Liên Thành
Tờ “Washington Times” đã đăng một bài báo của ông Dương Kiến Lợi (杨建利), người sáng lập và chủ tịch của “Lực lượng công dân” (Citizen Power Initiatives), và ông Carbone Beni, giám đốc điều hành của Viện sáng kiến thay thế ICON, nói rằng các liên hệ ngoại giao và kinh tế của Trung Quốc với châu Phi có thể bắt nguồn từ thời kỳ phi thực dân hóa châu Phi từ những năm 1950 đến những năm 1970. Trong những năm gần đây, chính quyền TQ đã đầu tư rất nhiều tiền vào châu Phi cận sa mạc Sahara, nơi có dân số hơn 1,1 tỷ người, thông qua các doanh nghiệp nhà nước.
Sáng kiến Vành đai và Con đường do nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đưa ra vào năm 2013 đã thúc đẩy hơn nữa xu hướng này. Dân số tăng nhanh và đô thị hóa ở châu Phi làm tăng nhu cầu phát triển, đặc biệt là trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng. Ước tính chỉ riêng trong năm 2020, các công ty Trung Quốc đã đảm nhận 31% dự án cơ sở hạ tầng tại lục địa này. Bắc Kinh tiếp tục đổ hàng tỷ đô la vào châu Phi, tìm cách thống trị các ngành công nghiệp tài nguyên thiên nhiên của lục địa và sử dụng sự hiện diện của mình ở đó để thúc đẩy chương trình nghị sự chính sách đối ngoại chống phương Tây của mình.
Tăng trưởng kinh tế nhanh chóng của Trung Quốc trong vài thập kỷ qua có liên quan đến mức độ tham nhũng cao, tiêu chuẩn nhân quyền thấp, quy định về môi trường thấp và tiêu chuẩn đạo đức thấp và hệ thống quản lý độc đoán của ĐCSTQ. Theo một nghĩa nào đó, chính quyền TQ đã truyền bá mô hình tương tự đến Châu Phi. Điều này làm cho khả năng của Trung Quốc trong việc thúc đẩy ảnh hưởng của mình ở châu Phi trở nên cạnh tranh hơn so với khả năng của các nền dân chủ phương Tây như Hoa Kỳ và Canada.
Theo một báo cáo gần đây của “Trung tâm tài nguyên kinh doanh và nhân quyền” (Business and Human Rights Resource Center), một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại London, Anh, 181 trong số 1.690 cáo buộc vi phạm nhân quyền liên quan đến các khoản đầu tư của Trung Quốc trên khắp thế giới đã được báo cáo ở Châu Phi. Hầu hết các vụ vi phạm nhân quyền này xảy ra trong ngành khai thác mỏ và xây dựng ở Châu Phi. Các công ty Trung Quốc liên quan đến từng trường hợp đều phủ nhận các cáo buộc hoặc đơn giản là phớt lờ chúng.
Theo một báo cáo năm 2017, 60% đến 87% các công ty Trung Quốc thừa nhận đã trả “tiền boa” hoặc “hối lộ” để có được giấy phép hoạt động. Năm 2019, một tòa án liên bang ở New York đã kết án cựu cục trưởng Nội vụ Hồng Kông Hà Chí Bình (Patrick Ho) 3 năm tù vì tội hối lộ các quan chức châu Phi để hỗ trợ các kế hoạch của một công ty năng lượng hàng đầu Trung Quốc tham gia vào sáng kiến ”Vành đai và Con đường” toàn cầu của Bắc Kinh. Bằng chứng trong vụ án cho thấy Hà Chí Bình đã trả tiền cho các quan chức cấp cao châu Phi để hỗ trợ hoạt động của Tập đoàn Năng lượng Hoa Tín của Trung Quốc và Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc ở Uganda và cộng hòa Sát.
Thực tế đã chứng minh, chính phủ Trung Quốc và Cộng hòa Dân chủ Congo đã đi đến một thỏa thuận, theo đó hai bên sẽ không trao đổi tiền tệ thực tế, mà thay vào đó sẽ hoạt động theo các chính sách châu Phi thiên vị của chính quyền TQ — đó là việc các công ty Trung Quốc mua lại một số lượng lớn cổ phần, cũng như kiểm soát hoạt động đối với các công ty trong các ngành công nghiệp chiến lược của châu Phi. các công ty và kiểm soát hoạt động của các công ty trong các ngành công nghiệp chiến lược của châu Phi. Trong thỏa thuận cơ sở hạ tầng khai thác được gọi là “thỏa thuận thế kỷ”, các công ty Trung Quốc được tài trợ bởi các ngân hàng nhà nước đã nắm quyền kiểm soát các mỏ coban ở Cộng hòa Dân chủ Congo.
Theo các tài liệu mà cơ quan truyền thông điều tra độc lập Pháp có được, chính quyền TQ đã bòn rút tiền từ Ngân hàng Trung ương Congo và công ty khai thác mỏ nhà nước Gecamines cho gia đình và cộng sự của cựu Tổng thống Congo Laurent-Désiré Kabila. Các tài liệu cho thấy Kabila, gia đình và các cộng sự của ông đã biển thủ hơn 138 triệu USD từ năm 2013 đến 2018. Các hành động tội ác của chính quyền TQ ở Châu Phi và Cộng hòa Dân chủ Congo đã đặc biệt làm tổn hại đến phẩm giá và tự do của người dân Châu Phi. Việc chính phủ TQ sử dụng tham nhũng để đạt được lợi thế không công bằng ở Châu Phi đã củng cố một thể chế tạo gánh nặng cho người dân thường, góp phần vào sự quản lý kém và thúc đẩy xung đột ở lục địa này.