(Tưởng Nhớ Nghệ Sĩ Hoàng Long 1936-2020)
Hơn 20 năm trước có một chương trình gây quỹ do anh em văn nghệ Boston tổ chức. Tôi không nhớ với mục đích gì vì những năm đó chúng tôi tổ chức khá thường xuyên, nếu không Thương Phế Binh VNCH thì cũng bão lụt miền Trung. Trước giờ khai mạc, một anh trong gia đình văn nghệ đưa đến giới thiệu với tôi một nghệ sĩ nổi tiếng từ trước 1975 ở miền Nam: nghệ sĩ Hoàng Long. Dĩ nhiên chúng tôi rất vui được đón tiếp anh.
Nghệ sĩ Hoàng Long ngỏ ý muốn đóng góp một tiết mục văn nghệ nếu chương trình còn cho phép. Tôi rất hân hạnh và ghi vào chương trình có sự đóng góp của nghệ sĩ Hoàng Long.
Khi mời anh lên sân khấu, thú thật tôi cũng chưa biết anh sẽ trình bày tiết mục gì. Anh là một nghệ sĩ đa tài, một kịch sĩ trong hầu hết các ban nhạc ở Sài Gòn trước đây, một tài tử đóng phim, một ca sĩ, một trong ba thành viên của ban AVT lừng lẫy.
Anh Hoàng Long bước lên. Thay vì diễn một đoạn kịch hay hát một bài nhạc vui của AVT, anh hát bài Bóng Mát thiết tha của nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ. Anh hát rất hay. Bài hát mang lại cả một bầu trời thơ ấu của anh, của tôi và của nhiều người.
Sau đó anh lập gia đình với Hạ Uyên, một người em trong gia đình văn nghệ chúng tôi. Đời nghệ sĩ đầy thăng trầm sau những đổi thay của đất nước. Tuy nhiên, như người ta thường nói chặng cuối của đời người là chặng quan trọng nhất. Anh chọn Boston làm chặng cuối cùng. Chuyến tàu dừng lại. Anh bước xuống để sống một cuộc sống bình thường nhưng ngập tràn hạnh phúc trong căn nhà nhỏ, bên người vợ hiền và với tình đồng hương Boston thân thiết.
Anh em chúng tôi gần gũi nhau qua hầu hết các sinh hoạt đoàn thể, cộng đồng và nhất là trong gia đình văn nghệ Boston lúc nào cũng đầy ắp tiếng cười.
Nhưng rồi anh lâm trọng bịnh. Anh vào ra bịnh viện nhiều lần và lần cuối anh biết có thể anh sẽ phải ở lại trung tâm hồi lực này cho đến ngày ra đi khỏi cuộc đời.
Tôi ghé thăm anh vài lần. Một lần thăm anh, tôi chợt nhớ lại bài hát đánh dấu lần đầu anh em chúng tôi quen biết nhau hơn hai mươi năm trước. Có thể anh đã quên nhưng tôi thì không và nhắc lại bài Bóng Mát. Anh cũng nhớ ra và mỉm cười. Rồi chúng tôi nghêu ngao trong phòng hồi lực.
Lúc đó anh yếu quá rồi. Trí nhớ giảm sút nhiều nhưng cũng còn đủ để bắt đầu bài hát “Còn đâu nữa! còn đâu nữa! tiếng hát ca dao ru tôi vào đời …” Hai mươi năm trước câu hát gợi lại trong anh một quá khứ êm đềm, lần này cũng câu hát đó nhưng đã trở thành tiếng than dài và sẽ tắt.
Tôi không dám làm ảnh hưởng sức khỏe của anh nhưng có hứa về nhà sẽ nghêu ngao tiếp và có dịp sẽ thu anh nghe. Nhưng không kịp. Đại dịch đến và nghệ sĩ Hoàng Long ra đi trong im lặng ngày 11 tháng 11, 2020. Ngoài gia đình thân cận, chúng tôi không có dịp tiễn đưa anh.
Hôm nay chúng tôi sẽ giỗ anh lần đầu. Hôm qua, chiều cuối thu ngồi nghĩ tới anh và ôm đàn hát tiếp với anh bài Bóng Mát.
Trần Trung Đạo