Ánh Dương
Virus Corona Vũ Hán đã đẩy nhanh sự phát triển nghiên cứu khoa học đến một tốc độ thời chiến. Từ xét nghiệm kháng thể đến đột biến virus, dưới đây là một số tiến bộ đáng kể trong tuần này.
Xét nghiệm kháng thể virus Corona Vũ Hán cho tất cả mọi người đang được xem xét
Ngược lại với các xét nghiệm lấy sinh phẩm trong mũi (thường gọi là xét nghiệm PCR), hay xét nghiệm kháng nguyên nhằm tìm kiếm sự hiện diện của virus gây bệnh trong cơ thể người, xét nghiệm kháng thể có mục tiêu xác nhận sự có mặt của các kháng thể, do hệ miễn dịch sản sinh ra để chống lại và loại trừ virus ra khỏi cơ thể.
Theo giáo sư Antoine Flahault, chuyên gia về dịch tễ học, đại học Genève, kháng thể IgM có thể xuất hiện ngay từ ngày thứ 5 sau khi đương sự bị nhiễm virus. Tuy nhiên, điều đặc biệt quan trọng là khi kháng thể IgG xuất hiện đủ số lượng, điều đó có nghĩa là đương sự đạt được tình trạng miễn dịch với virus. Khả năng miễn dịch với virus gây bệnh là mục tiêu chính của loại xét nghiệm này.
Xét nghiệm kháng thể giá thành tương đối rẻ, được thực hiện đơn giản, nhanh (thông thường trong vòng từ 10 đến 15 phút cho ra kết quả), rất phù hợp với mục tiêu tầm soát dịch tễ với các cộng đồng lớn. Ông Larry Abensur, chủ tịch Biosynex, công ty số một châu Âu về các xét nghiệm nhanh và tự xét nghiệm, nhận xét như trên.
Các xét nghiệm kháng thể được xem là rất quan trọng để kiểm soát giai đoạn tiếp theo của đại dịch. Sàng lọc ở cấp độ toàn dân số có thể đánh giá mức độ miễn dịch tổng thể và có thể cho phép mọi người dần dần trở lại làm việc.
Các nhóm nghiên cứu khác nhau trên khắp thế giới đã sử dụng xét nghiệm kháng thể trên quy mô phòng thí nghiệm, nhưng thực sự là một thách thức để mở rộng quy mô, một phần vì các xét nghiệm cần được thực hiện vài tuần sau khi bị nhiễm bệnh. Song song, một số công ty đã chế tạo các bộ dụng cụ xét nghiệm tại nhà hoạt động giống như que thử thai.
Tuần này, chính phủ Anh tin rằng các xét nghiệm như vậy có thể đủ đáng tin cậy, và thông báo họ đã mua 3,5 triệu bộ dụng cụ thử nghiệm, với mục đích chuẩn bị sẵn sàng, trước tiên cho nhân viên y tế, sau đó đến công chúng thông qua các nhà hóa học tại các khu phố hoặc giao hàng trên Amazon. Một nguyên mẫu khác vẫn đang trong quá trình thử nghiệm và chưa được đặt tên đang được xác nhận tại Oxford trong tuần này. “Một điều tồi tệ hơn: không làm xét nghiệm chính là một xét nghiệm tồi’’, ông Chris Whitty, Bộ trưởng y tế của Anh, cho biết hôm thứ Tư.
Sử dụng xét nghiệm kháng thể với mục tiêu tổ chức bãi bỏ tình trạng phong tỏa một cách an toàn có thể coi là điều chưa từng có trong lịch sử y tế thế giới. Khủng hoảng chưa từng có đòi hỏi biện pháp chưa từng có.
Chiến lược thoát hiểm đại dịch
Hy vọng cuộc sống có thể sớm trở lại bình thường đã bị thất vọng trong tuần này với các mô hình cho thấy các biện pháp cách ly xã hội hoặc phong tỏa còn cần phải được duy trì trong nhiều tháng để đạt được hiệu quả như dự định.
Một bài báo được xuất bản trên tạp chí Lancet cho rằng nếu các biện pháp kiểm soát ở Vũ Hán đã được nới lỏng vào đầu tháng 3, khi số ca nhiễm mới giảm đáng kể, thì thành phố sẽ phải chuẩn bị cho sự bùng phát trở lại vào tháng 6.
Theo một ước tính của giới y khoa, khoảng 80% người nhiễm virus Covid là ở thể lành tính, hay tự khỏi, tự cơ thể lập lại cân bằng. Điều đó có nghĩa là sức đề kháng tự nhiên của mỗi con người là rất lớn. Trong phòng chống dịch, hỗ trợ thúc đẩy tiềm lực sẵn có này để chiến thắng hay hoá giải virus, hoặc xác nhận đã miễn dịch với virus là một phần rất căn bản. Nhận biết được những trợ thủ bên trong cơ thể con người là yếu tố vô cùng quan trọng.
Xét nghiệm kháng thể chính là cơ hội để giúp chúng ta nhận ra những người bạn bên trong ấy trong “cuộc chiến” với virus: đối thủ chung. Các chiến lược phòng chống dịch, nếu tận dụng tối đa cái phần kỳ diệu của thiên nhiên trong mỗi con người đó, sẽ có thể diễn ra một cách uyển chuyển, sát hợp với thực tại, giảm thiểu tối đa các chi phí không cần thiết (đặc biệt là việc phong tỏa, cách ly quá mức).
Phát hiện kháng thể cũng cho phép xác nhận khả năng miễn dịch của một cá nhân, của một cộng đồng. Đây là sự xác nhận trên cơ sở khoa học, chứ không phải chính sách ‘‘miễn nhiễm cộng đồng’’ mà một số chính trị gia đưa ra trong thế bị động (ví dụ Anh Quốc), để chống chế, khi bị đại dịch đẩy vào chân tường.
Tuy nhiên, để thành công, biện pháp xét nghiệm kháng thể, với điều kiện xét nghiệm bảo đảm về chất lượng, cũng phải được thực hiện một cách hợp lý, trong sự phối hợp với các biện pháp khác. Đây cũng rất có thể chính là lý do khiến chính phủ Pháp quyết định tổ chức ‘‘ra khỏi phong tỏa một cách từ từ’’, để bảo đảm dịch bệnh, đầy bí ẩn này, còn trong tầm kiểm soát. Thời gian chấm dứt hoàn toàn phong tỏa có thể sẽ phải kéo dài nhiều tháng.
Virus Corona Vũ Hán có thể ảnh hưởng đến khứu giác và vị giác
Các báo cáo lẻ tẻ đã được lưu hành trong nhiều tuần rằng viêm phổi Vũ Hán có thể khiến mọi người mất khứu giác. Tuần này, Hiệp hội Khoa tai mũi họng Anh dựa trên các báo cáo từ Hàn Quốc, Trung Quốc, Ý, và số lượng báo cáo trong Phòng khám Vương quốc Anh, đã xác nhận hiện tượng trên như một triệu chứng hữu ích để sàng lọc virus.
Hôm thứ Hai, các quan chức của Tổ chức Y tế Thế giới cũng cho biết họ cũng đang xem xét các mối liên kết có thể. “Chúng tôi đang tiếp cận một số quốc gia và xem xét các trường hợp đã được báo cáo để xem liệu đây có phải là một đặc điểm chung hay không’’, bà Maria Van Kerkhove, người đứng đầu đơn vị bệnh lây nhiễm và bệnh mới nổi của WHO cho biết, “Chúng tôi chưa có câu trả lời cho vấn đề này’’.
Tin tốt là ngay cả khi virus Corona Vũ Hán có thể giết chết một số tế bào khứu giác, thì niêm mạc mũi có chứa tế bào gốc để thay thế. “Các đồng nghiệp ở Ý có báo cáo rằng tỷ lệ phục hồi đáng khích lệ, với nhiều bệnh nhân báo cáo khứu giác trở lại trong vòng 7 đến 14 ngày’’, Hiệp hội Anh khuyên, “Đây dường như cũng là kinh nghiệm của các bệnh nhân ở Vương quốc Anh’’.
Virus Corona Vũ Hán có vẻ rất ổn định
Nói chung, coronavirus, hiếm có xu hướng đột biến nhanh chóng và tuần này các nhà khoa học cung cấp thêm sự trấn an rằng điều này cũng đúng với virus Corona Vũ Hán. Một nhóm nghiên cứu tại Đại học Johns Hopkins đã phân tích 1.000 mẫu và theo Washington Post, chỉ tìm thấy từ 4 đến 10 sự khác biệt di truyền giữa các chủng lưu hành ở Mỹ và virus ban đầu được phân lập từ các bệnh nhân ở Vũ Hán. Một phân tích của Ý, cũng trong tuần này, đã đưa ra kết luận tương tự.
Điều này cho thấy rằng nếu một loại vaccine hiệu quả được tìm thấy thì nó sẽ tiếp tục hoạt động trong một thời gian. Tuy nhiên, vẫn còn một câu hỏi mở về phản ứng miễn dịch của con người đối với bệnh dịch viêm phổi Vũ Hán ổn định như thế nào và liệu những người bị nhiễm bệnh một lần sẽ được bảo vệ chống lại sự tái nhiễm trong tương lai hay không.
Đàn ông dễ bị tổn thương do virus Corona Vũ Hán hơn
Bằng chứng đang tiếp tục cho thấy rằng đàn ông có nhiều khả năng tử vong vì căn bệnh này hơn phụ nữ. Điều này lần đầu tiên được quan sát thấy ở Trung Quốc, nơi tỷ lệ tử vong là khoảng 2,8% đối với nam và 1,7% đối với nữ; mô hình này đã được nhân đôi khi các quốc gia kế tiếp công bố dữ liệu. Tuần này Tây Ban Nha báo cáo rằng số đàn ông bị tử vong nhiều hơn khoảng hai lần so với số phụ nữ.
Sự khác biệt ban đầu được đưa ra với tỷ lệ nam giới hút thuốc cao hơn ở Trung Quốc – khoảng một nửa số nam giới hút thuốc so với chỉ 2% phụ nữ. Tuy nhiên, do xu hướng tương tự đã được nhân rộng ở các quốc gia có tỷ lệ người hút thuốc nam và nữ gần ngang nhau hơn, các nhà khoa học bắt đầu xem xét các khả năng khác, bao gồm cả việc hệ thống miễn dịch của phụ nữ có thể có khả năng vượt qua virus tốt hơn.
Các nghiên cứu huyết thanh học từ Trung Quốc, theo dõi phản ứng miễn dịch trong suốt quá trình lây nhiễm, sẽ sớm cung cấp một số câu trả lời về lý do tại sao đàn ông dễ bị tổn thương hơn. Các nhà nghiên cứu đang xem xét các yếu tố về hành vi, lối sống hay yếu tố sinh học của giới tính có tính quyết định đến tỷ lệ tử vong trên.
Quan hệ giữa con người và Tự nhiên: Hướng đến thay đổi
Khủng hoảng đại dịch viêm phổi Vũ Hán được nhiều nhà khoa học ghi nhận như là một hệ quả đã được báo trước của một cuộc đại khủng hoảng sinh thái, khi các hoạt động khai thác kiệt quệ thiên nhiên hoang dã tạo điều kiện cho nhiều loài virus nguy hiểm tăng tốc xâm nhập vào xã hội loài người.
Việc con người buộc phải sử dụng rộng rãi xét nghiệm kháng thể để kìm hãm sự bùng phát tiếp theo của đại dịch, cho thấy sức mạnh tự điều chỉnh của Tự nhiên bên trong mỗi con người – vốn đã được các môn y học, sinh học, khoa học về sinh thái dầy công khám phá – một lần nữa có cơ hội được đông đảo xã hội trân trọng hơn. Hợp tác với những cơ chế miễn dịch tự nhiên hơn bao giờ hết trở thành giải pháp hiệu quả, tiết kiệm, để đẩy lùi dịch bệnh. Thời gian phong tỏa, cách ly cũng là lúc cho chiêm nghiệm những điều này để biết trân quý nó.
Ánh Dương
Theo Theguardian/rfi