Vài hàng về người viết. 86 tuổi, nguyên Đại tá QLVNCH. Công việc cuối cùng tại VN: Giám đốc PathFinder. Một tổ chức ngoại vi bộ Tổng Tham mưu trước 1975. Hiện vẫn còn làm giám đốc danh dự cơ quan IRCC và sáng lập Viet Museum tại San Jose. Bút hiệu Giao Chỉ, Vũ văn Lộc. Đến Mỹ 1975 ghi danh cử tri Cộng Hòa sau đổi ra Không đảng phái. Vì công việc tại cơ quan di dân và ty nạn CA nên chịu ảnh hưởng rất nhiều theo chính sách của Dân Chủ nhưng không hoàn toàn đồng ý tất cả.
Tại sao viết tiểu luận này: Tiểu luận này viết cho bằng hữu Việt Nam. Có thể ba phải, không chống đối và không ủng hộ Tổng thống Trump. Viết cho những bạn bè bàng quan theo dõi thời sự và không đưa ra ý kiến. Viết cho bạn bè chống đối Trump. Viết cho bạn bè ủng hộ Trump. Không tranh luận với quý vị nhiệt thành quá độ của cả 2 bên. Tôi viết ra những điều suy nghĩ thành thực. Bởi vì những suy nghĩ này không thấy ai nói ra. Nếu anh không nói, ai nói? Bây giờ không nói, bao giờ.
Tổng thống của chúng ta. Ông Mỹ đen. Mười năm trước, giữa ông McCain và ông Obama tôi bỏ phiếu cho ông Mỹ đen. Vì cá nhân của cả 2 bên, không vì đảng Cộng Hòa (CH) hay Dân Chủ (DC). Tôi là người không đáng phái. Rất hâm mộ ông McCain anh hùng. Người ân nhân của HO nhưng nương theo dòng lịch sử của Hoa Kỳ, tôi bỏ cho ông Obama vì ông này là Mỹ đen. Obama không có thành tích cụ thể, không phải là người xuất sắc nhất nước Mỹ. Không phải là người xuất sắc nhất của sắc tộc đen. Tôi bầu cho Obama vì ông là Mỹ đen. Lá phiếu đơn giản và nhỏ bé tầm thường của một cá nhân vô danh chứng tỏ một thái độ chống lại chế độ kỳ thị chủng tộc từ trăm năm trước. May mắn cho tôi, Obama lên làm tổng thống đóng vai hết sức khiêm nhường và làm tròn nhiệm vụ 8 năm. Trong thời gian ông tổng thống Mỹ đen cầm quyền không đóng vai người hùng của sắc tộc đen. Ông không đem lại những thành quả khác biệt cho người Mỹ gốc Phi Châu. Ông cố gắng làm tổng thống cho lưỡng đảng, cho cả nước Mỹ và cho cả thế giới. Obama không lên vai tướng cướp làm cha thiên hạ. Ông là một tổng thống hiền lành. Tôi không nghĩ rằng cúi đầu thấp chào kính thiên hạ là làm nhục nước Mỹ. Hãy nghĩ đến hình ảnh đức giáo hoàng rửa chân tín đồ bần cùng. Trung cộng vô tình hay cố ý không chuẩn bị đón Obama từ Air Force One xuống cửa chính. Ông tổng thống da đen lặng lẽ xuống cửa sau. Đây là bài học trong cuốn sách viết về Cái Dũng của thánh nhân. Thế giới khen ngợi nước Mỹ đã vượt ra khỏi mặc cảm kỳ thị để chấp nhận cho người da đen lên phiên lãnh đạo. Ngày xưa người Mỹ huấn luyện những con chó chỉ dành để xục xạo đi tìm nô lệ bỏ trốn từ các ngục tù miền Nam. Thời đó thực sự đã qua rồi. Họ gọi chó Trắng (White Dog) không phải vì có bộ lông trắng. Chó Trắng là loại chó hung dữ huấn luyện chỉ để cắn xé nô lệ da đen. Obama lên làm tổng thống chỉ để khép lại giai đoạn lịch sử của những con chó đủ màu sắc nhưng lại được gọi là chó Trắng.
Tại sao không phải là đàn bà. Ba năm trước giữa ông Trump và bà Clinton tôi bỏ phiếu cho người phụ nữ đầu tiên ra tranh cử. Tôi không bỏ phiếu cho Trump vì những điều được biết về hạnh kiểm và đạo đức. Chưa ai biết để nói về thành tích lãnh đạo quốc gia. Một cách đơn giản tôi xin nói rằng bỏ phiếu cho bà Clinton là lá phiếu của một cá nhân dành cho một người đàn bà Mỹ. Là vợ một tổng thống trải qua sóng gió và tủi nhục gia đình. Trở thành thượng nghị sĩ của Hoa Kỳ và ngoại trưởng nước Mỹ. Thành tích như thế có khả năng đương đầu với thế giới hòa bình và thế giới tranh chấp. Người đàn bà Mỹ duy nhất bị Nga Sô và Trung cộng thù ghét. Tôi bỏ phiếu cho bà Clinton vì đây là ứng cử viên đàn bà. Có thể rất nhiều phụ nữ xuất sắc hơn, nhưng đây là cơ hội ngàn năm tại Hoa Kỳ có người tranh cử tổng thống là phụ nữ. Thế giới đã có nhiều lãnh đạo đàn bà, hãy dành một cơ hội cho người nữ Hoa Kỳ kể từ hơn 30 năm trước phụ nữ còn chưa có quyền bỏ phiếu.
Nhưng ông Trump đã thắng cử. Dù rằng chính ông cũng không ngờ được giây phút vinh quanh như thế. Một chiến thắng vô cùng ngoạn mục. Một câu chuyện ngựa về ngược có một không hai. Một chính khách vô danh của chính trường đã hiên ngang gạt bỏ 16 đối thủ vòng loại trong đảng Cộng Hòa để vào chung kết. Cuộc chiến thắng tuyệt vời làm ngỡ ngàng phe Dân chủ và cả thế giới. Toàn dân Hoa Kỳ nín lặng chờ đợi. Nếu có chống đối thì cũng chỉ hậm hực trong lòng. Phần lớn khuất phục. Tổng thống Donald Trump lên ngôi, dù không phải là tuyệt đối đa số cử tri dành phiếu cho ông nhưng nền dân chủ Hoa Kỳ cúi đầu chấp nhận. Cũng như toàn dân Mỹ, cá nhân tôi hoàn toàn thần phục và chờ đợi. Nhưng con đường của tân tổng thống đi tới không chủ trương đoàn kết quốc gia. Không theo những bước căn bản của nghệ thuật cai trị là phải an dân. Ông đã có một nửa cử tri thần phục. Với quyền lực “thiên tử Hoa Kỳ” ông có thể chinh phục một nửa còn lại. Nhưng từng bước một ông xây dựng sự chia rẽ và thù hận. Thực là điều đáng tiếc. Ngay trong bài diễn văn nhậm chức, tân tổng thống miệt thị thủ đô DC là vùng lầy xấu xa của đất nước. Miền đất lịch sử 44 nhà lãnh đạo tiền nhân đi trước đã xây dưng đất nước. Ổng phê bình trực tiếp các tổng thống sinh tiền cả cộng hòa và dân chủ. Ông Carter già, hai bố con ông Bush và ông Obama ngồi yên chịu trận. Thì ra từ 8 năm trước dưới triều đại Obama, ông Trump đã theo dõi phê bình từng ngày và từng lãnh vực. Bây giờ cờ đến tay con người mở cuộc cách mạng văn hóa tại Hoa Kỳ. Những người nhiệt thành với tân tổng thống gọi đây là hiện tượng thượng đế gửi một ông Thần xuống trần gian đất Mỹ. Ông Trump mang riêng mình giấc mơ vĩ đại nên công khai khen ngợi 3 nhân vật độc tài khủng khiếp của thế giới. Putin, Tập Cận Bình và Kim lùn của Triều Tiên.
Trump là hiện tại. Không thể so sánh Trump với các vị lãnh đạo khác. Bush, Clinton, Obama, dù sai lầm tội lỗi hay thành quả xuất sắc họ đã trải qua 8 năm. Dân Mỹ chấp nhận một nước Mỹ vĩ đại vừa phải như thế trong 24 năm qua. Nhưng tất cả đều là quá khứ. Trump là hiện tại.Không thể so sánh Trump với các đối thủ Dân Chủ. Trump là ngôi sao của hiện tại. Phe dân chủ chưa có ngôi sao. Trump nói đúng Phó Biden buồn ngủ. Trump mới là người thức. Riêng tôi nghĩ rằng Trump là một trải nghiệm lạ lùng của nền dân chủ Hoa Kỳ. Trump là một thử thách cho nước Mỹ. Trump lên tổng thống để chia rẽ nước Mỹ chứ không phải để đoàn kết. Trump lãnh đạo để thử thách nhân loại. Giữa thiện và ác.Trump không giải quyết được những vấn nạn của Hoa Kỳ và nhân loại nhưng phơi trần mọi thứ ra ánh sáng. Vấn đề kỳ thị. Di dân, Phá Thai. Súng đạn. Biên giới. Đối với riêng tôi. Trump lột da nước Mỹ cho thế giới nhìn thấy những khó khăn và xấu xa tiềm ẩn của thiên đường. Trên sân khấu chính trường Hoa Kỳ, Trump là người đầu tiên đóng vai phản diện. Trump chống Dân chủ và chống cả Cộng Hòa. Ông phê phán tất cả các tổng thống tiền nhiệm. Chống cả hiến pháp và phản đối cả tiền nhân. Nước Mỹ có 2 niềm hãnh diện so sánh trên thế giới. Tam quyền phân lập thì nhiều nước đã thực hiện. Nhưng không quốc gia nào có được một hệ thống báo chí mạnh mẽ và trong sáng được xứng đáng lên ngôi đệ tứ quyền. Ông Trump miệt thị toàn diện, giao chiến từng ngày và có lúc làm tê liệt cả niềm tin quốc gia vào hệ thống truyền thống vĩ đại của Hoa Kỳ. FBI, CIA và các hệ thống tình báo của ngũ giác đài vốn cũng là niềm hãnh diện của Hiệp chúng Quốc. Tình báo quốc nội và phản gián quốc ngoại. Tai mắt của cả dân tộc. Nhân danh tổng thống tổng tư lệnh ông mạt sát chê bai hàng ngày. Thường xuyên thay đổi hàng ngũ lãnh đạo và hoàn toàn không tin tưởng vào các tin tức nhận định của các cơ quan tình báo. Ông cai trị bằng trực giác và bằng ảo tưởng. Ông đang tiêu diệt tinh thần của hai niềm hãnh diện Hoa Kỳ. Truyền Thông và tình báo. Về vấn nạn di dân thực sự Trump không đạt được những con số thống kê lớn lao hơn thời kỳ Clinton và Obama. Nhưng ông hò hét chỉ để lấy lòng cử tri đã bỏ phiếu và tiếp tục ủng hộ. Bức tường biên giới cũng chỉ là đòn gió để giữ phiếu.
Thời kỳ huấn nhục của Hoa Kỳ: Mặc dù tổng thống của chúng ta như thế nhưng ông vẫn có một số ủng hộ nòng cốt không hề thuyên giảm. Với đa số thượng viện cộng hòa bênh vực ông sẽ không bị đàn hặc dù bị hạ viện dân chủ truất phế. Cuộc bầu cử năm 2020 mới thực sự là chung cuộc. Sẽ có 2 trường hợp xảy ra. Trump sẽ chiến thắng như thần thánh hay thua cuộc. Nếu thắng tiếp tục 4 năm Hoa Kỳ sẽ có một tương lại bất định. Sẽ còn rất nhiều quyết định lạ lùng bởi một vị tổng thống tự cho là vĩ đại của một đất nước tưởng rằng vĩ đại thực sự trở lại. Nhưng nếu ông không được tái cử Trump cũng sẽ trở thành thánh tử đạo với những người tiếp tục nhiệt thành ủng hộ. Dù 4 năm hay 8 năm, nước Mỹ sau ông sẽ bình yên hơn hay có thể sẽ buồn tẻ hơn. Giai đoạn của Trump sẽ là giai đoạn huấn nhục của Hoa Kỳ. Vì quan niệm như vậy nên có thể 4 năm chưa đủ. Nếu cần cơn bão tố chính trường phải để cho Trump qua khỏi con trốt bãi nhiệm. Nếu Trump vượt qua thử thách đi vào nhiệm kỳ thứ 2 thì cũng do lòng người và điềm trời.
Que sera sera. Mỹ quốc là một mỹ nhân. “Bắt phong trần phải phong trần. Cho thanh cao mới được phần thanh cao.” Trước của ngôi chùa Đức Viên San Jose có tượng 2 ông thiện và ác. Thời gian qua Hoa Kỳ có 2 ông thiện ác ra cầm quyền. Obama là đại diện cho da đen với trăm năm nô lệ sau lưng tràn đầy những oán hờn nô lệ xiềng xích. Nay vào vai ông Thiện đi cúi đầu lạy khắp năm châu bốn bể. Nhiều người Mỹ da trắng đã nhìn thấy Hoa Kỳ có một vị tổng thống da đen xấu xa hèn hạ nhất lịch sử. Có người nặng lời nói rằng tên tổng thống “mọi đen” làm nhục nước Mỹ. Mấy ai hiểu rằng qua Obama nhân loại không còn thấy hình ảnh tên côn đồ da đen hiếp người cướp của Harlem. Nhưng vừa mới vào vai lãnh đạo, chưa làm trò trống gì. Obama đã được nhận giải Nobel Hòa Bình. Phải biết rằng, Nobel hòa bình không phải trao cho ông tổng thống Mỹ đen. Họ trao cho tinh thần hòa bình của nước Mỹ giữa trắng và đen bước vào giai đoạn hòa giải thượng đỉnh vì có tổng thống da đen. Bây giờ đến giai đoạn quá độ của Hoa Kỳ. Mỹ tìm ra được ông tổng thống thực sự da trắng để đóng vai ông ác.Trên 100 triệu người đàn ông Mỹ trắng không ai vào vai toàn hảo hơn ông Trump. Một mẫu mực tuyệt vời với tinh thần tự cao tự đại và quyết đoán. Dù ông bỏ vợ 2 lần và chơi điếm công khai nhưng bên đạo vẫn tha thứ vì ngài chống phá thai. Dù ông coi đàn bà không ra gì những phụ nữ mê ông vì chàng đóng trọn vẹn vai trò người nam tử huyền thoại. “Vai 5 tấc rộng thân 10 thước cao, Đường đường một đấng anh hào,”.Khi ông lên cầm quyền. Tất cả sách vở mẫu mực Hoa Kỳ dạy dỗ thế giới. Làm sao thu được lòng người. Làm sao mở cửa cho tự do. Làm sao xây dựng dân chủ và nhân quyền. Trump phá bỏ tất cả. Các hiệp ước, các cam kết. Các thành quả 24 năm sáng tạo của 3 đời tổng tống cộng hòa dân chủ ông dẹp hết. Trải qua nửa thế kỷ thử thách với bao chiến binh hy sinh mới còn lại tối thiểu 1 số lính Mỹ rất tượng trưng làm cảnh đại diện cho tinh thần trách nhiệm Mỹ trên thế giới. Trump rút về nói là để cho trẻ con đánh nhau. Ông còn nghĩ tới việc rút quân từ Nam Hàn và Nhật Bản. Ông tuyên bố lính Mỹ hy sinh tại Việt Nam, tại Trung đông là những cái chết vô ích. Mỹ cần một nền quốc phòng rất mạnh và rút về bảo toàn lực lượng. Đóng cửa rút cầu và dành lợi nhuận trong tất cả mọi thương thuyết. Trump muốn tắt lửa trên ngọn đuốc của nữ thần tự do vốn là niềm hãnh diện của Hoa Kỳ. Ông chủ trương đưa Hoa Kỳ vĩ đại trở lại. Tưởng rằng Hoa Kỳ đang vĩ đại là không hiểu Trump. Nếu Obama là hiện thân của người da đen khốn khổ cư ngụ trong túp lều của chú Tom mà bước vào Nhà Trắng thì Trump vào vai tỷ phú da trắng đã có cả vương quốc và chư hầu đường bệ tiến vào Bạch cung. Đem theo tinh thần nước Mỹ thế kỷ thứ 19 thực sự vĩ đại trở lại. Trong giai đoạn này không ai thay thế được Trump. Nước Mỹ phải chấp nhận để trải qua thử thách hết sức cam go. Dù 4 năm hay 8 năm phải để cho cõi thiên đàng bước vài giai đoạn trầm luân và đi hết đường trần.
Một thế chế bền vững muôn đời. Với một vị tổng thống chỉ đơn phương tuýt ra chính sách như thế tại sao Hoa Kỳ không rối loạn. Bằng những lời nói và hội họp bàn thảo. Quốc hội vẫn làm việc. Dù thay đổi các bộ trưởng như thay phiên gác của nhà kho, các cơ quan công quyền vẫn làm việc. Toàn quân vẫn thao dượt, huấn luyện và tuần tra trên không phận và hải phần. Tàu vẫn chuyển bánh và trẻ em vẫn đi học. Không thể có đảo chính. Không có chuyện tướng lãnh ra cầm quyền. Không có chuyện giải tán quốc hội hay vệ binh vây quanh phủ tổng thống. Đó là lý do bền vững của thể chế chính trị tại Hoa Kỳ. Từ trăm năm trước lưỡng đảng Hoa Kỳ vẫn tranh chấp mỗi ngày, nhưng vẫn giữ cho con tàu hiệp chúng vững vàng giữa trùng khơi vạn lý. Nhưng kỳ này tranh chấp có phần khốc liệt hơn và lôi kéo quần chúng Việt Nam di tản dù chúng ta chỉ có tỷ lệ dân số nhỏ bé nhưng chia năm xẻ bẩy và hết sức quan tâm đến chính sự Hoa kỳ. Theo dõi từng đường đi nước bước của tổng thống từng giờ từng phút. Cả hai phía đều hết lòng làm luật sư biện hộ hay công tố viện buộc tội. Làm người cổ võ nhiệt thành cho vị tổng thống thứ 45 của nước Mỹ. Đôi khi nhiệt thành bỏ cả tình nghĩa anh em và gia đình. Chuyện này đáng tiếc hơn cả việc đi tìm chân lý của vấn đề. Yêu ai yêu cả đường đi, Ghét ai ghét cả tông ty họ hàng.
Ông Trump, giữa chúng ta. Tại sao chúng ta lại hận thù ghét bỏ nhau vì công việc lãnh đạo quốc gia của tổng thống. Có điều rất chắc chắn là cả hai phía tranh luận đều không hề được Cộng Hòa hay Dân Chủ thuê mướn để làm công tác tuyên truyền và vận động. Chắc chắn rằng ông Trump không có thì giờ để quan tâm đến dư luận cộng đồng Việt Nam. Chúng ta chưa có đủ tài chánh, cử tri và thế lực gây ảnh hưởng. Ủng hộ hay chống đối 1 vị tổng thống là chuyện thường tình, hà cớ phải nặng lời gian dối trong suy tư và lý luận để bỏ anh em. Những vị cao niên biết nhau trong nửa thế kỷ sao lại giận nhau vì nhà lãnh đạo Hoa Kỳ ở nơi xa cách trong thời gian rất ngắn từ 4 đến 8 năm. Cả hai phe đều đồng ý một điểm then chốt. Con người ta thường được nhận diện qua Tài và Đức. Đương kim tổng thống là người được cả 2 phía đồng ý là hạnh kiểm và đạo đức rất đang phàn nàn. Bênh Trump nói là ông có tài và làm được việc. Thành quả siêu việt nên bỏ qua điểm hạnh kiểm. Bên chống cho rằng ông không có thành quả thực sự, chỉ toàn sai lầm nên không chấp nhận được. Nếu chỉ bất đồng về những ý kiến khác biệt đơn giản như thế thì hà tất phải dùng những lời lẽ xấu xa viết bài hạ nhục nhau.
Ngộ, Buông và Chấp. Tôi đi ngang qua chùa Đức Viên ở San Jose. Ngôi chùa nữ tu khang trang đầu tiên của miền Bắc. Hình hai ông Thiện Ác uy nghi đứng canh gác 2 bên. Phật tử thăm chùa thắp hương cúng lễ mọi nơi. Nhưng không ai thắp hương vái lạy ông Thiện và ông Ác. Hai vị thần sẽ ứng đó ngàn năm, nhưng các vị tổng thống dù Thiện hay Ác cũng chỉ canh gác đất nước này một vài năm rồi cũng trở thành dĩ vãng. Tôi bước vào khu thờ sư bà Đàm Lựu. Bà là người bạn cũ sáng lập chùa Đức Viên. Khi mới lập chùa chỉ là ngôi nhà cũ với bãi cỏ dại hoang vu. Ni cô Đàm Lựu nói rằng lâu nay sao không thấy ông đến chùa. Tôi nói rằng máy cắt cỏ cũ hư rồi. Hôm nay có máy mới đến cắt thử đám cỏ dại. Ngày nay ngôi chùa nguy nga không còn cỏ dại. Ni cô trẻ trở thành sư bà cũng đã ra đi. Tôi thắp hương vái sư Đàm Lựu. Trên tường có tấm thiếp rất cũ ghi rõ ba chữ NGỘ, BUÔNG, CHẤP. Tôi ghi nhớ đem về. Chuyện ông Trump giữa chúng ta. Bước đầu phải nhìn cho ra chân lý, đó là Ngộ. Thấy được chân lý hay không rồi cũng bỏ qua. Đó là Buông. Nếu còn vương vấn mà không BUÔNG được thì phải Chấp. Hiền lành thì Chấp nhận. Nóng nảy thì Bất Chấp. Các bạn chọn đường nào. Đi theo ông Thiện hay ông ÁC. Xin cứ tự nhiên. Chào Tay.
Tái bút ghi thêm: Chuyện bên Tàu. Trước khi ra đi, chủ tịch Mao cho gọi đồng chí Giang Thanh đang cùng Hồng vệ binh tung hoành trong cuộc cách mạng văn hóa. Mao nói: Bà cho dẹp ngay 2 nhà máy làm mũ nón và gang thép. Nếu không tác dụng sẽ đến với chính bà. Thiên hạ ghi lại từng câu và giải thích như sau. Chủ tịch muốn nói người vợ cách mạng hãy ngừng chụp mũ và đánh phá thiên hạ.Quả nhiên về sau khi Mao chết, Giang Thanh trong vụ án Tứ Nhân bang bị bắt và chết trong tù. Ngày nay hàng hoá Trung Quốc tràn ngập Hoa Kỳ cũng có cả sản phẩm từ nhà máy làm mũ nón và gang thép của Giang Thanh.
Giao Chỉ, San Jose