Trừng phạt thương mại dầu mỏ của Trung Quốc, ngăn chặn xuất cảng dầu bất hợp pháp

Anders Corr

Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif (Phải) và người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị chụp ảnh chung sau khi ký một thỏa thuận ở Tehran, Iran hôm 27/03/2021. (Ảnh: AFP/Getty Images) Trung Quốc

Bắc Kinh đang sử dụng các nhà máy lọc dầu nhỏ để trốn tránh các lệnh trừng phạt đối với Iran và Venezuela.

Các nhà máy lọc dầu nhỏ ở Trung Quốc đang trốn tránh các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đối với xuất cảng dầu của Iran và Venezuela bằng cách sử dụng cờ giả, tàu chở dầu cũ, tắt thiết bị thu phát tín hiệu trên tàu, và chuyển dầu giữa đại dương giữa các tàu để che giấu nguồn gốc xuất cảng dầu bất hợp pháp.

Doanh số bán dầu thô của Iran, tăng 40% vào năm 2021, chủ yếu được mua bởi Trung Quốc—khách hàng dầu lớn nhất của Iran. Các khách hàng lớn khác thân cận với Bắc Kinh mua dầu của Iran vào năm 2021 bao gồm Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Syria, Venezuela, và Nga.

Hoạt động xuất cảng dầu bất hợp pháp của Iran được tạo điều kiện thuận lợi nhờ các biện pháp thực thi lỏng lẻo của chính phủ của ông Biden với những nỗ lực thất bại trong việc khôi phục thỏa thuận hạt nhân Iran.

Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) trước đây đã ủng hộ các nhà độc tài toàn cầu và các quốc gia bất hảo, bao gồm cả việc nhập cảng dầu của họ. Sau khi Hoa Kỳ áp đặt các lệnh trừng phạt lên Nga vì xâm lược Ukraine năm 2014, Trung Quốc đã tăng cường mua dầu thô từ quốc gia hiếu chiến về lãnh thổ này.

Bất chấp cuộc diệt chủng của Miến Điện đối với người Rohingya bắt đầu từ năm 2017 và cuộc đảo chính vào năm 2021, Trung Quốc đã đầu tư rất nhiều vào một đường ống dẫn dầu và khí đốt, xuất phát từ các mỏ hydrocacbon ở ngoài khơi bờ biển Miến Điện của chế độ độc tài quân sự này, và kết thúc tại tỉnh Vân Nam, Trung Quốc.

Một tàu chở dầu thô được nhìn thấy tại cảng Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc, hôm 21/04/2019. (Ảnh: Jason Lee/Reuters)

Trung Quốc mua phần lớn dầu từ Iran bất chấp việc nước này ủng hộ tổ chức khủng bố Hamas, Hezbollah, và Houthi ở Trung Đông. Theo lời ông Adam Kredo trên tờ Washington Free Beacon ngày 7/1, để tài trợ cho những kẻ khủng bố này và thúc đẩy nền kinh tế Iran, “Tehran sử dụng cái gọi là đội quân ma gồm các tàu gắn cờ ngoại quốc để tránh bị phát hiện và qua mặt các nhà chức trách quốc tế.”

“Các tàu của nước này thường xuyên tắt các thiết bị định vị trên tàu, hành vi bất hợp pháp, để các con tàu này không xuất hiện trên các radar khi vận chuyển dầu qua các vùng biển quốc tế.”

Dân biểu Scott Franklin (Cộng Hòa- Florida) đã lưu ý vào ngày 10/01: “Các chuyến hàng xuất cảng dầu bất hợp pháp của Iran đến Trung Quốc đã tăng vọt 40% vào năm 2021 do việc thực thi lỏng lẻo các lệnh trừng phạt của Tổng thống Biden. Việc thực thi là rất quan trọng để ngăn chặn chính quyền Trung Cộng thanh toán cho các phần tử khủng bố đánh thuê và tham gia vào việc làm giàu uranium.”

Theo phân tích của Bloomberg hôm 10/01, các nhà máy lọc dầu của Trung Quốc đã tăng gấp đôi nhập cảng dầu thô của Iran và Venezuela vào năm 2021, nhiều hơn tổng nhập cảng 3 năm trước đó.

Theo báo cáo này, các nhà máy lọc dầu nhỏ với tài sản và thị trường chủ yếu giới hạn ở Trung Quốc và các đối tác của nó có thể bỏ qua nguy cơ bị Hoa Kỳ trừng phạt để kiếm được dầu giá rẻ.

Các nhà chế biến ở Trung Quốc đã mua 324 triệu thùng dầu thô của Iran và Venezuela vào năm 2021 với giá rẻ, tăng 53% so với năm 2020. Năm 2018, Trung Quốc đã mua 352 triệu thùng từ hai quốc gia bất hảo này.

Nếu không có các biện pháp thực thi cứng rắn hơn đối với các nhà nhập cảng nhỏ, thì các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đối với Venezuela và Iran đã thực sự thúc đẩy các quốc gia xuất cảng bất hảo sang thị trường Trung Quốc và mang lại lợi ích cho Bắc Kinh.

Theo phân tích của Bloomberg: “Rủi ro rằng các doanh nghiệp không phải là của Hoa Kỳ có thể mất quyền truy cập vào hệ thống tài chính của Hoa Kỳ hoặc bị đóng băng tài sản ở Hoa Kỳ nếu bị phát hiện vi phạm các lệnh trừng phạt đã không khiến họ nản lòng.”

“Lượng hàng tồn đọng, giá quốc tế tăng, và việc Bắc Kinh nới thêm hạn ngạch nhập cảng dầu thô, đã khuyến khích các nhà máy lọc dầu tư nhân, được gọi là teapots (các nhà máy lọc dầu nhỏ), mua được thêm dầu từ các quốc gia bị trừng phạt.”

Dữ liệu hải quan chính thức thường không bao gồm các lô hàng dầu nhỏ được bán với giá thấp hơn giá thị trường. 

Ví dụ, theo một nhà phân tích tàu chở dầu từ Braemar ACM Shipbroking Pte, dầu thô từ Iran bán rẻ hơn 10% cho Trung Quốc. Nhà phân tích Anoop Singh nói với Bloomberg rằng dầu bị trừng phạt thường được vận chuyển bằng những con tàu cũ kỹ phù hợp hơn với các bãi phế liệu.

Dầu có thể được vận chuyển trực tiếp từ Iran và Venezuela trên các tàu chở dầu “đi trong bóng tối” bằng cách tắt bộ thu phát tín hiệu, hoặc bằng cách chuyển dầu thô giữa các tàu trên biển khơi, để che giấu nguồn gốc của dầu.

Theo báo cáo của Bloomberg, trong khi Trung Quốc tuyên bố rằng lần nhập cảng dầu Iran cuối cùng của họ là vào tháng 12/2020, thì các lô hàng từ Malaysia và Oman – có khả năng bị làm giả giấy tờ xuất xứ – đã tăng đáng kể trong tháng tiếp theo.

Sự cho phép của Bắc Kinh – nếu không muốn nói là khuyến khích – mua dầu bất hợp pháp từ Iran và Venezuela đã làm giảm các nỗ lực của Hoa Kỳ và các đồng minh nhằm thúc đẩy dân chủ, thị trường tự do, và nhân quyền trên toàn cầu. Từ quý 2 năm 2020 đến quý 1 năm 2022, xuất cảng dầu sang Trung Quốc phần lớn đã thúc đẩy sự phục hồi kinh tế của Iran. Việc này cho phép Iran và các chế độ bất hảo khác chống lại nhân quyền và dân chủ, bảo đảm niềm tin rằng các chế độ này sẽ luôn có thị trường xuất cảng sang Trung Quốc. Tehran có thể giảm giá 10% nếu một bên mua được bảo đảm ở Bắc Kinh giữ cho chế độ Iran duy trì quyền lực.

Nếu các nhà độc tài biết rằng họ có thể chạy tới Bắc Kinh để xuất cảng hàng bị cấm vận, thì các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ thực sự có thể làm tổn hại đến việc thúc đẩy các giá trị dân chủ trên toàn cầu bằng cách gắn kết nền kinh tế toàn cầu với Bắc Kinh hơn nữa, và trao quyền cho chủ nghĩa toàn trị và khát vọng bá chủ toàn cầu của ĐCSTQ.

Để tránh tác động hai lưỡi này, Hoa Kỳ nên thực thi sự trừng phạt không chỉ đối với các mục tiêu tương đối dễ dàng như Venezuela và Iran, hoặc các mục tiêu không thể tiếp cận như các nhà máy lọc dầu kiểu teapot ở Trung Quốc, mà bằng cách thực hiện các hành động trừng phạt cứng rắn hơn, rủi ro hơn, và thực thi trừng phạt thực sự hiệu quả hơn đối với các nhà máy lọc dầu lớn hơn và dễ tiếp cận hơn ở chính Trung Quốc vì sự vi phạm của các công ty nhỏ hơn, ít tiếp cận hơn.

Tất cả các nhà máy lọc dầu của Trung Quốc cuối cùng đều do ĐCSTQ kiểm soát, và mang lại lợi ích cho ĐCSTQ. Vì vậy, các biện pháp trừng phạt phải được thực thi và nên được tăng lên khi cần thiết để gửi đi tín hiệu rằng Hoa Kỳ và các đồng minh sẽ không bị các công ty giả mạo và hàng nhập cảng dối của Bắc Kinh, hoặc các con tàu ma của Iran ngăn chặn, bao vây, hoặc đánh lừa.

Toàn bộ thị trường ở Trung Quốc được kiểm soát bởi ĐCSTQ và cần được xử lý như vậy bất cứ khi nào bất kỳ bộ phận nào vi phạm luật pháp quốc tế.

Các công nghệ giám sát mạnh mẽ và kiểm soát kinh tế nhà nước của Bắc Kinh phải nhận thức được và có khả năng ngăn chặn hoạt động thương mại bất hợp pháp dầu giá rẻ đang bị cấm vận. Nhưng Bắc Kinh đang thu lợi từ sự khốn cùng của người dân Iran và người Venezuela, và sự bất ổn gây ra cho hệ thống quốc tế do Hoa Kỳ kiểm soát. Vì vậy, Hoa Kỳ và các đồng minh phải giải quyết vấn đề này.

Lợi nhuận của ĐCSTQ và mối đe dọa ngày càng tăng đối với hệ thống quốc tế và nền dân chủ có thể được ngăn chặn bằng cách tăng các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ [đối với] từ các nhà máy lọc dầu nhỏ của Trung Quốc đến các công ty lớn của Trung Quốc có thị trường toàn cầu lớn hơn [phải] bị mất mát. Nếu ngay cả biện pháp này [cũng] không thành công, thì các biện pháp trừng phạt và thuế quan có thể và phải được tăng lên đối với toàn bộ quốc gia này.

Ông Anders Corr có bằng cử nhân/thạc sĩ khoa học chính trị tại Đại học Yale (2001) và tiến sĩ về chính phủ tại Đại học Harvard (2008). Ông là người đứng đầu Corr Analytics Inc., nhà xuất bản của Tạp chí Rủi ro Chính trị, và đã thực hiện các nghiên cứu sâu rộng ở Bắc Mỹ, Âu Châu và Á Châu. Ông là tác giả của cuốn sách sắp ra mắt vào năm 2021 có nhan đề “The Concentration of Power” (“Tập Trung Quyền Lực”) và “No Trespassing” (“Không Xâm Phạm”), đồng thời đã biên tập cuốn sách “Great Powers, Grand Strategies” (“Những Quyền Lực Lớn, Những Chiến Lược Lớn”).

Bình Hòa biên dịch

Related posts