Tác giả: Jeremy Barr, Paul Farhi, Patrick Marley và Elahe Izadi
Trúc Lam chuyển ngữ
18-4-2023
Tóm tắt: Một thỏa thuận mang đến sự kết thúc đột ngột cho một trong những vụ kiện truyền thông quan trọng nhất trong những thập niên gần đây, về vụ án xoay quanh những tuyên bố sai sự thật của cuộc bầu cử tổng thống Mỹ.
WILMINGTON, Del. – Hôm thứ Ba [18-4-2023], Fox News đã đồng ý trả 787,5 triệu đô la cho Hệ thống bỏ phiếu Dominion, giải quyết vụ kiện do công ty nhiều lần phát sóng đưa ra những lời nói bôi nhọ, với những tuyên bố viển vông về việc gian lận bầu cử tổng thống và đánh dấu sự kết thúc đột ngột của một trong những vụ kiện truyền thông quan trọng nhất và được theo dõi chặt chẽ nhất trong nhiều thập niên qua.
Con số gây sửng sốt — khoản thanh toán bằng tiền được tiết lộ công khai lớn nhất từ trước đến nay trong một vụ kiện phỉ báng ở Mỹ — đã ngăn chặn một kết quả thậm chí có thể còn tốn kém hơn cho Fox News và công ty mẹ của nó, Fox Corp., khi vụ kiện được đưa ra trước bồi thẩm đoàn. Dominion đã đòi 1,6 tỷ đô la và một số phán quyết trước khi xét xử đã làm mạnh thêm các yêu cầu của họ.
Thỏa thuận dàn xếp được đưa ra với sự thừa nhận bất đắc dĩ của Fox, rằng họ đã sai khi liên tục phát sóng những tuyên bố sai sự thật, ủng hộ những tuyên bố không có thật của cựu Tổng thống Donald Trump về gian lận bầu cử, sau cuộc bầu cử năm 2020. Những người dẫn chương trình và khách mời của Fox, đã nhiều lần mô tả Dominion, nhà sản xuất máy bỏ phiếu và phần mềm, là trung tâm của âm mưu thay đổi phiếu bầu để trao cho ông Joe Biden cuộc bầu cử.
“Chúng tôi thừa nhận các phán quyết của Tòa án, cho rằng một số tuyên bố về Dominion là sai. Thỏa thuận này phản ánh cam kết liên tục của Fox đối với các tiêu chuẩn báo chí cao nhất. Chúng tôi hy vọng rằng quyết định của chúng tôi trong việc giải quyết tranh chấp này với Dominion một cách thân thiện, thay vì sự gay gắt của một phiên tòa gây chia rẽ, sẽ cho phép đất nước tiến lên từ những vấn đề này”, mạng truyền hình cáp [Fox] cho biết trong một tuyên bố sau khi có tin tức nói rằng, họ sẽ không phản đối các cáo buộc của Dominion trước tòa nữa.
Các bên đã đi đến một thỏa thuận vào phút cuối, được công bố ngay sau khi bồi thẩm đoàn được chọn để xét xử vụ án, và ngay trước khi các cuộc tranh luận mở đầu, dự kiến bắt đầu tại tòa án cấp cao ở Delaware, tiểu bang quê hương của ông Biden.
Justin Nelson, luật sư của Dominion, nói trong bài phát biểu bên ngoài tòa án: “Sự thật được chấp nhận. Dối trá lãnh hậu quả”. Ông cho biết thêm, thỏa thuận dàn xếp “đại diện sự ủng hộ mạnh mẽ cho sự thật và nền dân chủ”.
Thỏa thuận dàn xếp này kết thúc một chương nhục nhã đối với Fox và chủ tịch của công ty Fox, ông Rupert Murdoch, tỷ phú truyền thông 92 tuổi. Những khám phá trước khi xét xử đã đưa ra hàng trăm ngàn trang email, văn bản và các thông tin liên lạc khác, Dominion cho thấy, ông Murdoch, cũng như các giám đốc điều hành và các nhà sản xuất của Fox, biết rằng, tuyên bố phá hoại bầu cử của Trump là đáng ngờ, nhưng đã cho phép người dẫn chương trình và khách mời của họ tiếp tục duy trì những lời tuyên bố dối trá, nhằm ngăn chặn người xem chuyển sang các kênh khác.
Ông Murdoch, là người dự kiến sẽ ra đối chứng tại phiên tòa, cho biết trong một lời khai rằng, ông không tin những tuyên bố của Trump nhưng quyết định không can thiệp khi những người dẫn chương trình của Fox như Sean Hannity, Maria Bartiromo và Jeanine Pirro liên tục “đánh” Dominion.
Dominion đã chuẩn bị chứng cứ sẵn sàng cho một phiên tòa dự kiến kéo dài sáu tuần, cho mọi người thấy rằng, Fox lo sợ sự phản bội của người xem, mặc dù biết rằng họ đang phát sóng những thông tin sai lệch, khiến mạng lưới [Dominion] phải hứng chịu sự chỉ trích về mặt quan hệ công chúng. Murdoch rõ ràng đã tính toán rằng, thỏa thuận giải quyết với Dominion sẽ ít tốn kém hơn nhiều, từ khía cạnh tai tiếng lẫn tiền bạc, so với việc đánh cược vào một phiên tòa và phán quyết bất lợi của bồi thẩm đoàn, vốn có thể vượt quá yêu cầu bồi thường thiệt hại của Dominion.
Như vậy, khoản dàn xếp trị giá 787,5 triệu đô la có thể là khoản bồi thường lớn nhất từ trước đến nay trong một vụ kiện phỉ báng, mặc dù rất khó để biết chắc chắn vì các khoản dàn xếp thường được giữ bí mật.
Luật sư về tội phỉ báng Charles Harder, là người trước đây đại diện cho Trump và đô vật chuyên nghiệp Hulk Hogan trong các hành động phỉ báng và xâm phạm quyền riêng tư chống lại các công ty truyền thông, cho biết: “Fox News hẳn đã rất sợ hãi khi phải đối mặt với bồi thẩm đoàn và bằng chứng”.
Thỏa thuận dàn xếp này được một số người ủng hộ Tu Chính án Thứ Nhất cổ vũ, những người lập luận rằng, các hành động của Fox đã vượt ra ngoài những hành động thường được bảo vệ bởi các tòa án cấp cao, có truyền thống được thiết lập để chứng minh hành vi phỉ báng. Katie Fallow, cố vấn cao cấp của Knight First Amendment Institute, tại Đại học Columbia, nói rằng, “bằng chứng do Dominion thu thập cho thấy, Fox News đã vượt qua ranh giới trong việc chỉ đưa tin về ‘Lời nói dối lớn’, đến việc cố ý truyền bá những thông tin sai lệch. Đây là trường hợp hiếm hoi mà việc áp đặt trách nhiệm tài chính đối với một cơ quan truyền thông vì đã đưa ra những tuyên bố sai sự thật, là chính đáng”.
Theo hai người thân cận với Fox, thỏa thuận dàn xếp không yêu cầu Fox đưa ra lời đính chính hoặc xin lỗi trên mạng. Thay vào đó, tuyên bố của công ty đã được đọc trên sóng của Fox hôm thứ Ba, bởi phóng viên Howard Kurtz của Fox, là người đã đưa tin về phiên tòa cho mạng lưới truyền thông Fox và là người trực tiếp tham dự phiên tòa. Trong lần xuất hiện vào chiều thứ Ba, ông Kurtz đã gọi những tuyên bố được đưa ra trên Fox trong những tuần và những tháng sau cuộc bầu cử năm 2020 là “rõ ràng là sai” và là “những thuyết âm mưu”.
Khi được hỏi tại sao Fox sẽ không phải xin lỗi như một phần của thỏa thuận dàn xếp, một phát ngôn viên của Dominion cho biết: “Một lời xin lỗi là về trách nhiệm giải trình và hôm nay Dominion buộc Fox phải chịu trách nhiệm. Fox đã trả một thỏa thuận lịch sử và đưa ra một tuyên bố thừa nhận rằng những tuyên bố về Dominion là sai”.
Việc chấm dứt tranh chấp với Dominion không chấm dứt những rắc rối pháp lý của Fox bắt nguồn từ cuộc bầu cử năm 2020. Fox vẫn phải đối mặt với một vụ kiện phỉ báng từ một công ty công nghệ bỏ phiếu khác là Smartmatic, đang đòi bồi thường thiệt hại 2,7 tỷ đô la. Giải quyết vụ kiện của Dominion có thể làm tăng khả năng dàn xếp với Smartmatic, công ty đã đưa ra các tuyên bố tương tự như của Dominion.
Dàn xếp với Dominion là đặc trưng của Murdoch và Fox, những công ty có lịch sử chôn vùi hành vi sai trái, bị cáo buộc bằng các khoản thanh toán trước khi tranh chấp được đưa ra xét xử. Trước Dominion, được biết số tiền tổng cộng qua các vụ dàn xếp trong 13 năm qua [của Fox với các cá nhân khác], đã lên tới 3/4 tỷ đô la.
Các công ty con khác do Murdoch điều hành đã trả hơn 100 triệu đô la hồi năm 2011 và 2012 cho những người nổi tiếng và nạn nhân tội phạm có tin nhắn điện thoại bị hack bởi các tờ báo lá cải ở Anh của ông ta. Fox đã trả 50 triệu đô la hồi năm 2016 cho những phụ nữ cáo buộc ông Roger Ailes, đồng sáng lập Fox News, và người dẫn chương trình Bill O’Reilly, quấy rối tình dục.
Dàn xếp mà Dominion có được sau khi thẩm phán Eric M. Davis của Delaware đưa ra một số phán quyết trước khi xét xử hồi tháng 3 đã thu hẹp đáng kể cơ hội bảo vệ hành vi của Fox.
Ví dụ, thẩm phán đã phán quyết rằng Fox không thể tranh cãi về việc họ đã phát sóng những tuyên bố sai lệch, có hại cho Dominion, mặc dù họ có thể tranh luận liệu họ có làm như vậy với “ác ý thật sự” hay không – nghĩa là họ biết rằng những tuyên bố đó sai sự thật hoặc họ bất chấp sự thật đúng, sai. Phía nguyên cáo phải chứng minh rằng, bị cáo đã hành động với sự ác ý thật sự, để chứng minh một khiếu nại về tội phỉ báng theo tiêu chuẩn gần 60 năm do Tối cao Pháp viện thiết lập.
Một số học giả pháp lý đã gọi phán quyết của Davis là thảm họa đối với Fox vì nó đã loại bỏ sự biện hộ then chốt – rằng những người dẫn chương trình của Fox chỉ đơn thuần đưa tin và bình luận về những tuyên bố đáng đưa tin. Nó sẽ buộc Fox phải bảo vệ một loạt các tuyên bố sai sự thật, được thốt ra bởi Hannity, Pirro, Bartiromo và người dẫn chương trình cũ Lou Dobbs.
Tranh chấp Fox – Dominion kết thúc sau nhiều tháng tranh cãi gay gắt giữa hai bên và theo sau những tiết lộ cho thấy, các khoảng thời gian dài mà Fox sẵn sàng ủng hộ những tuyên bố thiếu cơ sở của Trump, rằng ông ta đã bị lừa nên thất cử trong nhiệm kỳ thứ hai.
Fox đã phát sóng nhiều cuộc phỏng vấn với các luật sư có liên quan đến Trump là Rudy Giuliani và Sidney Powell, trong đó họ đưa ra những tuyên bố hoang đường về phần mềm của Dominion. Dobbs, Bartiromo và những người dẫn chương trình khác [của Fox] đôi khi thêm vào những bình luận ủng hộ.
Dominion đã cho mọi người thấy việc phát hiện của họ trước khi xét xử là các bản ghi nhớ, văn bản và email mà Murdoch, Suzanne Scott – giám đốc điều hành Fox News và những người dẫn chương trình như Hannity và Tucker Carlson nghi ngờ các cáo buộc của Trump và coi Giuliani và Powell là không đáng tin cậy. Tại một thời điểm, Carlson đã nói trong vòng riêng tư rằng Trump là “thế lực ma quỷ” và viết rằng, anh ta ghét ông ta “vô cùng”.
Nhưng Fox vẫn tiếp tục thúc đẩy cốt truyện thuyết âm mưu, khi lo lắng rằng người xem sẽ từ bỏ Fox và chuyển sang các mạng cực hữu như Newsmax và One America News (OAN) nếu Fox không ủng hộ những tuyên bố sai trái của Trump. (Dominion cũng đã kiện Newsmax và OAN). [Suzanne] Scott, Giám đốc điều hành, dường như đặc biệt quan tâm, chê bai các nhà báo Fox vì họ chống lại thông tin sai lệch.
Thỏa thuận bồi thường chấm dứt những nỗ lực công kích của Fox nhằm bác bỏ các cáo buộc của Dominion. Nhiều tháng qua, người phát ngôn của Fox đã cáo buộc Dominion đưa ra những tuyên bố “lấp liếm” bằng chứng, từ các chứng cứ trước khi xét xử, để tạo ra các tiêu đề chống Fox. Fox cũng liên tục trích dẫn Tu chính án Thứ Nhất và nói rằng, nếu Dominion thắng, phán quyết sẽ “ngăn các nhà báo đưa tin cơ bản” về các sự kiện đáng chú ý.
Fox cũng nói rằng, thiệt hại tiền bạc được Dominion đưa ra là 1,6 tỷ đô la, đã bị “các chủ sở hữu cổ phần tư nhân cơ hội” của Dominion thổi phồng quá mức so với doanh thu và định giá của công ty.
Tường thuật về “cuộc bầu cử bị đánh cắp” do Trump kể lại và được Fox giúp khuếch đại, cuối cùng đã lên đến đỉnh điểm trong một cuộc tấn công của đám đông vào Điện Capitol của Hoa Kỳ ngày 6 tháng 1 năm 2021, khi Quốc hội họp để xác nhận kết quả cử tri đoàn, mặc dù thẩm phán đã phán quyết rằng, Dominion không thể nói với bồi thẩm đoàn rằng các chương trình phát sóng của Fox đã ảnh hưởng đến các sự kiện của ngày hôm đó.
Đối với Dominion, thỏa thuận dàn xếp này ngăn chặn điều có thể là một cuộc chiến pháp lý kéo dài ngay cả khi họ đã thắng tại phiên tòa. Các cố vấn pháp lý của Fox cho biết, họ tin rằng Fox có thể thắng kiện khi kháng cáo – một quá trình có thể mất nhiều năm và làm trì hoãn bất kỳ khoản khắc phục tài chính nào.
Mức giá 787,5 triệu đô la cho thỏa thuận của Fox với Hệ thống bỏ phiếu Dominion chiếm gần 1/5 số tiền mặt của công ty [Fox], một cú hích khá lớn đối với lợi nhuận của công ty, mặc dù không rõ liệu bảo hiểm có chi trả một phần trách nhiệm pháp lý của Fox hay không. Giám đốc điều hành của Fox Corp, Lachlan Murdoch, nói với các nhà phân tích hồi tháng Hai trong một cuộc gọi nói chuyện về thu nhập, rằng công ty có khoảng 4 tỷ đô la tiền mặt.
Việc giải quyết đã được tiết lộ sau khi thị trường chứng khoán đóng cửa. Trong giao dịch sau giờ làm việc, cổ phiếu của Fox Corp. giảm chưa tới 1%.
______
Tác giả: Marley tường trình từ Wilmington, Farhi và Izadi đưa tin từ Washington. Matthew Brown, Sarah Ellison, Rosalind S. Helderman, Azi Paybarah và Amy B Wang đã đóng góp cho bài báo này.