New York Times hôm 7/4 đưa tin rằng một lô các bí mật quân sự của Hoa Kỳ, liên quan từ Ukraine cho tới Trung Đông hay Trung Quốc, đã xuất hiện trên Internet vào Thứ Sáu. Đây là tiếp theo tin hôm trước cũng của tờ báo này về kế hoạch tấn công ở chiến trường Ukraine bị lộ. Vụ việc này khiến Lầu Năm Góc lên tiếng cảnh báo và khiến sự bất ổn gia tăng, khi mà chính quyền Biden xem ra có vấn đề trong việc bảo vệ bí mật quân sự. Tờ báo dẫn tin rằng những gì đăng trên Internet có thể chỉ là phần nhỏ của rất nhiều bí mật đã bị lộ rồi, một “cơn ác mộng đối với Ngũ Nhãn”.
New York Times nói rằng các quan chức Mỹ cho biết quy mô của vụ rò rỉ —mà các phân tích cho hay có thể có hơn 100 tài liệu— cùng với độ nhạy cảm của chính các tài liệu đó, có thể gây thiệt hại to lớn. Một quan chức tình báo cấp cao gọi vụ rò rỉ là “cơn ác mộng đối với Ngũ nhãn (Five Eyes)” – (Ngũ nhãn gồm Hoa Kỳ, Anh, Úc, New Zealand, và Canada, chia sẻ thông tin tình báo rộng rãi).
Các tài liệu mới nhất xuất hiện trên Twitter và các trang khác vào Thứ Sáu (7/4), một ngày sau khi các quan chức cấp cao của chính quyền Biden cho biết họ đang điều tra khả năng rò rỉ các kế hoạch ‘mật’ chiến tranh ở Ukraine, mà trong những gì đã bị lộ là có một đánh giá đáng báo động về khả năng phòng không đang yếu kém của Ukraine.
Một slide, đề ngày 23/2, được dán nhãn “Secret/NoForn”, nghĩa là nó không được chia sẻ với nước ngoài.
Bộ Tư pháp cho biết họ đã mở một cuộc điều tra về vụ rò rỉ và đang liên lạc với Bộ Quốc phòng, nhưng từ chối bình luận thêm.
Mick Mulroy, cựu quan chức cấp cao của Lầu Năm Góc, cho biết vụ rò rỉ các tài liệu mật cho thấy “một sự vi phạm an ninh nghiêm trọng” có thể cản trở kế hoạch quân sự ở chiến trường Ukraine.
Ông nói, “Vì nhiều trong số này là hình ảnh của các tài liệu, nên có vẻ như đó là một vụ rò rỉ có chủ ý được thực hiện bởi một người nào đó muốn gây tổn hại cho các nỗ lực của Ukraine, Hoa Kỳ và NATO.”
Một nhà phân tích đã mô tả với New York Times rằng những gì đã xuất hiện cho đến nay là “phần nổi của tảng băng chìm”.
Đầu ngày Thứ Sáu, các quan chức an ninh quốc gia cấp cao xử lý vụ rò rỉ ban đầu, như New York Times đưa tin đầu tiên, nói rằng một lo lắng mới đã nảy sinh: Liệu thông tin đó có phải là thông tin tình báo duy nhất bị rò rỉ hay không?
Câu trả lời liền có vào chiều hôm Thứ Sáu. Ngay trong khi các quan chức tại Lầu Năm Góc và các cơ quan an ninh quốc gia đang điều tra nguồn gốc của các tài liệu xuất hiện trên Twitter và Telegram, thì một tài liệu khác lại xuất hiện trên 4chan, một kênh đưa tin bên lề, ẩn danh. Tài liệu trên 4chan là một bản đồ thể hiện tình trạng chiến tranh ở thị trấn Bakhmut, điểm nóng giằng co khốc liệt nhiều tháng qua ở chiến trường Ukraine.
Lô tài liệu bị đưa lên mạng xã hội lần này dường như vượt xa ngoài phạm vi về kế hoạch chiến tranh ở chiến trường Ukraine. Các nhà phân tích an ninh đã xem xét các tài liệu tràn lan trên các trang mạng xã hội, và cho biết kho tài liệu ngày càng tăng cũng bao gồm các thông tin rất nhạy cảm của Hoa Kỳ về Trung Quốc, hoạt động quân sự ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, Trung Đông, và vấn đề khủng bố.
Lầu Năm Góc trong một tuyên bố hôm Thứ Năm nói rằng Bộ Quốc phòng đang xem xét vấn đề. Vào Thứ Sáu, khi các tiết lộ trên mạng xã hội được mở rộng, các quan chức của bộ nói họ không có ý kiến gì bổ sung thêm.
Nhưng trong cuộc trò chuyện riêng, các quan chức trong một số cơ quan an ninh quốc gia đã thừa nhận việc Hoa Kỳ đang gấp rút tìm ra nguồn rò rỉ. Họ cũng nói đến khả năng xảy ra tình huống là các thông tin mật sẽ được tiết lộ ra đều theo cách rò rỉ dần dần trên các mạng xã hội.
Các tài liệu về quân sự ở chiến trường Ukraine xuất hiện dưới dạng như có các bức ảnh về các biểu đồ tiến độ dự kiến cung cấp vũ khí, sức mạnh của đơn vị binh lính các cấp, cũng như các kế hoạch khác.
Các quan chức Lầu Năm Góc đã thừa nhận rằng chúng đúng là tài liệu của Bộ Quốc phòng. Họ cũng đưa ra nhận định rằng dường như một số chỗ, ví như ước tính số thương vong các phe, là đã được chỉnh lại trước khi tiết lộ trên mạng xã hội.
Tweet bên dưới: “Ukraine — Tấm khiên của Châu Âu!” – một tuyên truyền nâng cao tinh thần hy sinh cao cả với xác bom bên dưới, được dựng ở trung tâm Kyiv, cách không xa bức tượng Motherland “tổ quốc” nổi tiếng của Ukraine mang hình tượng một phụ nữ giơ cao thanh kiếm và chiếc khiên. Quốc hội Ukraine và Kyiv Post có thông tin tương tự.
Ukraine – the shield of Europe! pic.twitter.com/440PBzznVV
— John Spencer (@SpencerGuard) April 6, 2023
Hoa Kỳ và các đồng minh phương Tây lâu nay thường miêu tả thương vong phía Nga lớn hơn nhiều so với thương vong phía Ukraine. Đó là nhân tố then chốt biện minh cho quyết định tiến hành chiến tranh tiêu hao ở chiến trường Ukraine trong suốt thời gian qua, bởi vì Ukraine hiển nhiên có dân số và tiềm năng huy động binh lính ít hơn so với Nga.
Hôm thứ Sáu, các quan chức Ukraine và các blogger Nga ủng hộ chiến tranh cho rằng vụ tung tin trên mạng xã hội là một phần trong nỗ lực đưa thông tin sai lệch của phía bên kia, nhằm gây ảnh hưởng đến cuộc tấn công mùa xuân có thể xảy nhằm vào lãnh thổ ở phía đông và phía nam của đất nước. (Lưu ý rằng New York Times luôn luôn gọi đó là “tiến công”, trong khi một số người khác gọi đó là “phản công”).
Một quan chức cấp cao của Ukraine nói rằng vụ rò rỉ dường như là một âm mưu của Nga nhằm làm mất uy tín của một cuộc phản công. Trong khi đó, các blogger Nga cảnh báo không nên tin vào bất kỳ thông tin nào, trong đó một blogger cho rằng có thể là sản phẩm của “tình báo phương Tây nhằm đánh lạc hướng mệnh lệnh của chúng tôi”.
Tweet bên dưới: Tháng 4/1943 — Người Anh đánh lừa quân Đức bằng kế hoạch D-Day giả tạo kèm xác chết ở bãi biển Tây Ban Nha. Tháng 4/2023 — Lầu Năm Góc đánh tiếng trên New York Times rằng kế hoạch tuyệt mật tấn công ở chiến trường Ukraine đang bị rò rỉ trên Twitter & Telegram.
Đằng sau những cánh cửa đóng kín, các quan chức an ninh quốc gia đang cố gắng tìm ra thủ phạm.
Trong buổi nói chuyện riêng tư, một quan chức chia sẻ quan điểm rằng nhiều khả năng các tài liệu này không đến từ các quan chức Ukraine, vì họ không được phép tiếp cận với các kế hoạch cụ thể của Hoa Kỳ, vốn mang dấu ấn của các văn phòng thuộc Bộ Tổng tham mưu Lầu Năm Góc. Một quan chức thứ hai nói rằng việc xác định cách các tài liệu bị lộ sẽ bắt đầu bằng việc xác định những quan chức nào có quyền truy cập chúng.
Theo Aric Toler, một nhà phân tích tại Bellingcat, trang web điều tra của Hà Lan, đợt tài liệu đầu tiên dường như đã được đăng vào đầu tháng 3 trên Discord, một nền tảng trò chuyện trên mạng xã hội phổ biến với những người chơi video.
Tweet bên dưới: Một số tài liệu dường như là thông tin bí mật về Chiến tranh ở Ukraine đã bị rò rỉ trực tuyến. Và nếu các tài liệu được chứng minh là đúng, thì số thương vong phe Ukraine cao hơn nhiều, và có thể quân đội Hoa Kỳ đang có mặt ở Ukraine. NTD đang xem xét các tài liệu đó.
Several documents of what appears to be secret information about the War in Ukraine have been leaked online. And if the documents are proved to be true, it could mean U.S. troops are on the ground in Ukraine. @NTDNews takes a look at those documents. pic.twitter.com/C2VZYG5DKj
— Jason Perry (@JasonPerryNTD) April 7, 2023
Ukraine dường như có nhìn nhận riêng.
Trung tá Yurii Bereza, một chỉ huy tiểu đoàn của Lực lượng Vệ binh Quốc gia Ukraine có lực lượng đã chiến đấu ở miền đông đất nước trong những tháng gần đây, đã phủ nhận thông tin về vụ rò rỉ.
Ông lưu ý rằng chiến tranh thông tin đã trở nên khốc liệt đến mức “chúng ta không còn có thể xác định đâu là sự thật và đâu là lời nói dối.”
Trung tá Bereza nói rằng “chúng ta đang ở giai đoạn đó của cuộc chiến khi cuộc chiến thông tin đôi khi còn quan trọng hơn cả những cuộc đụng độ trực tiếp trên chiến trường.”
Một người lính đang tại nhiệm, anh Maksym, vẫn chưa biết tin. “Chúng tôi có rất nhiều vấn đề của riêng mình [phải bận tâm], và với vụ rò rỉ này, tôi không có lời nào,” anh nói một cách giận dữ.
Các chuyên gia bên ngoài than thở rằng rất khó để đưa ra kết luận minh bạch về việc ai đã tiết lộ thông tin và tại sao.
Kyle Walter, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại Logically, một công ty của Anh chuyên theo dõi thông tin sai lệch, nói rằng hiện nay nhiều tiếng nói nổi bật trên các kênh Telegram của Nga đang kêu gọi hãy đưa ra bức ảnh gốc, ám chỉ rằng rõ ràng là các bức ảnh chưa được chỉnh sửa sẽ cho thấy con số thương vong của Nga và Ukraine là một hoạt động “gây ảnh hưởng của phương Tây”.
Ông Walter nói, “Họ nghĩ rằng bức ảnh thực tế chưa được chỉnh sửa trong đó cho thấy số tổn thất của Nga cao và số tổn thất của Ukraine tương đối thấp là một nỗ lực nhằm gieo rắc tinh thần xuống cấp ở Nga và các lực lượng Nga.”
Jonathan Teubner, giám đốc điều hành của FilterLabs AI, chuyên theo dõi tin nhắn ở Nga, nói rằng trong khi những tiếng nói ủng hộ Điện Kremlin nói rằng vụ rò rỉ là một chiến dịch thông tin sai lệch của Mỹ hoặc Ukraine, thì các phân tích của ông nghĩ rằng đó có thể là một hoạt động của Nga nhằm gieo rắc sự ngờ vực giữa Washington và Kyiv.
Ông Walter chỉ ra rằng bức ảnh mà được cho là đã được chỉnh sửa cho thấy số thương vong ở Nga thấp hơn và số thương vong ở Ukraine cao hơn so với số liệu được báo cáo.
Ông Walter cho biết, đây là một chiến thuật thông tin sai lệch thường xuyên của Nga nhằm thay đổi các tài liệu bị đánh cắp, bao gồm một số tài liệu được cho là bị rò rỉ từ Chính phủ Ukraine. Tuy nhiên, vì Chính phủ Ukraine bác bỏ những tài liệu này là bị thay đổi hoặc không phù hợp với ngữ cảnh nên nhìn chung chúng không thu hút được nhiều sự chú ý, ông nói thêm.
Ông Walter nói, “Có rất nhiều ví dụ về các tài liệu bị rò rỉ được sử dụng trong các chiến dịch tuyên truyền và đặc biệt là về mặt thông tin sai lệch. Nhưng điều gì đang xảy ra với những tài liệu này của Mỹ hiện vẫn chưa rõ ràng.”
Ông Walter bình luận rằng cuộc chiến Ukraine có nhiều vụ lộ bí mật hơn các cuộc xung đột khác, một phần là do vai trò của tình báo nguồn mở và tình báo giải mật trong cuộc chiến.
Ông Walter nói, “Chắc chắn đã có một sự gia tăng, nó xảy ra thường xuyên hơn, nhưng đó chỉ là dấu hiệu cho thấy môi trường chung mà chúng ta đang ở chứ không phải riêng chỉ là trong chiến thuật chiến tranh Ukraine.”
Nhật Tân