Gia Huy
Theo một nhà kinh tế và là cựu quan chức Bộ Tài chính Mỹ dưới thời Tổng thống Obama, chính quyền cộng sản Trung Quốc đang che giấu hàng nghìn tỷ đô la “dự trữ ngầm”.
Ông Brad Setser, người từng phục vụ trong Nhóm Đánh giá thuộc Cơ quan Chuyển tiếp năm 2020 của Tổng thống Joe Biden, gần đây đã cảnh báo rằng Trung Quốc sở hữu nguồn dự trữ ngoại hối lớn hơn nhiều so với những gì chế độ cộng sản này đang báo cáo. Ông ước tính trong Dự án Trung Quốc rằng Bắc Kinh có khả năng “che giấu” khoảng 3.000 tỷ đô la, số tiền có thể đe dọa nền kinh tế toàn cầu trong tương lai.
Hôm 29/6, ông Setser lưu ý: “Trung Quốc quá lớn nên cách nước này quản lý các vấn đề kinh tế và tiền tệ có ảnh hưởng rất lớn đến thế giới. Tuy nhiên theo thời gian, cách nước này quản lý tiền tệ và dự trữ ngoại hối của mình đã trở nên kém minh bạch hơn nhiều, tạo ra các loại rủi ro mới đối với nền kinh tế toàn cầu.”
Theo dữ liệu của Cục Quản lý Ngoại hối Nhà nước Trung Quốc (SAFE), tính đến tháng 4/2023, Trung Quốc chính thức có 3.204 tỷ đô la tài sản nước ngoài trên sổ sách. Hòm chiến tranh (số tiền dự trữ để dự phòng cho các tình huống bất thường) của Bắc Kinh bao gồm tiền mặt, trái phiếu, tiền gửi ngân hàng, vàng, và các loại tiền tệ khác.
Cựu phó trợ lý Bộ trưởng Tài chính Mỹ phụ trách phân tích kinh tế quốc tế nhận định rằng việc Bắc Kinh đột ngột tạm dừng hoạt động báo cáo dự trữ ngoại hối là một gợi ý quan trọng về tình trạng dự trữ ngoại hối hiện tại của Trung Quốc.
Từ năm 2002 đến năm 2012, dự trữ ngoại hối của Bắc Kinh đã tăng đều đặn trong bối cảnh Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) liên tục mua đô la Mỹ để ngăn đồng nhân dân tệ tăng giá quá cao và để đảm bảo hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc vẫn rẻ. Tuy nhiên, trong thập kỷ qua, dự trữ ngoại hối của quốc gia cộng sản này đã dừng tăng lên, bất chấp thặng dư thương mại đạt mức kỷ lục.
Trong năm tháng đầu năm 2023, thặng dư thương mại của Trung Quốc với Hoa Kỳ đã tăng gần 28% so với cùng kỳ năm ngoái, lên mức 359,48 tỷ đô la. Hơn nữa, ước tính có sự chênh lệch khoảng 200 tỷ đô la giữa thặng dư hàng hóa của Trung Quốc trong cán cân thanh toán và thặng dư hàng hóa mà hải quan Trung Quốc báo cáo trong dữ liệu chính thức.
Ông Setser, hiện là giảng viên chính về kinh tế quốc tế tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR), tin rằng các quan chức Trung Quốc đang ngăn chặn dữ liệu thặng dư xuất hiện trên bảng cân đối tài chính của ngân hàng trung ương bằng cách dựa vào các ngân hàng do nhà nước điều hành và các quỹ đầu tư quốc gia (những quỹ đầu tư thuộc quyền sở hữu và quản lý của nhà nước).
Ông giải thích: “Giống như Trung Quốc có ‘các ngân hàng ngầm’, các tổ chức tài chính hoạt động giống như ngân hàng và chấp nhận loại rủi ro mà một ngân hàng bình thường có thể chấp nhận nhưng không bị quản lý giống như ngân hàng, Trung Quốc cũng có những cái có thể được gọi là ‘các khoản dự trữ ngầm’. Không phải mọi thứ Trung Quốc làm trên thị trường hiện đều xuất hiện trong bảng cân đối tài chính của PBoC.” Đồng thời ông nhận định, các quan chức Trung Quốc sử dụng hệ thống ngân hàng nhà nước để che giấu các khoản dự trữ này khỏi sự chú ý của công chúng.
Theo ông Setser, cuối cùng, điều này có thể trở thành một vấn đề nghiêm trọng đối với nền kinh tế toàn cầu và gây ra một rủi ro lớn khi xét đến tầm quan trọng của Trung Quốc đối với thị trường quốc tế.
Cục Quản lý Ngoại hối Nhà nước Trung Quốc vẫn trả lời yêu cầu bình luận của báo chí về vấn đề này.
Sáng kiến Vành đai và Con đường
Ông Setser cho rằng một trong những mục tiêu chính đằng sau Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc (BRI), kế hoạch cơ sở hạ tầng toàn cầu quy mô lớn mà Bắc Kinh khởi động vào năm 2009, là đa dạng hóa tài sản của nước này trong một thế giới hậu khủng hoảng tài chính. Kế hoạch này đã biến Trung Quốc thành một chủ nợ lớn trong nền kinh tế quốc tế.
Ông tiếp tục: “Họ [Trung Quốc] đủ mạnh để trở thành một lực lượng kinh tế khiến cho toàn bộ kế hoạch cơ sở hạ tầng toàn cầu kéo dài hàng thập kỷ theo một cách nào đó chỉ là tác dụng phụ của quyết định năm 2009 nhằm tìm ra các cách mới để quản lý ngoại hối của Trung Quốc. Chà, Trung Quốc là một nền kinh tế quá lớn và là một nền kinh tế không cân bằng đến nỗi tất cả các hoạt động của nó có tác động toàn cầu quá mức.”
Đồng thời, vẫn chưa rõ những diễn biến mới nhất có những tác động gì đối với dự trữ ngoại hối của Trung Quốc. Năm ngoái, Bắc Kinh đã giảm cho vay nước ngoài trong bối cảnh nhiều quốc gia nghèo khó đi vay tiếp tục gặp nhiều khó khăn với lãi suất vay cao và lịch trình thanh toán nợ.
Chính phủ Hoa Kỳ đã tổ chức các phiên điều trần trước Quốc hội Mỹ để thảo luận về cách Trung Quốc trở thành một người cho vay quan trọng đối với các tổ chức tài chính quốc tế, chẳng hạn như Quỹ Tiền tệ Quốc tệ (IMF). Các quan chức Mỹ tin rằng Washington cần phải mở rộng khả năng cho vay của mình để ngăn chặn Bắc Kinh có được ảnh hưởng lớn hơn trong các tổ chức toàn cầu này và ngăn các nước nghèo trở nên quá lệ thuộc vào nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Số liệu của Ngân hàng Thế giới cho thấy, các khoản vay mới mà Trung Quốc dành cho các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình đã giảm 58% so với mức cao nhất mọi thời đại vào năm 2018. Năm 2022, dư nợ cho vay của Trung Quốc đạt mức 170.4 tỷ đô la.
Hơn nữa, một loạt các quốc vay tiền chỉ trích rằng nhiều dự án cơ sở hạ tầng vay tiền từ Trung Quốc đã không đóng góp vào nền kinh tế, chẳng hạn như Sri Lanka, quốc gia đã than phiền rằng các con đường do Trung Quốc xây dựng ở cảng phía nam của nước này vẫn chưa được hoàn thành.
BRI đã cho phép chính quyền cộng sản Trung Quốc sử dụng nguồn dự trữ ngoại hối khổng lồ của mình để hoạt động và đạt được nhiều mục đích khác nhau, từ việc gây ảnh hưởng ở các khu vực khác nhau trên khắp đất nước cho đến mở rộng lợi thế đối với các chính phủ nước ngoài .
Trong trường hợp Bắc Kinh xâm lược Đài Loan, các chuyên gia cảnh báo rằng việc chính quyền cộng sản Trung Quốc đa dạng hóa nguồn dự trữ ngoại hối của mình có thể khiến các nhà lãnh đạo phương Tây trở nên khó khăn hơn khi áp đặt các lệnh trừng phạt kinh tế và tài chính đối với Bắc Kinh. Nếu nhận định của ông Tester là chính xác và chính quyền Trung Quốc đang che giấu 3.000 tỷ đô la dự trữ ngầm trước công chúng, thì cộng đồng quốc tế có thể khó khăn hơn để nhắm mục tiêu vào quốc gia xâm lược này nếu chiến tranh nổ ra.
Gia Huy (Theo The Epoch Times)