũng như hành động leo thang của chính quyền Hồng Kông, anh cảm thấy mình nên bắt đầu theo dõi toàn bộ tiến trình sự kiện ở đất nước này. Đối mặt với những cảm giác nặng nề, từ lúc đó, trái tim của anh đã không còn thấy bình yên dẫu chỉ một thời khắc.

Sáng tác Rhapsody để ghi lại lịch sử Hồng Kông

Thuật ngữ “Rhapsody” có nguồn gốc từ các sử thi thời Hy Lạp. Nó trở nên nổi tiếng từ thế kỷ 19, chủ yếu ở các bản nhạc piano được sáng tác dựa trên các bài hát dân gian hoặc giai điệu theo phong cách dân ca. Nhạc khúc được biết đến nhiều nhất thuộc loại này là bản “Hungarian Rhapsodies” của Franz Liszt, viết dưới dạng sử thi, tương phản mạnh mẽ và mang phong cách nhạc dân gian. Chopin, đại diện của âm nhạc lãng mạn Âu Châu vào thế kỷ 19, là một nhạc sĩ mà anh Ricker ngưỡng mộ, đặc biệt là tổ khúc “Anh hùng” trong nhạc khúc “Ba Lan”, thể hiện khí phách kiên cường của thời đại.

Anh tin rằng âm nhạc sở hữu sức mạnh biểu đạt mạnh mẽ phi thường, và âm nhạc có sức lan tỏa có thể được cảm nhận và truyền lại cho các thế hệ tương lai. Anh Ricker nói, “Đó là lý do tại sao cả chính quyền đương nhiệm của Nga, và cả chính quyền Hitler tiếp theo đã cấm hoàn toàn âm nhạc của Chopin vào thời điểm đó vì họ quá sợ âm nhạc của ông truyền cảm hứng yêu nước cho người Ba Lan. Đó là một chỉ dấu mạnh mẽ và càng làm nổi bật tầm quan trọng của sức ảnh hưởng mà âm nhạc tác động lên xã hội.”

“Khi phong trào ‘chống dẫn độ’ nổ ra vào năm 2019, bên cạnh việc mỗi ngày theo dõi tin tức Hồng Kông, tôi chỉ muốn sáng tác ca khúc này — “Hong Kong Rhapsody”. “Tôi thấy vai trò của mình trong phong trào này là cất lên tiếng nói thông qua nghệ thuật. Tôi đã viết nên nhạc phẩm này chỉ trong một lần và sau đó đã sửa đi sửa lại nhiều lần.”

“Tôi thực sự hoàn thành tác phẩm đó vào tháng 02/2020, và vào tháng 05/2020 tôi hoàn tất bản ghi âm.” Khi anh Ricker sáng tác, hình ảnh của những người biểu tình Hồng Kông hiện lên trong tâm trí anh, mỗi phần trong ba chương nhạc đại biểu cho một sự kiện lịch sử trong các thời kỳ khác nhau.

Phần đầu tiên có tựa đề là “Revolution of Our Time,” (tạm dịch: “Cách mạng Thời đại”) nói về nguyên nhân và sự phát triển của sự kiện “Chống Dẫn độ”; phần hai, “Elegy,” (tạm dịch: “Khúc Bi thương”) mô tả những đau thương mà người biểu tình phải trải qua dưới chế độ bạo quyền chuyên chế và [nhớ về] những người biểu tình đã “mất tích” hoặc được cho là đã “tự sát”, phần ba với tên gọi “Defend Our Campus,” (tạm dịch: “Bảo vệ Khuôn viên của Chúng ta”) mô tả hai trận chiến “bảo vệ khuôn viên” của Đại học Trung văn Hồng Kông và sinh viên Đại học Bách khoa Hồng Kông.”

Tôi đã thay đổi bài “Glory to Hong Kong (tạm dịch: “Nguyện Vinh quang cho Hồng Kông”) thành bài nhạc của một trận chiến phòng thủ. Bài hát cũng trích dẫn dòng “bầu trời rộng lớn và biển cả vô biên” dự báo chiến thắng của phe ủng hộ dân chủ, tưởng tượng về sự sụp đổ của ĐCSTQ, sự tự do của Hồng Kông, và sau cùng là vinh quang của Hồng Kông.”

“Hong Kong Rhapsody” kết hợp âm nhạc của bốn bản nhạc nổi tiếng đã truyền cảm hứng cho người dân Hồng Kông — “Nguyện Vinh quang cho Hồng Kông”, “Below the Lion Rock” (tạm dịch: “Dưới Núi Sư tử”), “Vast Sky and Boundless Sea” (tạm dịch: “Biển rộng Trời cao”) và “Do you hear the people sing” (tạm dịch: “Có nghe chăng người dân tôi hát”). “Trong tác phẩm này, tôi đặc biệt thêm giai điệu của bài “Dưới Núi Sư tử”, biểu trưng cho Hồng Kông trong những năm 1980. Cùng lúc đó, Hồng Kông đang ở trong một thời kỳ rất thịnh vượng và sôi động, trong khi bài “Biển rộng Trời cao” lại đại diện cho những năm 1990. Tôi cố gắng truyền tải toàn bộ cảm xúc của mình vào bản “Hong Kong Rhapsody.” Anh Ricker đã phát hành miễn phí bản nhạc và video đã chỉnh sửa, hy vọng mọi người có cơ hội nhớ lại những khung cảnh không thể xóa nhòa của lịch sử thông qua âm nhạc và các bức ảnh của anh.

Âm nhạc, tranh vẽ, và ảnh chụp được kết hợp để khám phá Hồng Kông ngày nay

Anh Ricker tin rằng biểu diễn trực tiếp “Hong Kong Rhapsody” trên sân khấu sẽ mang đến một cảm giác và không khí khác biệt. Kể từ khi hoàn thành việc sáng tác âm nhạc, anh đã muốn biểu diễn trước công chúng. Nhưng vì vài lý do, anh đã không thể biểu diễn vào năm 2020. Và rồi đại dịch càn quét thế giới, việc biểu diễn trước công chúng càng gặp nhiều trở ngại hơn.

Mãi cho đến năm nay anh cuối cùng mới có cơ hội để biểu diễn bản “HK-Freedom Rhapsody” trước công chúng. Anh đã tìm được một địa điểm ở Toronto, Canada và sẽ biểu diễn trên sân khấu vào tháng Mười Một.

Anh hy vọng buổi hòa nhạc này có thể giúp nâng cao nhận thức của mọi người về vấn đề ĐCSTQ độc tài đang cai trị Hồng Kông, để nhiều người Canada hơn nữa có thể liễu giải được tình hình và quan tâm đến nhân quyền của Hồng Kông cũng như sự suy giảm nhanh chóng quyền tự do ngôn luận tại đất nước này.

Anh Ricker tiết lộ rằng trong khi biểu diễn “HK-Freedom Rhapsody”, một số hình ảnh về các cuộc biểu tình của người dân Hồng Kông vào năm 2019 sẽ được chiếu lên màn hình lớn. “Điều này sẽ gây kinh ngạc hơn, và nó cũng cho phép mọi người nhớ lại rõ ràng những gì đã xảy ra vào thời điểm đó.” Bên cạnh phát triển âm nhạc, anh Ricker còn là một họa sĩ và đã sáng tác một chuỗi các bức tranh sơn dầu khắc họa lại cảnh người dân Hồng Kông đấu tranh trên con đường hướng tới nền dân chủ.

“Sáng tạo nghệ thuật không chỉ là lời nhắc nhở về những gì đã xảy ra mà còn là nguồn nuôi dưỡng cảm xúc. Tôi thực sự hạnh phúc khi nhận được rất nhiều sự công nhận từ người dân Hồng Kông dành cho các bức tranh của mình.”

Sau khi bán các tác phẩm này, tôi sẽ quyên góp toàn bộ số tiền cho các tổ chức ủng hộ người dân Hồng Kông, hy vọng sẽ giúp được nhiều người hơn. Ví dụ, tôi sẽ quyên góp số tiền thu được từ việc bán vé cho quỹ “Cứu trợ Cây Đa” (Banyan Tree Aid) hỗ trợ những người trẻ tuổi ở Hồng Kông bị bỏ tù. Trong thời gian biểu diễn sắp tới, anh cũng sẽ trưng bày tại chỗ những bức tranh mới nhất của mình để chia sẻ với khán giả.

“Thông thường trong thời cuộc hỗn loạn này, rất nhiều người muốn tìm một kênh để bày tỏ bản thân. Đã có rất nhiều tấm gương về sáng tạo nghệ thuật và âm nhạc truyền cảm hứng bùng nổ theo diễn biến của thời đại.” Anh Ricker hy vọng rằng anh có thể tiếp nối tinh thần của Chopin, và tiếp tục bước đi trên con đường nghệ thuật.