- Y Bình
Theo Reuters, hôm 21/7 Thượng viện Mỹ công bố báo cáo cho biết Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đang tận dụng tối đa ưu thế công nghệ mới nổi của họ để đẩy mạnh phát triển “chủ nghĩa độc đoán kỹ thuật số” (digital authoritarianism) vì mục đích giám sát người dân Trung Quốc và thế giới.
Báo cáo này do ông Bob Menendez là Thượng nghị sĩ cấp cao phe Dân chủ của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ đề xuất, được viết bởi các chuyên gia phe Dân chủ. Nội dung đề cập rằng Trung Quốc đang sử dụng các công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI) và sinh trắc học để theo dõi thông tin và kiểm soát người dân.
Báo cáo công bố trong bối cảnh mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh đang ngày càng trở nên căng thẳng, Tổng thống Mỹ Donald Trump không chỉ đổ lỗi cho Trung Quốc về dịch bệnh viêm phổi Vũ Hán (COVID-19), còn gọi đó là “virus Trung Quốc” và ngày càng tăng cường đối đầu trên nhiều phương diện từ kinh tế và thương mại, nhân quyền và quân sự. Ngoài ra, Washington cũng đang kêu gọi các đồng minh tẩy chay ‘gã khổng lồ’ thiết bị viễn thông Huawei của Trung Quốc tham gia xây dựng mạng 5G, vì cho rằng công ty này đang gây đe dọa an ninh, vì vậy Mỹ cũng đang thúc đẩy áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Huawei và các công ty Trung Quốc khác.
Báo cáo của Thượng viện Mỹ đã thảo luận về việc Bắc Kinh đưa ra luật mới để tăng cường quản lý và kiểm soát thông tin, theo đó các công ty tham gia phát triển công nghệ để hỗ trợ nhà cầm quyền trong các biện pháp giám sát đã nhận được đầu tư đáng kể từ Chính phủ Trung Quốc.
Ngoài các quỹ từ Bắc Kinh, các công ty công nghệ Trung Quốc với các công nghệ giám sát khác nhau mà họ cung cấp đã trực tiếp giúp nhà cầm quyền này thực hiện hiệu quả việc giám sát xã hội, kiểm soát thông tin cá nhân của công chúng, theo dõi dấu vết, đàn áp những người bất đồng chính kiến nhân danh phòng chống tội phạm.
Đã có nhiều báo cáo tương tự
Đầu năm 2018, một báo cáo của tổ chức phi chính phủ Freedom House đã chỉ ra rằng sự phát triển của chủ nghĩa độc đoán kỹ thuật số chủ yếu bao gồm hai lĩnh vực chính: một mặt là vi phạm quyền riêng tư trên không gian mạng, truyền bá những thông tin sai lệch; mặt khác là sử dụng công nghệ để giám sát trực tiếp mọi người, chẳng hạn như hệ thống Skynet với sự kết hợp màn hình theo dõi, nhận dạng khuôn mặt và công nghệ AI, được sử dụng để đánh giá mức độ tin cậy của công dân mà họ gọi là “hệ thống tín dụng xã hội” (social credit system), còn sự phát triển của hệ thống tín dụng xã hội hoàn toàn phụ thuộc vào sự kiểm soát Internet của chính quyền Bắc Kinh.
Chủ tịch Michael J. Abramowitz của Freedom House chỉ ra rằng mục tiêu cuối cùng của Bắc Kinh là thúc đẩy trên phạm vi quốc tế việc thay thế các chuẩn mực tự do trong lĩnh vực kỹ thuật số hiện nay bằng chủ nghĩa độc đoán của họ.
Vào tháng 4/2019, báo cáo “Quỹ đạo Hình ảnh và hành động của những gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc” (Mapping China’s Technological Giants) do Viện chính sách chiến lược Úc (ASPI) thực hiện đã chỉ rõ, vì ĐCSTQ luôn thúc đẩy mạnh mẽ việc bá mô hình quản trị của họ ra thế giới bằng con đường Internet và công nghệ, nhiều công ty công nghệ Trung Quốc cũng được kiểm soát chặt chẽ bởi tổ chức Đảng ủy của ĐCSTQ, vì vậy rõ ràng các công ty này không chỉ đơn giản là các công ty thương mại thông thường.
Báo cáo cũng cáo buộc một số công ty công nghệ Trung Quốc trực tiếp liên quan đến vấn nạn vi phạm nhân quyền ở Trung Quốc, bao gồm 1,5 triệu người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ (Uyghur) bị giam giữ trong các trại tập trung. Từ giám sát truyền thông đến nhận dạng khuôn mặt, các công nghệ này cung cấp giám sát chính xác và sâu rộng, theo đó mà mọi người đều nằm trong hệ thống giám sát toàn diện do mà ĐCSTQ thiết lập. Ngoài ra ĐCSTQ thông qua xuất khẩu công nghệ số để tăng ảnh hưởng ở các khu vực khác và đang cố gắng mở rộng ảnh hưởng tại các tổ chức quốc tế như Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Trung Quốc đang thực hiện kế hoạch dài hạn để thống trị thế giới kỹ thuật số, nhằm làm suy yếu các thể chế và giá trị dân chủ.
Báo cáo khuyến nghị Chính phủ Mỹ (đặc biệt là Quốc hội) thực hiện một số hành động để chống lại tình trạng nổi lên nguy hiểm của ĐCSTQ liên quan đến kỹ thuật số. Bao gồm luật thành lập một hệ thống tổ chức kết hợp Nhà nước và tư nhân để phát triển các công nghệ của Mỹ thay thế công nghệ 5G của Trung Quốc; thành lập “Quỹ thúc đẩy quyền kỹ thuật số” (Digital Rights Promotion Fund) để chống lại sự giám sát quy mô lớn của ĐCSTQ.
Ngoài ra, báo cáo ủng hộ việc thành lập một học viện dịch vụ quân sự trên không gian mạng, cũng gợi ý vấn đề Mỹ lãnh đạo một liên minh các nước cùng hợp tác để chống lại ĐCSTQ.
Y Bình