Trung Quốc gần đây đã có một bước đi bất thường trong việc xử lý thận trọng mối quan hệ giữa Nga và phương Tây trên trường quốc tế.
Đầu tháng 5, Tập Cận Bình đến thăm châu Âu, trùng với lễ nhậm chức tổng thống lần thứ 5 của ông Putin. Tuy nhiên, Trung Quốc giữ im lặng và không cử đặc phái viên, điều này khá bất thường. Điều này cũng cho thấy mục tiêu chính của Trung Quốc lúc này là nỗ lực duy trì quan hệ với phương Tây và tránh những cú sốc lớn hơn cho nền kinh tế Trung Quốc. Đồng thời, Tập Cận Bình cũng cố tình tránh tham dự lễ tưởng niệm tại địa điểm đại sứ quán Nam Tư cũ của Trung Quốc mà ông đã định tham dự.
Chuyến thăm Trung Quốc của Putin sẽ nâng cấp liên minh?
Tuy nhiên, trên thực tế, đây chỉ là phương tiện kỹ thuật để Trung Quốc xử lý khủng hoảng. Ngày 16/5, ông Putin lại đến thăm Trung Quốc. Từ hàng loạt dàn xếp của Tập Cận Bình, chúng ta có thể thấy rõ Trung Quốc không chỉ coi trọng thể diện mà còn dành cho ông Putin rất nhiều ưu ái.
Tân Hoa Xã và các hãng truyền thông nhà nước của Trung Quốc cho biết, có 3 điểm nổi bật chính trong chuyến thăm Trung Quốc của ông Putin. Thứ nhất, đây là chuyến thăm nước ngoài đầu tiên của ông Putin trong nhiệm kỳ mới của ông. Thứ hai, Tập Cận Bình và ông Putin sẽ thảo luận về quan hệ song phương, hợp tác trên nhiều lĩnh vực và khu vực quốc tế cùng quan tâm. Trao đổi quan điểm về các vấn đề nhân dịp kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Trung Quốc và Nga.
Tuy nhiên, Tân Hoa Xã đã cố tình bỏ sót 2 bối cảnh chính khác: ông Putin hiện đang bị trừng phạt và có thể bị bắt khi ông đi công du các nước khác. Đồng thời, Trung Quốc hiện đang bị Hoa Kỳ và Châu Âu chỉ trích vì đã giúp Nga phát triển ngành công nghiệp quân sự. Do đó, trong trường hợp này, những thỏa thuận to lớn và cá nhân hóa của Trung Quốc dành cho ông Putin có vẻ đặc biệt đáng kinh ngạc:
Trước hết, theo sau ông Putin trong chuyến thăm Trung Quốc là Bộ trưởng Quốc phòng mới được ông Putin thay thế, chuyên gia kinh tế Andrei Belousov, người từng giữ chức Phó Thủ tướng thứ nhất của Nga. Nhiều người cho rằng, việc bổ nhiệm mới này là để điều phối tốt hơn các ngành công nghiệp quân sự và dân sự lưỡng dụng của Nga để Nga có đủ nguồn lực duy trì một cuộc chiến lâu dài. Rõ ràng, chuyến thăm của tân Bộ trưởng Quốc phòng Belousov không chỉ để làm quen với ông Đổng Quân, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng mới của Trung Quốc, mà còn để kết nối các nguồn lực kinh tế và quân sự khác nhau.
Kể từ cuộc xâm lược Ukraine, Trung Quốc và Nga đã có những lợi ích kinh tế chung ngày càng tăng. Năm 2023, kim ngạch thương mại song phương đạt mức cao kỷ lục 240 tỷ USD, tăng 63% so với năm 2021 trước cuộc xâm lược. Xuất khẩu nhiều sản phẩm chủ lực đã tăng lên đáng kể, hỗ trợ mạnh mẽ cho lĩnh vực vũ khí dã chiến, chăm sóc y tế dã chiến và giao thông vận tải, vv. Trong khi tăng trưởng thương mại giữa hai nước chững lại trong những tháng gần đây, các chuyên gia cho rằng một lượng lớn hàng hóa đang được vận chuyển qua các nước thứ ba ở Trung Á như Kyrgyzstan.
Theo phân tích dữ liệu hải quan của ông Nathaniel Sher, nhà nghiên cứu tại Tổ chức Hòa bình Quốc tế Carnegie, khoảng 89% sản phẩm nhập khẩu “ưu tiên cao” cần cho sản xuất vũ khí của Nga đến từ Trung Quốc vào năm ngoái, bao gồm cả những sản phẩm dùng để sản xuất quân sự, mọi thứ từ máy công cụ đến thiết bị quang học, cảm biến điện tử và thiết bị viễn thông.
Thứ hai, việc Tập Cận Bình tiếp đón Putin còn thể hiện “tình bạn sắt đá” của họ về mọi mặt.
Sáng 16/5, Tập Cận Bình trải thảm đỏ đón ông Putin tại Quảng trường Thiên An Môn. Hai người đồng loạt bước đi, đội danh dự của ba lực lượng vũ trang của Trung Quốc diễu hành, và trẻ em nhảy múa chào đón. Một dàn nhạc chơi bài “Moscow Nights”, một bài hát nổi tiếng thời Liên Xô sáng tác năm 1955.
Sau nghi lễ đón tiếp, hai người tiến vào Đại lễ đường Nhân dân và tổ chức các cuộc tọa đàm quy mô nhỏ và quy mô lớn. Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc đưa tin, trong cuộc hội đàm với ông Putin, ông Tập Cận Bình đã nói về “ba điều tốt”: láng giềng tốt, bạn tốt và đối tác tốt. Hơn nữa, hai bên còn gọi nhau là “bạn cũ”.
Tại cuộc họp, ông Putin cho biết, ngành năng lượng, công nghiệp và nông nghiệp là những ưu tiên, đồng thời đặc biệt đề cập đến hợp tác trong lĩnh vực công nghệ cao, đổi mới và các lĩnh vực khác. Chúng ta biết rằng công nghệ cao và đổi mới là những khuyết điểm của Nga, nhưng chúng ngày càng quan trọng đối với chiến tranh. Ông Putin cũng chỉ ra rằng, sự hợp tác chặt chẽ và thực chất đã được thiết lập giữa các quan chức cấp cao của hai bên, diễn ra trong phạm vi 5 ủy ban liên chính phủ cấp phó thủ tướng và 80 tiểu ban, nhóm công tác. Kiểu hợp tác hỗ trợ quy mô lớn, gần như một đối một này giữa các quốc gia chỉ có thể so sánh với thời kỳ ‘tuần trăng mật’ giữa Liên Xô cũ và Trung Quốc vào những năm 1950, khi đảng Cộng sản Trung Quốc mới thành lập.
Sau cuộc hội đàm, Tập Cận Bình và ông Putin đã cùng nhau gặp gỡ các phóng viên, đây cũng là một động thái rất hiếm thấy. Ông Tập Cận Bình chỉ ra rằng “chúng ta luôn ủng hộ vững chắc lẫn nhau trong các vấn đề liên quan đến lợi ích cốt lõi và mối quan tâm lớn của nhau”. Ông Putin gọi quan hệ Trung – Nga là “chuẩn mực của sự hợp tác” và cảm ơn Tập Cận Bình vì những nỗ lực giải quyết cuộc chiến ở Ukraine. Ông cũng cho rằng quan hệ Trung – Nga là động lực cho sự ổn định của thế giới và sẽ không gây ra mối đe dọa cho các nước khác. Và tất cả chúng ta đều biết rằng đây là một lời nói dối trắng trợn. Đảng Cộng sản Trung Quốc và Nga là nguồn gốc của sự hỗn loạn trên thế giới ngày nay! Mặc dù Trung Quốc đã đưa ra kế hoạch hòa bình mơ hồ và kêu gọi chấm dứt chiến tranh ở Ukraine nhưng nước này không chỉ trích mạnh mẽ hành động xâm lược của Nga – một sự vi phạm rõ ràng Hiến chương Liên hợp quốc.
Vào buổi chiều, ông Tập Cận Bình và ông Putin cùng tham dự lễ khai mạc “Năm văn hóa Trung – Nga” và buổi hòa nhạc đặc biệt kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Trung Quốc và Nga tại Trung tâm Biểu diễn Nghệ thuật Quốc gia ở Bắc Kinh. Sau đó, 2 người đã cùng nhau đi dạo trong công viên.
Kết thúc trong ngày bằng cuộc gặp kín giữa Tập Cận Bình, ông Putin và 4 quan chức cấp cao của Nga trong bữa tối: Bộ trưởng Quốc phòng Belousov, Bộ trưởng Ngoại giao Lavrov, và Thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Nga Sergei Shoigu (cựu Bộ trưởng Quốc phòng) và cố vấn chính sách đối ngoại cấp cao Yury Ushakov. Ông Putin cho biết ông dự định sẽ thảo luận về cuộc chiến ở Ukraine trong bữa tối. Hai bên sẽ thảo luận về chiến tranh hay hòa bình.
Ngày 17/5, ông Putin sẽ thăm Cáp Nhĩ Tân. Cáp Nhĩ Tân nổi tiếng với mối quan hệ chặt chẽ với Liên Xô cũ và Nga. Để chào đón ông Putin, chính quyền đã sơn lại Đài tưởng niệm các Liệt sĩ Hồng quân Liên Xô trên quảng trường. Những di tích này thực sự mang đậm hương vị thuộc địa và là nỗi xấu hổ đối với người dân Trung Quốc. Cơ quan này được thành lập bởi trụ sở Hồng quân vào năm 1945 trong thời kỳ Liên Xô chiếm đóng Đông Bắc Trung Quốc.
Nhiều người có thể đã nghe nói rằng Hồng quân Liên Xô đã cướp phá các nhà máy và thiết bị khai thác quy mô lớn ở vùng Đông Bắc. Họ phớt lờ tư cách là đồng minh và cường quốc chiến thắng của Trung Quốc, sử dụng những thiết bị này làm “chiến lợi phẩm” và liên tục vận chuyển chúng về Liên Xô, những thứ không vận chuyển được thì phá hủy. Điều này đã gây ra thiệt hại vô cùng lớn cho nền kinh tế vùng Đông Bắc. Hồng quân Liên Xô cũng thực hiện vô số vụ hãm hiếp và hành động tàn bạo khác ở khu vực này.
Tại thời điểm này, tôi nghĩ mọi người đã đưa ra nhận định của riêng mình về mối quan hệ thực sự giữa Trung Quốc và Nga. Nhiều phương tiện truyền thông cho rằng sự hỗ trợ của Trung Quốc dành cho Nga sẽ bị hạn chế.
Trung Quốc là đối tác quan trọng nhất của Nga
Mặc dù “Tuyên bố chung” mới Trung – Nga không đề cập đến một số tuyên bố đặc biệt nhạy cảm, nhưng thực ra đó chỉ là một hành động kép của hai bên: Mối quan hệ thực sự không bị giới hạn, nhưng bề ngoài không phải là một liên minh. Tập Cận Bình không chỉ giúp ông Putin duy trì cuộc chiến ở Ukraine mà còn thiết lập một hệ thống công nghiệp hoàn chỉnh và hệ thống công nghệ cao. Khi có thể, cả hai bên chắc chắn sẽ tăng cường nỗ lực gây rắc rối trên trường quốc tế và mở ra các chiến trường mới như eo biển Đài Loan. Một học giả Trung Quốc đã nhận định: “Theo nghĩa này, hội nghị thượng đỉnh Nga – Trung sẽ mang ý nghĩa bước ngoặt lớn cho hòa bình thế giới”. Mối đe dọa ngày càng lớn hơn!.
Hơn nữa, ông Alexander Gabuev, Giám đốc Trung tâm Carnegie Russia và Eurasia ở Berlin, cho biết ông Putin và ông Tập cũng có thể có một số thỏa thuận bí mật.
Ông Gabuev cho rằng việc giải quyết cuộc chiến ở Ukraine đã trở thành một nguyên tắc tổ chức trong chính sách đối ngoại của Nga. Mối quan hệ của mỗi quốc gia được đánh giá thông qua 3 yếu tố: Một quốc gia có thể cống hiến cho nỗ lực chiến tranh của Putin ở Ukraine; một quốc gia có thể làm gì để giải quyết tác động của các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với nguồn thu của Nga; một quốc gia có thể giúp Moscow chống lại phương Tây hay không. Ông Gabuev nói rằng Trung Quốc đã đáp ứng được cả 3 yếu tố. “Điều này cho thấy Nga không có đối tác nước ngoài nào quan trọng hơn Trung Quốc”.
Ông Gabuev cũng cho biết họ cũng sẽ thảo luận về khả năng Nga chia sẻ các công nghệ và thiết kế vũ khí quan trọng với Trung Quốc, cũng như định hướng chiến lược tổng thể trong quan hệ song phương.
Theo The Epoch Times
Lý Ngọc biên dịch