Trong buổi phỏng vấn độc quyền với Fox News, một nhà virus học người Hồng Kông đang tị nạn ở Mỹ tuyên bố rằng Bắc Kinh đã biết về sự tồn tại của nCoV từ lâu trước khi công bố dịch. Nhà virus học này cũng cho biết, cấp trên của cô – người đứng đầu một phòng thí nghiệm của WHO – đã phớt lờ nghiên cứu của cô, vốn có thể cứu nhiều sinh mạng.
Vài giờ trước khi lên chuyến bay của hãng hàng không Cathay Pacific hôm 28/4 tới Mỹ, vị tiến sĩ đáng kính chuyên ngành virus học và miễn dịch học tại Trường Y tế Công Đại học Hồng Kông Li-Meng Yan đã lên kế hoạch đào thoát, chuẩn bị hành lý và thận trọng qua mặt hệ thống kiểm duyệt và camera trong khuôn viên trường.
Cô đã chuẩn bị sẵn hộ chiếu và ví, và đã sẵn sàng bỏ tất cả những người thân yêu của mình lại đằng sau. Nếu bị bắt, cô biết mình sẽ có thể bị tống vào tù – hoặc tệ hơn là bị “biến mất”.
Cô nói rằng cấp trên của cô, vốn là một trong những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực này, cũng phớt lờ nghiên cứu mà cô đang thực hiện.
Cô nói thêm rằng họ đáng nhẽ phải có nghĩa vụ nói cho thế giới biết, trong vai trò một phòng thí nghiệm được Tổ chức Y tế Thế giới chỉ định nghiên cứu về vi-rút cúm và đại dịch, đặc biệt là khi vi-rút này bắt đầu lây lan vào những ngày đầu năm 2020.
Cô Yan, hiện đang phải trốn chạy, cho biết chính phủ của đất nước cô sinh ra đang cố gắng hủy hoại danh tiếng của cô. Cô cũng cáo buộc những người bất lương trong chính phủ tổ chức một cuộc tấn công mạng nhằm mục đích bịt miệng cô. Những người này tạo một tài khoản Facebook giả mạo cô, tung một loạt tin đồn nói rằng cô bị bắt cóc sang Mỹ, rằng cô đang lừa dối mọi người, rằng thần kinh cô không ổn định. Cô cũng bị tấn công trên mạng xã hội Twitter. Tất cả là nhằm hủy hoại danh tiếng và bịt miệng cô.
Tiến sĩ Yan tìn rằng cô đang gặp nguy hiểm. Cô lo sợ mình sẽ không thể trở về nhà, cũng như có thể sẽ không bao giờ được gặp lại bạn bè hay người thân nữa.
Tuy nhiên, đối với cô, những rủi ro này là xứng đáng.
“Lý do tôi đến Mỹ là vì tôi muốn nói lên sự thật về dịch Covid”, cô Yan nói với đài Fox News từ một địa điểm bí mật.
Cô cho biết nếu cô cố gắng lên tiếng ở Hồng Kông, cô “sẽ biến mất và bị sát hại”.
Những tiết lộ của cô Yang cho thấy việc che giấu dịch bệnh là quyết định của cấp chính quyền cao nhất, rằng Chủ tịch Tập Cận Bình và Đảng Cộng sản Trung Quốc đã nỗ lực kiểm soát ngôn luận xoay quanh nCoV: Trung Quốc biết được thông tin gì, họ biết chúng khi nào và họ đã phát tán những thông tin sai lệch nào đến phần còn lại của thế giới.
Yan nói thêm rằng cô là một trong những nhà khoa học đầu tiên trên thế giới nghiên cứu về virus corona. Hồi cuối năm 2019, khi một ổ dịch giống SARS xuất hiện ở Vũ Hán, cô đã được cấp trên, Tiến sĩ Leo Poon từ phòng thí nghiệm trường Đại học – cũng là một phòng thí nghiệm điều trị cúm được chỉ định bởi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) – yêu cầu bí mật tìm hiểu điều gì đang diễn ra.
“Chính phủ Trung Quốc từ chối cho phép chuyên gia nước ngoài, bao gồm cả những chuyên gia ở Hồng Kông, đến Trung Quốc nghiên cứu”, cô nói. “Vì vậy, tôi đã hỏi bạn bè tôi ở đại lục để có thêm thông tin”.
Yan có mạng lưới liên lạc ở khắp các cơ sở y tế khác nhau ở Trung Quốc đại lục, nơi cô trưởng thành và hoàn thành nhiều nghiên cứu ở đây. Cô cho biết đó chính là lý do cô được giao nghiên cứu này, đặc biệt vào thời điểm cô biết nhóm của cô không thể biết được toàn bộ sự thật từ phía chính phủ.
Một người bạn của cô, một nhà khoa học từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc (CCDC), đã cập nhật thông tin trực tiếp về các ca bệnh và hôm 31/12 đã cho Yan biết về khả năng lây truyền từ người sang người của nCoV, từ lâu trước khi Trung Quốc hay WHO thừa nhận điều này.
Cô Yan đã báo cáo một số phát hiện ban đầu của mình cho cấp trên.
“Ông ấy chỉ gật đầu,” cô Yan nhớ lại, và bảo cô tiếp tục làm việc.
Vài ngày sau, vào hôm 9/1/2020, WHO đã đưa ra một tuyên bố:
“Theo giới chức Trung Quốc, loại virus nghi vấn này có thể gây bệnh nặng ở một số bệnh nhân và không lây từ người sang người”.
Yan cho biết cô và các đồng nghiệp trên khắp Trung Quốc đã thảo luận về loại virus đặc biệt này, nhưng cô sớm nhận ra sự thay đổi rõ rệt trong thái độ của họ.
Các bác sĩ và nhà nghiên cứu, những người trước đó từng thảo luận công khai về virus đột ngột trở nên “câm như hến”. Những người từ thành phố Vũ Hán – nơi sau này trở thành tâm dịch Covid-19 – đã trở nên im lặng. Những người khác thì được cảnh báo không được hỏi chi tiết cụ thể.
Các bác sĩ khi đó đã lan truyền nhau rằng: “Chúng ta không thể nói về nó, nhưng chúng ta cần phải đeo khẩu trang”, cô Yan kể lại.
Sau đó, số ca bệnh lây từ người sang người bắt đầu tăng theo cấp số nhân, theo các nguồn tin Yan có được và cô bắt đầu tìm hiểu sâu hơn để có câu trả lời.
“Có rất nhiều, rất nhiều bệnh nhân không được điều trị và chẩn đoán kịp thời”, cô Yan nói. “Các bác sĩ tại bệnh viện rất sợ, nhưng họ không thể đề cập đến nó. Các nhân viên của CDC đã cảm thấy rất sợ hãi”.
Cô cho biết cô đã báo cáo những khám phá của mình cho cấp trên một lần nữa vào ngày 16/1, nhưng ông ấy chỉ cảnh báo cô rằng: “Hãy giữ mồm giữ miệng và phải thật cẩn thận”.
“Giống như ông ấy từng cảnh báo tôi trước đây, ‘Đừng chạm vào lằn ranh đỏ’”, Yan nói, ám chỉ chính phủ Bắc Kinh. “Chúng ta sẽ gặp rắc rối và chúng ta sẽ bị biến mất”.
Cô cũng cho biết rằng giám đốc một phòng thí nghiệm có liên kết với WHO, Giáo sư Malik Peiris, biết về việc này nhưng không làm bất cứ điều gì.
GS Peiris cũng không trả lời yêu cầu bình luận của Fox News. Trang web của WHO liệt kê GS Peiris là “cố vấn” trong Ủy ban Khẩn cấp WHO về Bệnh Viêm phổi do Virus corona chủng mới 2019-nCoV.
Cô Yan rất thất vọng, nhưng không ngạc nhiên.
“Tôi biết điều này sẽ xảy ra bởi vì tôi hiểu được vấn nạn tham nhũng của những tổ chức quốc tế như WHO, cho đến chính phủ Trung Quốc và Đảng Cộng sản Trung Quốc”, cô nói. “Về cơ bản … tôi chấp nhận nó nhưng tôi không muốn thông tin sai lệch này này lan ra thế giới”.
Tuy nhiên, WHO và Trung Quốc đã kịch liệt phủ nhận cáo buộc về việc che giấu virus corona.
WHO cũng đã phủ nhận rằng cô Yan, TS Poon hoặc GS Peiris từng làm việc trực tiếp cho tổ chức này.
“Giáo sư Malik Peiris là một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm, từng tham gia các dự án của WHO và là thành viên của nhóm chuyên gia”, phát ngôn viên WHO Margaret Ann Harris tuyên bố trong một email. “Nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc ông ấy là một nhân viên của WHO, và ông ấy cũng không đại diện cho WHO”.
Cô Yan cho biết, cho dù cô có phải đối mặt với bất kỳ nguy hiểm nào, lương tâm đã thúc đẩy cô phải lên tiếng nói ra sự thật.
“Tôi biết họ đối xử với những người cảnh báo sớm về dịch bệnh như thế nào,” cô nói.
— Tiến sĩ Li-Meng Yan
Giống như nhiều người đi trước, một khi Yan quyết định lên tiếng chống lại chính quyền Trung Quốc, cô hiểu rằng cuộc sống của mình, cũng như những người thân yêu nhất của cô, đang gặp nguy hiểm.
Cô đã chia sẻ vấn đề này với Blogger Hồng Kông Lu Hong hiện đang sống ở Mỹ.
Sau khi cô chia sẻ một số giả thuyết và nghi vấn của mình về dịch viêm phổi Vũ Hán với Lu Hong, anh nói rằng cô cần phải rời đi, có lẽ là đến Mỹ; ở đây cô sẽ không phải tiếp tục lo sợ. Chỉ khi đó cô mới có thể được an toàn và có cơ hội lên tiếng.
Yan đã quyết định rời Hồng Kông, nhưng mọi chuyện trở nên phức tạp khi chồng cô, người cùng làm chung với cô tại phòng thí nghiệm và cũng là một nhà khoa học có uy tín, phát hiện ra cuộc gọi điện thoại giữa blogger Lu Hong và vợ mình.
Yan nói với Fox News rằng cô đã thuyết phục chồng đi cùng, và nói thêm rằng lúc đầu, chồng cô đã ủng hộ nghiên cứu của cô, nhưng nay lại đột nhiên thay đổi thái độ.
“Anh ấy đã rất tức giận,” cô nói. “Anh ấy đổ lỗi cho tôi, cố gắng làm tôi mất niềm tin … Anh ấy nói họ sẽ giết tất cả chúng tôi”.
Anh ấy nói họ sẽ giết tất cả chúng tôi”.
— Tiến sĩ Li-Meng Yan
Cảm thấy sốc và đau đớn, cô Yan quyết định rời đi một mình.
Cô đã nhận được tấm vé đến Mỹ vào ngày 27/4 và cô lên chuyến bay vào ngày hôm sau.
Khi cô đến sân bay quốc tế Los Angeles sau chuyến hành trình dài 13 giờ, cô đã bị các nhân viên hải quan chặn lại.
Nỗi sợ hãi siết chặt lấy cô. Yan không biết liệu cô sẽ phải ngồi tù hay bị đưa trở về Trung Quốc.
“Tôi phải nói với họ sự thật,” cô tâm sự. “Tôi đang làm điều đúng đắn. Vì vậy, tôi đã nói với họ rằng ‘Đừng bắt tôi quay trở lại Trung Quốc. Tôi đến đây để kể sự thật về Covid-19 … Xin hãy bảo vệ tôi. Nếu không, chính phủ Trung Quốc sẽ giết tôi”.
Sự việc đã được báo cáo cho FBI. Yan cho biết FBI đã đến và phỏng vấn cô trong nhiều giờ đồng hồ. Họ lấy điện thoại di động của cô làm bằng chứng và cho phép cô tiếp tục hành trình.
FBI nói với Fox News rằng họ chưa có đủ bằng chứng để xác nhận hay phủ nhận các tuyên bố của Yan.
Khi Yan đang cố gắng tiếp tục cuộc sống mới ở Mỹ, cô cho biết bạn bè và thân nhân của cô ở quê nhà đang phải hứng chịu sự sách nhiễu của chính quyền.
Cô Yan cho biết chính quyền đã kéo đến quê cô ở Thanh Đảo. Các đặc vụ của chính quyền đã lục tung căn hộ nhỏ của cô, thẩm vấn cha mẹ cô. Khi cô liên lạc với cha mẹ mình, họ đã cầu xin cô trở về. Họ nói rằng cô không biết hậu quả của những gì cô nói và cầu xin cô từ bỏ cuộc chiến với chính quyền.
Đại học Hồng Kông đã gỡ trang cá nhân của cô xuống và thu hồi quyền truy cập tài khoản và email làm việc của cô, bất chấp thực tế cô đã xin nghỉ phép và được chấp thuận. Trong một thông cáo gửi Fox News, một phát ngôn viên của trường cho biết Yan hiện còn phải là nhân viên của trường nữa.
“Tiến sĩ Li-Meng Yan không còn là nhân viên của trường chúng tôi nữa”, thông cáo viết. Và đó là lý do tại sao họ gỡ trang thông tin cá nhân của cô xuống.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ nói với Fox News rằng họ không biết Yan là ai và tái khẳng định rằng Trung Quốc đã xử lý đại dịch một cách anh hùng.
“Chúng tôi chưa bao giờ nghe nói về người này”, tuyên bố gửi qua email có ghi. “Chính phủ Trung Quốc đã phản ứng nhanh chóng và hiệu quả với COVID-19 kể từ khi dịch bệnh bùng phát. Mọi nỗ lực của chúng tôi đã được ghi lại rõ ràng trong sách trắng “Chiến đấu với COVID-19: Trung Quốc trong hành động” với sự minh bạch toàn diện. Thực tế nói lên tất cả”.
Về phần mình, WHO cũng tiếp tục bác bỏ mọi hành vi sai trái trong những ngày đầu của đại dịch. Nhiều nước đã lên án WHO phối hợp với Bắc Kinh giấu dịch. Gần đây WHO đã âm thầm thay đổi tiến trình xử lý dịch bệnh trên trang web của mình. Họ cho biết đã nhận được thông tin ban đầu về virus từ chính các nhà khoa học của WHO thay vì từ chính quyền Bắc Kinh, một ngôn luận họ đã duy trì trong suốt 6 tháng. Tuần trước chính quyền Tổng thống Trump đã chính thức đưa Mỹ ra khỏi WHO.
Theo Fox NewsHải Lam dịch và biên tập