Cù Tuấn, dịch
10-3-2023
Khi một máy bay của lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines bay qua quần đảo Trường Sa đang tranh chấp ở Biển Đông hôm 9/3, một thông điệp được gửi qua sóng phát thanh yêu cầu máy bay này phải rời khỏi “lãnh thổ Trung Quốc” ngay lập tức.
Những cảnh báo như vậy, từ một tàu bảo vệ bờ biển Trung Quốc, đã trở thành một nghi thức gần như hàng ngày xung quanh một trong những quần đảo có tranh chấp nhiều nhất trên thế giới, nơi Trung Quốc là một trong năm quốc gia tuyên bố chủ quyền đối với các đảo chiến lược – hoặc ít nhất là một số trong các đảo này – là của riêng họ.
“Máy bay gọi tàu bảo vệ bờ biển Trung Quốc. Bạn đang di chuyển bên trong lãnh hải Philippines”, phi công Philippines trả lời qua radio.
“Yêu cầu xác định danh tính của tàu và nói rõ ý định của bạn để tránh hiểu lầm”, phi công nói.
Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với gần như toàn bộ Biển Đông và trong nhiều năm đã triển khai thường trực hàng trăm tàu bảo vệ bờ biển và tàu cá tại các khu vực tranh chấp như quần đảo Trường Sa, nơi họ đã nạo vét cát để xây đảo trên các rạn san hô, đồng thời trang bị tên lửa và đường băng trên các đảo.
Malaysia, Việt Nam, Brunei và Đài Loan cũng có yêu sách ở Trường Sa. Philippines chiếm giữ 9 thực thể ở quần đảo này, và đã cáo buộc Trung Quốc gây hấn và “bủa vây” các tàu cá mà họ nói là dân quân, bao gồm cả khu vực gần đảo Thị Tứ nhỏ bé do Manila chiếm đóng từ những năm 1970.
Một nhà báo của Reuters đã tham gia chuyến bay của Philippines hôm thứ Năm 9/3 và quan sát thấy một số tàu Trung Quốc rải rác trong vùng biển xung quanh Thị Tứ, một hòn đảo có 400 dân. Philippines tuần trước cáo buộc các tàu này, trong đó có một tàu hải quân, “lảng vảng” gần đó.
Trung Quốc hôm 10/3 cho biết họ có chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa, mà Trung Quốc gọi là quần đảo Nam Sa, và vùng biển lân cận.
“Vì vậy, việc các tàu Trung Quốc thực hiện các hoạt động bình thường trong vùng biển thuộc quyền tài phán của Trung Quốc là hợp lý và hợp pháp”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ning nói trong một cuộc họp báo thường kỳ.
Chuyến bay tuần tra ngang qua này diễn ra trong bối cảnh chính phủ của Tổng thống Ferdinand Marcos Jr liên tục phàn nàn về các hành động của Trung Quốc, bao gồm cả việc nước này sử dụng tia laser mà Manila cho biết đã làm lóa mắt tạm thời các thủy thủ đoàn của một tàu tuần duyên Philippines vào tháng trước.
Philippines dưới thời Marcos đã tăng cường giọng điệu thách thức Trung Quốc và đang tìm kiếm mối quan hệ chặt chẽ hơn với cường quốc thuộc địa cũ và đồng minh quốc phòng Hoa Kỳ, bao gồm cả kế hoạch tổ chức các cuộc tuần tra chung trên biển.
Chiếc máy bay đã bay ngang qua một điểm nóng khác trong căng thẳng Trung Quốc-Philippines – Bãi cạn Thomas thứ hai – nơi tháng trước tia laser cấp độ quân sự đã được Trung Quốc sử dụng để chiếu vào một thủy thủ đoàn bảo vệ bờ biển Philippines đang hỗ trợ một nhiệm vụ tiếp tế quân sự.
Philippines từ lâu đã duy trì một đội quân nhỏ trên một chiếc tàu cũ của hải quân Hoa Kỳ đã rỉ sét mà đã mắc cạn trên một rạn san hô ở đó để bảo vệ các yêu sách lãnh thổ của Manila.
Lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc lại nhắn gọi chiếc máy bay khi nó bay qua bãi cạn này, nằm bên trong vùng đặc quyền kinh tế 200 dặm của Philippines.
“Đây là Lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines. Chúng tôi đang tiến hành một cuộc tuần tra hàng hải thường lệ trong không phận quốc gia của chúng tôi và giám sát sự an toàn của ngư dân của chúng tôi”, phi công trả lời.