Nói đến năm 2020 có lẽ nhiều người muốn quên đi vì có quá nhiều chuyện xui xẻo dồn dập xảy ra, mà chuyện xui xẻo nhất là trận đại dịch: không chỉ gây thiệt hại về nhân mạng mà còn gây khốn đốn cho nhiều triệu gia đình vì mất công ăn việc làm, nhiều sinh hoạt trong xã hội phải ngưng lại. Tuy nhiên, nếu nhìn về hướng năm 2021, chúng ta có thể tin rằng đây sẽ làm một năm tốt đẹp hơn, đặc biệt là trong lãnh vực kinh tế, sẽ khởi sắc trở lại.
Nhưng trước hết hãy nhắc lại đôi chút về thời kỳ trước đại dịch, khi mọi việc dường như đang diễn ra thật tốt đẹp: Tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp kỷ lục và số việc làm mới tiếp tục tăng đều đặn. Với nền kinh tế liên tục phát triển trong thời gian dài nhất trong lịch sử nước Mỹ đã đưa tới hiệu ứng dây chuyền: Công việc tăng khiến lợi tức gia đình tăng theo và người dân chịu tiêu xài nhiều hơn, nhờ đó đã khuyến khích các hãng xưởng mướn thêm người làm.
Và khi thị trường lao động thiếu người làm thì bắt buộc các công ty phải tăng lương, cho nhân viên có thời khoá biểu làm việc linh động hơn cũng như đầu tư nhiều hơn vào các chương trình huấn nghệ. Lợi tức của những người trẻ tuổi cũng tăng đáng kể – lên khoảng 13% trong nhóm người dưới 35 tuổi – trong khi những người trẻ này lại có được nhiều cơ hội để học hỏi thêm kinh nghiệm trong công việc và có tay nghề vững vàng hơn.
Rồi đùng một cái trận đại dịch xảy ra và cả một cỗ máy kinh tế quốc gia bị khựng lại, đưa tới tình trạng suy sụp nhanh và nặng hơn so với bất cứ thời kỳ suy trầm nào kể từ sau Ðệ nhị Thế chiến. Liên tiếp trong nhiều tháng trời, số công việc mất đi mỗi tuần không dưới 200,000, và con số cuối cùng vượt quá sáu triệu.
Trong khi đó, những lý do góp phần đưa tới công ăn việc làm bị mất thì lại hoàn toàn khác so với những gì người ta thường thấy trong những chu kỳ kinh tế đi xuống. Những người có thu nhập thấp là nhóm lao động bị ảnh hưởng nặng nhất do tác động kinh tế nói chung và cũng do từ lệnh bắt buộc đóng cửa từ chính quyền, và việc chi tiêu cho nhiều dịch vụ cũng giảm xuống mức thấp nhất.
Thương mại điện tử phát triển vượt bậc – nguồn bangkokpost.com/
Nhưng trong khi nhà hàng, khách sạn, dịch vụ du lịch, rạp hát và các liên đoàn thể thao phải ngưng hoạt động thì một số ngành kỹ nghệ khác lại được hưởng lợi từ những hoàn cảnh không may đó. Hàng hoá tại các tiệm thực phẩm không đủ để bán, và các chuỗi hệ thống cung ứng trên toàn quốc đã phải làm việc không ngưng nghỉ để có thể khắc phục tình trạng thiếu hụt những nhu yếu phẩm căn bản, từ cuộn giấy vệ sinh đến lọ thuốc tẩy trùng. Các công ty thương mại điện tử (E-commerce) trở thành chiếc phao cấp cứu cho hàng nhiều triệu người Mỹ miễn cưỡng không muốn bước ra khỏi nhà. Các lớp học kèm trên mạng nở rộ, các công ty sản xuất dụng cụ tập thể dục ở nhà và trò chơi điện tử cũng nhờ đó mà phất lên.
Những thử thách do trận đại dịch đưa tới đã nảy sinh ra những sáng kiến và phát minh mới. Nhờ một số thay đổi về quy tắc trong các chương trình Medicare và Medicaid mà nay nhiều bệnh nhân không cần phải tới văn phòng bác sĩ mà có thể được khám bệnh, cho toa thuốc từ xa. Công ty có tên là Zoom, mà trước đại dịch ít ai biết đến, đã nhanh chóng trở thành một thương hiệu toàn cầu và được hàng trăm triệu người trên thế giới sử dụng. Nhiều công ty sản xuất đã tự động bố trí lại dây chuyền lắp ráp của họ để tạm thời chuyển qua chế tạo máy trợ thở và mặt nạ, góp phần cứu sống nhiều mạng người. Và sự lo sợ thiếu máy trợ thở tại các bệnh viện đã không xảy ra.
Quốc hội liên bang đã tạm thời bỏ qua một bên những tranh chấp đảng phái để nhanh chóng thông qua một kế hoạch kích cầu kinh tế lớn nhất từ trước tới nay. Nhiều triệu người Mỹ đã nhận được tấm chi phiếu kích cầu trị giá $1,200 mà không bị hỏi thêm một điều gì khác, tiền tự động được chuyển vào trương mục hoặc được gửi tới tận nhà.
Làm việc tại nhà nguồn SIGARCH
Trong khi đó, thị trường cổ phiếu đã hồi phục trong một thời gian kỷ lục, và thị trường lao động cũng đã kêu gọi người trở lại làm việc nhanh ngoài sự dự đoán của nhiều kinh tế gia. Cho đến Tháng 11 vừa qua, tỷ lệ thất nghiệp đã sụt giảm từ 14.7% vào Tháng 4 xuống chỉ còn 6.7%.Xem thêm: Những bàn tay vô hình
Nhưng những gì đang đợi ở phía trước có thể là điều ít ai có thể ngờ tới. Con số những công ty khởi nghiệp đang nở rộ như hoa cỏ mùa Xuân. Người ta tính ra có khoảng gần 1.6 triệu đơn xin thành lập cơ sở kinh doanh mới trong quý ba của năm 2020, tăng lên từ con số dưới 860,000 một năm trước đó. Khu vực tài chánh ổn định, một phần lớn là nhờ sự phản ứng từ Ngân hàng Dự trữ Liên bang nhanh và kịp thời hơn so với lúc xảy ra cuộc khủng hoảng tài chánh 2008-09. Ngành kinh tế mua bán trên mạng phát triển mạnh, cung cấp cho người dân Mỹ những đồ dùng thiết yếu trong cuộc sống thường ngày trong suốt thời gian khó khăn vừa qua, và sẽ còn phát triển thêm nữa trong tương lai. Những loại thuốc chủng ngừa có hiệu quả cao đang được phân phối đi khắp nơi, và những dụng cụ thử nghiệm Covid-19 tại nhà giá rẻ sắp tới đây sẽ có bán tại các tiệm thuốc trên toàn quốc.
Và một khi mức độ an toàn được lập lại cho phép tất cả các công việc kinh doanh hoạt động bình thường trở lại, nền kinh tế của nước Mỹ sẽ chấp cánh bay cao. Theo số liệu từ Ngân hàng Dự trữ Liên bang, kể từ Tháng 2, người dân Mỹ đã để dành được $2 ngàn tỷ trong các trương mục ngân hàng. Số tiền này nhiều hơn 10% tổng sản lượng nội địa của Hoa Kỳ và đang chờ dịp để tung ra tiêu xài.
Hoạt động kinh tế trong tương lai – nguồn PIDC
Trong khi đó, công việc làm trong tương lai sẽ mở ra những cơ hội mới. Nay nhiều công ty đã chấp nhận cho phép nhân viên được làm việc từ xa, và nhiều người đi làm sẽ không bị bắt buộc phải sống tại các đô thị đắt đỏ do công việc đòi hỏi. Họ sẽ được cơ hội dọn tới những nơi giá sinh hoạt và nhà cửa rẻ hơn để có cuộc sống thoải mái hơn. Và khi ngày càng có thêm nhiều người bỏ phiếu bằng chân như thế, các chính quyền tiểu bang và địa phương sẽ phải đáp ứng lại nguyện vọng của người dân bằng cách thực hiện những chính sách thuế khoá nhẹ hơn, tạo điều kiện cho người dân dễ dàng mua nhà hơn, trường học có phẩm chất hơn và an ninh công cộng được bảo đảm hơn.Xem thêm: Ngó vậy, không phải vậy
Trong tương lai, người đi làm sẽ tiết kiệm được nhiều thì giờ và tiền bạc vì bớt phải lái xe. Các công ty không còn cần nhiều văn phòng nữa và có thể sử dụng cho những mục đích khác. Nhiều toà nhà dùng làm văn phòng trước đây có thể hoán chuyển thành nhà ở, các bãi đậu xe bao la bát ngát có thể biến thành công viên.
Nhưng có lẽ nhóm người được hưởng lợi nhiều nhất trong nền kinh tế tương lai là phụ nữ. Nhiều công ty nay đang cho áp dụng chính sách thời khoá biểu làm việc linh động và nhiều phụ nữ có thể lựa chọn làm việc ngay tại nhà, nhờ đó họ có thể cân bằng thời gian giữa công việc và chăm sóc con cái.
Năm 2020 là một năm đầy khó khăn, nhưng nhìn về phía trước, năm 2021 có thể là bước khởi đầu cho một thời kỳ mới. Cuộc sống sẽ có nhiều thay đổi nhưng là thay đổi với chiều hướng tốt đẹp hơn.
Suy đi ngẫm lại
Lý lịch nhân thân chẳng là chi
Lừa nọ được chủ cưng, cho ăn uống phè phỡn mà không phải làm việc gì cực nhọc. Suốt ngày Lừa nhởn nhơ rong chơi ngoài đồng. Lừa tự mãn: “Ta đây có sức khỏe phi thường và một tinh thần thép. Thân sinh ta chắc chắn phải là một giống ngựa thuần chủng nhà nòi!”
Ít lâu sau Lừa rơi vào tay một người chủ mới. Ông ta bắt Lừa làm việc cực nhọc, ăn uống kham khổ. Chịu không thấu, Lừa than: “Lúc trước ta đã bị lừa. Giờ thì ta biết chắc cha mình chỉ là một con lừa vô dụng!