Cù Tuấn, dịch
25-6-2023
ROSTOV-ON-DON/VORONEZH, Nga, ngày 25 tháng 6 (Reuters) – Lực lượng lính đánh thuê Nga được trang bị vũ khí hạng nặng tiến gần đến Matxcơva đã không đi tiếp, khiến một thách thức lớn đối với việc nắm quyền của Tổng thống Vladimir Putin đã kết thúc, trong một động thái mà lãnh đạo Wagner nói rằng để tránh đổ máu.
Yevgeny Prigozhin, một cựu đồng minh của Putin và là người sáng lập nhóm quân lính Wagner, cho biết người của ông đã đến sát gần thủ đô trong vòng 125 dặm (200 km) vào thứ Bảy. Trước đó, Matxcơva đã triển khai binh lính để chuẩn bị cho sự xuất hiện của họ và yêu cầu người dân ở trong nhà.
Binh sĩ của Wagner đã chiếm được thành phố Rostov cách Matxcơva hàng trăm dặm về phía nam trước khi tiến quân về phía bắc với hàng đoàn xe, vận chuyển xe tăng và xe tải bọc thép. Đoàn quân này đã phá vỡ các chướng ngại vật được thiết lập để ngăn chặn chúng, theo video cho thấy.
Một nhân chứng nói với Reuters rằng vào tối thứ Bảy, quân Wagner bắt đầu rút khỏi trụ sở quân sự ở Rostov mà họ đã chiếm giữ.
“Trong 24 giờ, chúng tôi đã đến cách Matxcơva trong vòng 200 km. Trong thời gian này, chúng tôi không mất một giọt máu nào”, Prigozhin, mặc quân phục đầy đủ tại một địa điểm không được tiết lộ, cho biết trong một video.
“Tôi hiểu rằng … máu của người Nga sẽ đổ xuống một bên, chúng tôi đang quay đầu xe của mình và quay trở lại các trại dã chiến theo kế hoạch”.
Reuters không thể xác minh độc lập khoảng cách mà những người lính đánh thuê của Prigozhin đã đi được. Video trước đó cho thấy các đoàn xe Wagner cách Matxcơva chưa đến 500 km.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói rằng theo một thỏa thuận do Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko làm trung gian, vụ án hình sự chống lại Prigozhin vì tội nổi loạn vũ trang sẽ bị hủy bỏ, Prigozhin sẽ chuyển đến Belarus và các chiến binh Wagner đã tham gia “cuộc tuần hành vì công lý” của ông sẽ không phải chịu bất kỳ tội nào, bù vào đóng góp trước đây của họ cho Nga.
Peskov, người gọi các sự kiện trong ngày là “bi kịch”, cho biết Lukashenko đã đề nghị làm trung gian hòa giải, với sự chấp thuận của Putin, vì Lukashenko đã biết Prigozhin trong khoảng 20 năm qua.
QUÂN ĐỘI NGA HẦU NHƯ KHÔNG KHÁNG CỰ
Cuộc nổi dậy chớp nhoáng của Wagner dường như phát triển với rất ít sự cản trở từ các lực lượng vũ trang chính quy của Nga, đặt ra câu hỏi về việc sức nặng của Putin trong việc nắm giữ quyền lực ở một quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân ngay cả sau khi Wagner đột ngột dừng bước tiến của mình.
Trước đó, Prigozhin cho biết “cuộc hành quân” của ông tới Matxcơva là nhằm loại bỏ các chỉ huy Nga tham nhũng và bất tài mà ông cho là đã gây ra cuộc chiến ở Ukraine.
Trong một bài phát biểu trên truyền hình, ông Putin nói rằng cuộc nổi dậy này khiến sự tồn tại của nước Nga bị đe dọa.
“Chúng ta đang chiến đấu vì cuộc sống và an ninh của người dân, vì chủ quyền và độc lập của chúng ta, vì quyền duy trì nước Nga, một quốc gia có lịch sử hàng nghìn năm”, ông Putin nói và thề sẽ trừng phạt những kẻ đứng sau “cuộc nổi dậy vũ trang này”.
Sau đó, khi nói về thỏa thuận do Lukashenko làm trung gian, Peskov cho biết thỏa thuận này có “mục tiêu cao hơn” là tránh đối đầu và đổ máu.
Peskov từ chối cho biết liệu có bất kỳ nhượng bộ nào đối với Prigozhin hay không, ngoài việc đảm bảo an toàn cho ông ta – điều mà ông ta nói rằng Putin đã hứa sẽ bảo đảm – và đối với người của Prigozhin, để thuyết phục ông ta rút toàn bộ lực lượng của mình.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy cho biết những diễn biến này đã gây ra một loạt các cuộc gọi cấp cao giữa các nhà lãnh đạo phương Tây, cho thấy tình trạng hỗn loạn ở trung tâm nước Nga.
“Ngày nay thế giới có thể thấy rằng các lãnh đạo Nga không kiểm soát được gì. Và điều đó chẳng có ý nghĩa gì. Đơn giản là hoàn toàn hỗn loạn. Không có bất kỳ khả năng dự đoán nào”, Zelenskiy nói trong bài phát biểu qua video hàng đêm của mình.
CỰU TỘI PHẠM TRONG NHÓM WAGNER
Các chiến binh do Prigozhin, một cựu tù nhân lãnh đạo, bao gồm hàng nghìn cựu tù nhân được tuyển mộ từ các nhà tù Nga.
Người của Prigozhin đã chiến đấu trong những trận chiến đẫm máu nhất trong cuộc chiến kéo dài 16 tháng ở Ukraine, bao gồm cả thành phố Bakhmut phía đông. Trong nhiều tháng, ông đã chỉ trích các quan chức hàng đầu của quân đội, đặc biệt là Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu và tổng tham mưu trưởng Valery Gerasimov, cáo buộc họ là kém cỏi và đã không chịu cung cấp đạn dược cho các chiến binh của ông.
Trong tháng này, Prigozhin đã không nghe mệnh lệnh buộc ông ký một hợp đồng đặt quân đội của mình dưới quyền chỉ huy của Bộ Quốc phòng Nga.
Prigozhin đã phát động cuộc nổi loạn chính thức vào thứ Sáu sau khi cáo buộc rằng quân đội đã giết nhiều chiến binh của ông trong một cuộc không kích. Bộ Quốc phòng phủ nhận điều này.
Prigozhin nói rằng ông đã chiếm được trụ sở của Quân khu phía Nam của Nga mà không cần bắn một phát súng nào ở Rostov, nơi đóng vai trò là trung tâm hậu cần chính cho toàn bộ lực lượng xâm lược của Nga ở Ukraine.
Người dân thành phố này đã bình tĩnh quay phim, quay phim trên điện thoại di động khi các chiến binh Wagner trên xe bọc thép và xe tăng đang chiếm vị trí.
Các quốc gia phương Tây đã theo sát tình hình. Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden điện đàm với các nhà lãnh đạo Pháp, Đức và Anh, trong khi Ngoại trưởng Antony Blinken điện đàm với những người đồng cấp G7. Sĩ quan quân đội hàng đầu của Hoa Kỳ, Tướng quân đội Mark Milley, đã hủy bỏ một chuyến đi theo lịch trình tới Trung Đông.
UKRAINE TẤN CÔNG GẦN BAKHMUT
Cuộc nổi dậy có nguy cơ khiến lực lượng xâm lược của Nga ở Ukraine bị xáo trộn, ngay khi Kiev đang phát động cuộc phản công mạnh nhất kể từ khi cuộc chiến bắt đầu vào tháng 2 năm ngoái.
Một số người Ukraine vui mừng trước viễn cảnh chia rẽ trong hàng ngũ Nga 16 tháng sau khi quân đội của Điện Kremlin xâm chiếm đất nước họ.
Quân đội Ukraine hôm thứ Bảy cho biết các lực lượng của họ đã tiến gần Bakhmut, ở mặt trận phía đông và xa hơn về phía nam.
Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Hanna Maliar cho biết một cuộc tấn công đã được phát động gần một nhóm làng bao quanh Bakhmut, nơi đã bị quân Wagner chiếm giữ vào tháng 5 sau nhiều tháng giao tranh.
Oleksandr Tarnavskiy, chỉ huy mặt trận phía nam, cho biết quân Ukraine đã giải phóng một khu vực gần Krasnohorivka, phía tây trung tâm khu vực Donetsk do Nga kiểm soát.
Tarnavskiy cho biết khu vực này nằm dưới sự kiểm soát của Nga kể từ khi lực lượng ly khai do Matxcơva hậu thuẫn chiếm giữ vào năm 2014.