- Xuân Lan
Bắc Kinh rất có thể ủng hộ một ứng viên châu Phi vào vị trí đứng đầu Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) khi căng thẳng thương mại Mỹ – Trung đã đẩy tổ chức này vào tình trạng rối loạn.
Trong 8 ứng cử viên đang chạy đua để thay thế ông Roberto Azevedo (quốc tịch Brazil), người đã từ chức Tổng Giám đốc WTO tháng Tám năm ngoái, có hai người đến từ châu Phi. Ông Azevedo từ chức trong bối cảnh căng thẳng Mỹ – Trung gia tăng cũng như sự tàn phá kinh tế gây ra bởi COVID-19.
Các ứng viên đến từ châu Phi gồm: Bộ trưởng Ngoại giao và Tài chính người Nigeria – ông Ngozi Okonjo-iweala; và cựu Chủ tịch Đại Hội đồng WTO người Kenya – ông Amina Mohamed Mohamed. Ông Mohamed là Bộ trưởng Văn hoá Thể thao của Kenya, trước kia đã thất bại trong cuộc chạy đua vào chức Tổng Giám đốc WTO năm 2013.
Hy Lạp đề cử ông Hamid Mamdouh, cựu viên chức ngoại giao đồng thời cũng là quan chức cũ của WTO, người đã giúp soạn thảo Hiệp ước về thương mại dịch vụ trong vòng đàm phán Uruguay.
Anh đề cử Liam Fox, cựu Bộ trưởng Ngoại thương và là người ủng hộ nước Anh ra khỏi Liên minh châu Âu.
Những ứng cử viên khác là Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc – ông Yoo Myung-hee; cựu phó Tổng Giám đốc WTO người Mexico – ông Jesus Seade Kuri; cựu Bộ trưởng Ngoại giao Moldova – ông Tudor Ulianovschi; và cựu Bộ trưởng Kinh tế và Kế hoạch của Ả Rập Xê Út Mohammed Al-Tuwaijri.
Một cố vấn của chính phủ Trung Quốc, người từ chối tiết lộ danh tính, nói rằng vì ông Azevedo là người Brazil, nên Trung Quốc ít khả năng ủng hộ một người Mỹ La tinh khác làm người kế nhiệm ông.
Nhưng dù ai tiếp quản, đó sẽ là một nhiệm vụ khó khăn khi tổ chức này rơi đang vào tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng.
“Một Tổng Giám đốc mạnh mẽ sẽ có thể phá vỡ tình trạng trì trệ của tổ chức, ngoài ra vị này cần có năng lực để cân bằng và dàn xếp lợi ích của các thành viên chính trong tổ chức. Đó có thể là một thách thức nặng nề đối với tám ứng viên,” người cố vấn nói.
William Reinsch, chuyên gia thương mại từ Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế tại Washington nói rằng nhìn chung có nhiều ủng hộ các ứng viên châu Phi, nhưng vấn đề chủ chốt là liệu châu lục có thể đoàn kết phía sau một trong số họ hay không.
Liên hiệp châu Phi đã lên kế hoạch thu hẹp số ứng viên của châu lục xuống còn một người, nhưng chưa làm được vì sự gián đoạn của virus corona.
Ông Reinsch nói Trung Quốc sẽ ủng hộ một ứng viên từ một nước đang phát triển và đang để mắt đến châu Phi.
“Tôi cho rằng họ [Bắc Kinh] sẽ quan sát kỹ lưỡng các ứng viên châu Phi vì việc phát triển mối quan hệ tốt đẹp với các nước châu Phi là một mục tiêu quan trọng đối với Trung Quốc,” ông Reinsch nói.
Ông Fredrik Erixon, một chuyên gia về thương mại quốc tế và giám đốc Trung tâm châu Âu về kinh tế chính trị quốc tế đặt tại Brussels, nói rằng cái khó là việc chọn một ứng cử viên được cả Mỹ và Trung Quốc chấp nhận.
“Trên thực tế, WTO không phải là cơ quan thích hợp đối với chính sách thương mại vì các cường quốc đang có các cuộc xung đột thương mại lớn,” ông Erixon nói, cho rằng tốt hơn là chờ tới sau bầu cử Mỹ rồi hãy bổ nhiệm.
Xuân Lan (theo SCMP)