Tổng thống Đông Timor Ramos-Horta đã từ chối ký hiệp ước an ninh với nhà cầm quyền cộng sản Trung Quốc, nhưng vẫn bảo vệ quyết định của đất nước mình trong việc ký một loạt thỏa thuận trên các lĩnh vực bao gồm nông nghiệp và hợp tác kinh tế.
Hôm thứ Sáu (03/06), Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và người đồng cấp Đông Timor Adaljiza Magno đã thông qua một loạt thỏa thuận tại thủ đô Dili của Đông Timor, đánh dấu điểm dừng chân cuối cùng trong chuyến công du 10 ngày đến Nam Thái Bình Dương của ông Vương.
Theo các thỏa thuận, hai nước sẽ hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế, nâng cao năng lực, cơ sở hạ tầng, nông nghiệp, y tế, và truyền thông. Chính phủ Trung Quốc cũng sẽ cử một đội ngũ y khoa của nước này đến Đông Timor và cung cấp cho quốc gia Thái Bình Dương này 17 suất học bổng cho sinh viên sang Trung Quốc học tập.
Thông cáo báo chí cho biết: “Các nhà lãnh đạo bày tỏ rằng Đông Timor và Trung Quốc là những đối tác thúc đẩy hòa bình, ổn định và thịnh vượng quốc tế.” Ông Vương “lặp lại sự ủng hộ của Trung Quốc đối với đơn xin gia nhập ASEAN và WTO của Đông Timor. Ngoài ra, cả hai bộ trưởng đều quyết tâm tăng cường hợp tác song phương tại nhiều diễn đàn khu vực và đa phương, bao gồm cả Liên Hiệp Quốc.”
Các quan chức chính phủ của Đông Timor cũng xác nhận thỏa thuận được ký kết sẽ cho phép đài truyền hình nhà nước Trung Quốc số hóa các dịch vụ phát thanh và truyền hình quốc gia của đảo quốc Thái Bình Dương này.
Trong khi đó, theo thông cáo báo chí từ chính phủ Đông Timor, ông Vương sẽ cung cấp “một khoản đóng góp tài chính nhỏ” cho Bộ Ngoại giao và Hợp tác của Đông Timor. Bản thông cáo không đưa ra con số cụ thể hay mục đích sử dụng của khoản tiền này.
Cựu Tổng thống Đông Timor, Jose Ramos-Horta nói chuyện với giới truyền thông trong khu vườn của dinh thự thủ tướng Kirribilli House ở Sydney, Úc, vào ngày 07/09/2014. (Ảnh: Daniel Munoz/Getty Images)
Tuy nhiên, được hỏi liệu Đông Timor có quan tâm đến việc ký một thỏa thuận an ninh với Trung Quốc hay không, ông Ramos-Horta đáp: “Hoàn toàn không, tại sao chúng tôi lại làm thế?”
Vị tổng thống này lưu ý rằng “lợi ích trước mắt” và “lợi ích chiến lược” của Đông Timor nằm trong các khu vực trực tiếp của họ.
Ông nói với Sky News hôm thứ Bảy (04/06), “Chúng tôi không cảm thấy bị đe dọa bởi bất kỳ ai, chúng tôi có mối bang giao hữu hảo nhất có thể với Hoa Kỳ, với Indonesia, với Úc, New Zealand, và Singapore.”
Ông Ramos-Horta nói thêm rằng hai thỏa thuận đã ký với Bắc Kinh là một phần trong mối bang giao thân thiết của họ trong 20 năm qua và “không liên quan gì đến an ninh trên bộ, trên không, hay trên biển.”
Ông cam đoan rằng Úc vẫn là “đối tác số một” của Đông Timor về quốc phòng và an ninh trong kinh tế, nhưng mô tả mối lo ngại của các đồng minh Hoa Kỳ về “các động cơ an ninh” của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) là “phóng đại vấn đề”.
“Tôi hoàn toàn thông cảm với những lo ngại của Úc và Hoa Kỳ, rằng Trung Quốc có thể có những động cơ khác, về tầm nhìn hiện tại, sự hiện diện tích cực của nước này ở quần đảo Thái Bình Dương.”
“Và sự thật là, không có bất kỳ hình thức an ninh hàng hải nào đã được thỏa thuận với Quần đảo Thái Bình Dương, không có bất kỳ hình thức an ninh hàng hải nào đã được thỏa thuận với Đông Timor.”
Hành động này diễn ra sau khi các nhà lãnh đạo của 10 quốc gia Thái Bình Dương từ chối một hiệp ước an ninh và thương mại trên phạm toàn khu vực với ĐCSTQ, trong đó đảng cộng sản nước này sẽ cung cấp cho các quốc gia Thái Bình Dương [chương trình] “đào tạo cảnh sát cao cấp” và quy trình phòng thí nghiệm pháp y cho lực lượng cảnh sát, bên cạnh việc hỗ trợ an ninh mạng, hải quan, và mạng lưới dữ liệu.
Thỏa thuận nói trên đã làm dấy lên các mối lo ngại của các nhà lãnh đạo Úc và Hoa Kỳ, những người coi đây là một phần trong nỗ lực của ĐCSTQ nhằm tăng cường sức ảnh hưởng của họ ở Thái Bình Dương.
Tân Thủ tướng Úc Anthony Albanese, người sẽ bay đến Indonesia vào Chủ Nhật (05/06) cùng với Ngoại trưởng Penny Wong, đã thừa nhận rằng có “sự cạnh tranh chiến lược trong khu vực và điều đó đòi hỏi Úc phải tiến bước.”
Ông nói với các phóng viên ở Adelaide hôm thứ Bảy (04/06), “Chúng tôi sẽ kết giao với Đông Timor, và chúng tôi sẽ kết giao với tất cả các quốc gia trong khu vực của mình.”
Cô Nina Nguyen là một phóng viên tại Sydney. Cô đưa tin về Úc với trọng tâm là các vấn đề xã hội và văn hóa. Cô thông thạo tiếng Việt. Quý vị có thể liên lạc với cô tại nina.nguyen@epochtimes.com.au
Thanh Nhã biên dịch