Yahoo Inc. sẽ rời khỏi thị trường Trung Quốc, tạm ngừng các dịch vụ của mình ở đó kể từ thứ Hai (01/11) trong bối cảnh theo họ là một môi trường kinh doanh và pháp lý “ngày càng thách thức.”
Các công ty công nghệ ngoại quốc đã rút hoặc giảm quy mô hoạt động của họ ở Trung Quốc đại lục vì một đạo luật nghiêm ngặt về quyền riêng tư dữ liệu quy định cách các công ty thu thập và lưu trữ dữ liệu đã có hiệu lực.
Những công ty như vậy đã quyết định rằng sự không chắc chắn về quy định và rủi ro danh tiếng lớn hơn lợi thế của việc trụ lại thị trường rộng lớn này.
Những công ty công nghệ ngoại quốc nào gần đây đã giảm quy mô hoạt động hoặc rời bỏ Trung Quốc?
Yahoo Inc. cho biết trong một tuyên bố hôm thứ Ba (02/11) rằng, các dịch vụ của họ tại Trung Quốc đã ngừng hoạt động kể từ hôm 01/11. Người dùng truy cập trang Engadget China do Yahoo điều hành trong tuần này sẽ thấy một thông báo bật lên cho biết trang web sẽ không xuất bản bất kỳ nội dung mới nào.
Tháng trước, nền tảng mạng chuyên nghiệp LinkedIn của Microsoft cho biết họ sẽ đóng cửa phiên bản tiếng Trung của trang web của mình trong năm nay và thay thế nó bằng một bảng việc làm không có chức năng mạng xã hội.
Epic Games, công ty vận hành trò chơi điện tử nổi tiếng Fortnite, cũng cho biết họ sẽ rút trò chơi ra khỏi thị trường Trung Quốc kể từ hôm 15/11. Trò chơi này được ra mắt tại Trung Quốc thông qua mối quan hệ đối tác với công ty trò chơi lớn nhất Trung Quốc, Tencent, công ty sở hữu 40% cổ phần của Epic.
Tại sao các công ty rời khỏi Trung Quốc ngay lúc này?
Luật Bảo vệ Thông tin Cá nhân có hiệu lực hôm 01/11 giới hạn số lượng thông tin mà các công ty được phép thu thập và đặt ra các tiêu chuẩn về cách các thông tin này phải được lưu trữ. Các công ty phải được sự đồng ý của người dùng để thu thập, sử dụng hoặc chia sẻ dữ liệu, và cung cấp các cách để người dùng chọn không chia sẻ dữ liệu.
Các công ty cũng phải được sự cho phép gửi thông tin cá nhân của người dùng ra ngoại quốc.
Luật mới làm tăng chi phí tuân thủ và làm tăng thêm sự không chắc chắn cho các công ty phương Tây hoạt động tại Trung Quốc. Các công ty bị bắt quả tang vi phạm các quy tắc có thể bị phạt tới 50 triệu nhân dân tệ (7.8 triệu USD) hoặc 5% doanh thu hàng năm của họ.
Các nhà quản lý Trung Quốc đã thẳng tay đàn áp các công ty công nghệ, tìm cách hạn chế ảnh hưởng của họ và giải quyết các khiếu nại rằng một số công ty sử dụng sai dữ liệu và tham gia vào các chiến thuật khác gây tổn hại đến lợi ích của người tiêu dùng.
Việc cắt giảm quy mô và rút lui cũng diễn ra khi Hoa Kỳ và Trung Quốc tranh cãi về công nghệ và thương mại. Hoa Thịnh Đốn đã áp đặt các hạn chế đối với tập đoàn thiết bị viễn thông khổng lồ Huawei và các công ty công nghệ khác của Trung Quốc, cáo buộc họ có quan hệ với quân đội Trung Quốc và Trung Cộng.
Các công ty địa phương cũng đang cảm thấy sức nóng, với các công ty thương mại điện tử như Alibaba phải đối mặt với tiền phạt. Các nhà quản lý đang điều tra một số công ty và đã áp đặt các quy tắc nghiêm ngặt tác động đến các công ty game như NetEase và Tencent.
Các công ty công nghệ ngoại quốc phải đối mặt với những rào cản nào ở Trung Quốc?
Trung Cộng vận hành cái được gọi là “Bức tường lửa Vĩ đại” (“Great Firewall”) dùng luật pháp và công nghệ để thực thi kiểm duyệt.
Nội dung và từ khóa được coi là nhạy cảm về chính trị hoặc không phù hợp phải được loại bỏ khỏi internet. Các công ty phải giám sát các nền tảng của riêng họ, xóa các bài đăng và làm cho các từ khóa nhạy cảm không thể tìm kiếm được.
Các mạng xã hội phương Tây như Facebook và Twitter từ lâu đã bị Great Firewall chặn và người dân ở Trung Quốc đại lục thường không thể truy cập được.
Ông Francis Lun, Giám đốc điều hành của GEO Securities Limited tại Hồng Kông cho biết: “Trung Quốc đã thiết lập một chính sách rất hà khắc đối với các nhà khai thác internet, yêu cầu họ phải làm gì và đặc biệt là không nên làm gì.”
Ông nói, “Tôi nghĩ câu hỏi đặt ra là tại sao phải bận tâm (khi là một công ty ngoại quốc hoạt động ở Trung Quốc) với lợi tức hạn chế và trách nhiệm pháp lý nặng nề như vậy.”
Ông Michael Norris, một giám đốc chiến lược nghiên cứu tại công ty tư vấn AgencyChina có trụ sở tại Thượng Hải cho biết chi phí tuân thủ sẽ tăng hơn nữa.
Ông nói: “Sự ra đi của Fortnite đặc biệt gây tổn hại, vì điều đó cho thấy thậm chí một mối quan hệ đối tác chặt chẽ và việc đầu tư với Tencent cũng không đủ để làm cho dự án kinh doanh đó hoạt động được.”
Các công ty công nghệ ngoại quốc hoạt động tại Trung Quốc cũng phải đối mặt với áp lực từ thị trường quê nhà. Một số nhà lập pháp Hoa Kỳ đã chỉ trích việc LinkedIn kiểm duyệt hồ sơ nhà báo Hoa Kỳ ở Trung Quốc. Vào năm 2007, Yahoo Inc. đã bị chỉ trích vì đã chuyển giao thông tin về các nhà bất đồng chính kiến Trung Quốc cho Trung Cộng mà cuối cùng dẫn đến việc họ bị bỏ tù.
Điều này có ý nghĩa gì đối với người dùng Internet ở Trung Quốc?
Các giải pháp thay thế của Trung Quốc đã xuất hiện trong những năm qua để lấp đầy khoảng trống do các nền tảng mạng xã hội ngoại quốc đã để lại khi từ bỏ hoạt động vì Great Firewall.
Thay vì Google, công cụ tìm kiếm phổ biến nhất của Trung Quốc là Baidu. Các ứng dụng nhắn tin như WeChat được sử dụng thay vì WhatsApp hoặc Messenger. Weibo, một nền tảng tiểu blog, tương đương gần nhất với Twitter, với hơn 560 triệu người dùng Trung Quốc.
Trừ khi họ sử dụng mạng riêng ảo (VPN) để che giấu lưu lượng truy cập internet và vị trí của mình, đồng thời vượt qua các hạn chế web, người Trung Quốc có ít lựa chọn hơn cho mạng xã hội và quyền truy cập vào nội dung và có khả năng chuyển sang các lựa chọn thay thế địa phương được kiểm duyệt nghiêm ngặt.
Do Zen Soo
Lưu Đức biên dịch