Triệu Hằng
Tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc trong quý 3 là 4,9%, và các chuyên gia dự báo tăng trưởng kinh tế trong tương lai của Trung Quốc còn tồi tệ hơn, thậm chí cho rằng tăng trưởng GDP trong quý 4 có thể giảm xuống dưới 4%.
Ngân hàng ANZ cho rằng tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc “chưa chạm đáy” và dự kiến tốc độ tăng trưởng trong quý 4 sẽ tiếp tục giảm xuống còn 3,6% và dự báo tốc độ tăng trưởng cả năm sẽ bị hạ xuống, từ 8,3% đến 8%. Các nhà kinh tế tại ngân hàng UBS đã hạ dự báo Tăng trưởng kinh tế hàng năm của Trung Quốc từ 8,2% xuống 7,6%, điều này cũng có nghĩa là tốc độ tăng trưởng GDP quý 4 sẽ tiếp tục giảm xuống còn 2,7% so với cùng kỳ năm ngoái.
Tờ “Wall Street Journal” ngày 18/10 đưa tin rằng ba trụ cột hỗ trợ nền kinh tế Trung Quốc đã bắt đầu chững lại. Nếu các chính sách nới lỏng hơn không được đưa ra, các động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Trung Quốc, cụ thể là đầu tư bất động sản, tiêu dùng và xuất khẩu, có thể cộng thêm rủi ro giảm vào giữa năm 2022.
Tuy nhiên, nền kinh tế Trung Quốc không chỉ đứng trước những thách thức trong ngắn hạn, mà đã phải đối mặt với khủng hoảng suy giảm kinh tế trong thời gian dài. Trong báo cáo của BBC về tăng trưởng kinh tế Trung Quốc cho thấy, tăng trưởng GDP hàng năm đã tiếp tục giảm từ năm 2010 cho đến năm 2019, trước khi suy yếu như hiện nay.
Nhưng tại sao nhiều người không nhận ra rằng cuộc khủng hoảng đang đến? Bởi vì bong bóng bất động sản ở Trung Quốc đã chia sẻ những vấn đề cơ bản của nền kinh tế Trung Quốc.
Người đoạt giải Nobel Kinh tế Paul Krugman tin rằng sự tăng trưởng nhanh chóng đáng kinh ngạc của Trung Quốc là do việc sử dụng công nghệ từ các nước phát triển hơn và sự di cư quy mô lớn của dân số từ nông thôn ra thành thị. Với sự phát triển của khoa học công nghệ và giảm lực lượng lao động nông thôn, tất yếu tăng trưởng kinh tế sẽ chậm lại. Ngoài ra, chính sách một con cũng khiến dân số ngày càng thu hẹp, dân số trong độ tuổi lao động đã đạt mức đỉnh điểm từ nhiều năm trước.
Ông Krugman đề cập rằng tăng trưởng chậm lại và thay đổi cơ cấu nhân khẩu học không nhất thiết có nghĩa là khủng hoảng sẽ xảy ra, nhưng vấn đề là mô hình tiêu dùng của Trung Quốc chưa được điều chỉnh phù hợp với nhu cầu tăng trưởng kinh tế chậm lại. Các nhà chức trách của ĐCSTQ đã không thực sự giải quyết được các vấn đề cơ bản của nền kinh tế mà còn che đậy chúng bằng cách tạo ra bong bóng bất động sản. Hiện tại, dù tính theo đô-la Mỹ hay theo tỷ lệ phần trăm GDP, đầu tư vào bất động sản của Trung Quốc đã vượt xa mức của Hoa Kỳ trong thời kỳ đỉnh điểm của bong bóng bất động sản năm 2000.
Trong bài báo mới nhất của mình, nhà kinh tế Ren Zeping cho biết từ góc độ đầu tư, đầu tư bất động sản vào năm 2020 sẽ chiếm 51,5% tổng vốn đầu tư tài sản cố định toàn xã hội; trong đó, đầu tư phát triển bất động sản sẽ chiếm 27,3% đầu tư tài sản cố định.
Hơn nữa, ngành bất động sản cũng đã giải quyết được một lượng lớn việc làm, ước tính trong năm nay, số lượng người hành nghề bất động sản sẽ lên tới 15 triệu người, nếu tính cả các ngành thượng nguồn và hạ nguồn do bất động sản thúc đẩy thì việc làm hiệu quả quảng bá sẽ còn lớn hơn.
Kể từ cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ năm 2018, các nhà lãnh đạo ĐCSTQ ngày càng nhận ra rằng Trung Quốc phải mở rộng nhu cầu trong nước, đặc biệt là tiêu dùng, đồng thời giảm sự phụ thuộc vào nước ngoài.
Tuy nhiên, như Wall Street Journal cho biết, bệnh dịch này đã khiến Trung Quốc đi theo hướng ngược lại, khiến xuất khẩu trở thành động lực tăng trưởng lớn nhất trong nhiều năm.
Năm 2020, thặng dư thương mại của Trung Quốc với thế giới đạt mức cao nhất trong nhiều năm là 535 tỷ đô-la Mỹ, và thặng dư của nước này với Hoa Kỳ cũng tăng 7% so với năm trước, đạt 317 tỷ đô-la Mỹ.
Điều này cho thấy tình trạng mất cân bằng kinh tế mà ĐCSTQ đang cố gắng giải quyết đang ngày càng trở nên tồi tệ hơn, tệ hơn nữa là nó có thể làm bùng phát căng thẳng thương mại.
Ngoài ra, về điều tiết bất động sản, Jim Chanos cũng đề cập rằng từ năm 2009, chính quyền Bắc Kinh đã cố gắng làm chậm thị trường bất động sản lần thứ 4, nhưng mỗi lần như vậy, nền kinh tế nhanh chóng đình trệ, khiến Bắc Kinh cảm thấy hoảng sợ nên lập tức chuyển từ đạp phanh sang nhấn ga.
Và hiện tại, đã có những dấu hiệu cho thấy ĐCSTQ nên có lập trường khoan dung hơn đối với bất động sản. Tốc độ cho vay cầm cố ở một số khu vực tăng nhanh, lãi suất cho vay thế chấp ở một số khu vực được hạ thấp, môi trường tín dụng của các doanh nghiệp bất động sản được kỳ vọng sẽ cải thiện ở một mức độ nào đó. Ngân hàng Trung ương Trung Quốc gần đây cũng tuyên bố sẽ duy trì phân phối tín dụng bất động sản ổn định và có trật tự.
Bên cạnh đó, các hứa hẹn về khí hậu của ĐCSTQ cũng có khả năng không trở thành hiện thực. Ông Tập đã không tham dự Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên Hợp Quốc, nhưng vào ngày 27/10, ĐCSTQ đã xuất bản sách trắng “Các chính sách và hành động của Trung Quốc để giải quyết biến đổi khí hậu” và đệ trình báo cáo liên quan lên Liên Hợp Quốc để xác nhận các cam kết “Mục tiêu carbon kép”.
Tuy nhiên, lời hứa của ĐCSTQ là vô nghĩa. Về tình hình năm nay, hồi cuối tháng 8, Phó Thủ tướng Hàn Chính cũng đã tổ chức một cuộc họp trực tuyến tại Bắc Kinh để cảnh báo các quan chức tỉnh “kiên quyết kiềm chế” sự phát triển mù quáng của các dự án phát thải cao như điện than. Tuy nhiên, một tháng sau, trước tình trạng thiếu than và mất điện trên diện rộng, ông Hàn Chính một lần nữa yêu cầu các công ty năng lượng quốc doanh thực hiện mọi biện pháp cần thiết để tăng nguồn cung than tại một cuộc họp kín. Về lâu dài, việc tuân thủ các-bon thấp mà ĐCSTQ đã hứa cũng mâu thuẫn với các mục tiêu tăng trưởng kinh tế.
Nói cách khác, cho dù đó là quy định về bất động sản, mô hình kinh tế vòng tròn nội bộ, hay thậm chí là các cam kết về khí hậu, những nỗ lực chuyển đổi kinh tế của ĐCSTQ cho đến nay đều vô ích.