Thông thường, ngay sau khi thắng cử, lợi dụng sự ủng hộ của cử tri còn đang cao và vốn liếng chính trị chưa bị hao hụt, các vị tổng thống tân cử luôn cố gắng, thông qua quốc hội, để đạt cho được càng nhiều càng tốt những chính sách ưu tiên hàng đầu. Qua đó, giới truyền thông và các quan sát viên cũng thường nhìn vào thành quả đạt được trong năm đầu tiên để đưa ra tiên đoán về những thành công hay thất bại của vị tổng thống trong ba năm sau đó.
Một năm trước đây, Tổng thống Joe Biden giơ tay tuyên thệ nhậm chức và hứa giải quyết trận đại dịch, vực dậy nền kinh tế và tạo lại sự đoàn kết trong một đất nước bị chia rẽ bởi những quan niệm chính trị và xã hội đối nghịch.
Thứ Năm ngày 20 tháng 1 vừa qua đánh dấu đúng một năm, điểm lại hồ sơ của TT. Biden trong việc thực hiện các lời hứa ông đưa ra trong thời gian tranh cử, người ta nhận định với những chỉ số hiện tại, sự thành công không như mong đợi. Trong những tháng đầu tiên TT. Biden đã đạt được một số kết quả như việc thông qua dự luật chi tiêu cứu trợ Covid-19 và thúc đẩy nhanh chiến dịch tiêm chủng. Nhưng đến cuối Hè vấp phải thử thách bởi biến thể mới hoành hành; lạm phát gia tăng và nhất là cuộc rút quân đầy hỗn loạn khỏi Afghanistan.
Cho tới thời điểm này nước Mỹ vẫn chưa thoát khỏi trận đại dịch mặc dù khoảng 73% người Mỹ trưởng thành đã được chích ngừa đầy đủ cho phép cuộc sống của người dân được trở lại gần hơn với mức độ bình thường so với một năm trước. Tuy nhiên, lời tuyên bố vào dịp Lễ Ðộc lập 4 tháng 7 của ông rằng: “Nước Mỹ đã tiến đến giai đoạn gần hơn bao giờ hết để tuyên bố rằng chúng ta đã thoát khỏi vi rút corona”.
Biến thể Delta hoành hành trong suốt mùa Hè 2021 và năm 2022 xuất hiện thêm biến thể Omicron có tốc độ truyền nhiễm cao gây ra các trường hợp nhiễm bệnh và nhập viện gia tăng, dẫn đến việc nhiều chục ngàn chuyến bay bị hủy bỏ, nhiều trường học bắt buộc phảiđóng cửa.
Theo Ðại học Johns Hopkins, cho đến nay đã có hơn 853,000 người Mỹ thiệt mạng do vi rút corona kể từ khi đại dịch bắt đầu.
Từ thực tế này, TT Biden chuyển thông điệp từ việc đánh bại vi khuẩn sang việc thuyết phục người dân Mỹ chấp nhận nó như một phần của cuộc sống hàng ngày.
Một trong những thành quả trong năm đầu tiên của ông Biden là kinh tế tăng trưởng, ngay cả khi người tiêu thụ ở Mỹ cảm thấy bị o ép vì giá cả tăng cao hơn. Nền kinh tế Hoa Kỳ đã tạo ra 6.4 triệu công việc làm trong năm qua, là con số cao nhất trong một năm kể từ 1939 khi chính phủ Mỹ bắt đầu lập hồ sơ về công việc làm. Tỷ lệ thất nghiệp cũng giảm mạnh, còn 3.9% trong tháng 12 so với 6.4% vào tháng Giêng 2021.
Ông Biden cũng đã ký dự luật hạ tầng cơ sở trị giá $1 ngàn tỷ thành luật để sửa sang lại những cầu đường cũ kỹ cũng như cải thiện khả năng truy cập internet cho dân Mỹ mà ông cho là cần thiết để thúc đẩy kinh tế và tăng khả năng cạnh tranh với Trung Quốc.
Tuy nhiên, tỷ lệ lạm phát tăng nhanh, đến 7% trong tháng 12, là mức cao nhất kể từ năm 1982. Các chuyên gia kinh tế cho rằng TT Biden bị chỉ trích là đã quá “hào phóng” bơm $1.9 ngàn tỷ qua luật cứu trợ Covid-19 khiến cho tình trạng lạm phát trở nên trầm trọng hơn.
Nhận định lúc đầu của chính phủ cho rằng lạm phát chỉ là vấn đề tạm thời cho thấy là hơi lạc quan. Khi lạm phát gia tăng liên tiếp trong nhiều tháng thì nó trở thành căn bệnh kinh niên và sẽ dẫn đến thất bại chính trị nếu không được giải quyết sớm. Hiện nay, qua nhiều nỗ lực của ông, nhưng chưa có dấu hiệu nào cho thấy lạm phát sẽ chậm lại.
Trong bài diễn văn nhậm chức tổng thống đầu năm 2021, TT Biden tuyên bố là sẽ sửa chữa sai lầm trong chính sách đối ngoại với các đồng minh của Hoa Kỳ và tham gia vào các hoạt động cùng với thế giới.
Một năm sau, có thể nói Tổng thống Biden đã cố gắng củng cố mối quan hệ với các đồng minh thân cận, tích cực tham dự các hội nghị toàn cầu ở Anh và Ý và tập trung vào các vấn đề như đại dịch và biến đổi khí hậu. Nhưng bên cạnh đó, cuộc rút quân hỗn loạn ra khỏi Afghanistan, lục đục ngoại giao với Pháp về thỏa thuận an ninh mới với Úc, và hiện đang đối mặt với những căng thẳng ngoại giao ngày càng leo thang với Nga và Trung Quốc khiến những nỗ lực của ông bị lung lay.
Trong số lợn cợn đó, ấn tượng mạnh nhất là việc chấm dứt cuộc chiến tại Afghanistan và cuộc rút quân lộn xộn khỏi Afghanistan đã khiến cho nhiều đồng minh kinh ngạc và tỏ ra nghi ngờ vào khả năng đối ngoại của chính phủ Mỹ.
Vấn đề nan giải vẫn còn đu đưa khi đơn của hơn 60,000 thông dịch viên và nhiều nhân viên Afghanistan khác người nộp đơn xin thông hành đến Mỹ tạm trú sau khi từng làm việc cùng với lực lượng Hoa Kỳ hiện vẫn còn bị kẹt lại, số phận của họ, tất nhiên sẽ rất u ám. Ðiều này khiến nhiều người Việt liên tưởng đến số phận của các Quân Cán Chính VNCH sau 1975.
Có vẻ “đánh hơi” được khiếm khuyết này, Nga trở nên hung hăng hơn trước và đang tập trung hơn 100,000 quân tại khu vực biên giới Ukraine. TT. Biden buộc phải lên tiếng đe doạ Tổng thống Vladimir Putin của Nga với những biện pháp cấm vận mạnh mẽ nếu Moscow xâm lăng Ukraine, nhưng tới nay vẫn chưa thấy có dấu hiệu khả quan.Xem thêm: Quan tâm & tiên đoán
Bang giao giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc chưa sáng sủa hơn so với mấy năm vừa qua và vẫn còn nhiều khác biệt giữa hai bên về các vấn đề liên quan đến nhân quyền, thương mại và kỹ thuật.
Một trong những ưu tiên hàng đầu của TT. Biden ngay sau khi nhậm chức là tham gia trở lại hiệp ước khí hậu Paris và đưa ra các biện pháp kiểm soát các công ty sản xuất dầu khí và các nguồn thải khí nhà kính khác. Tuy nhiên, một số biện pháp giải quyết biến đổi khí hậu quan trọng nhất của ông nằm trong một phần của dự luật chi tiêu xã hội và khí hậu trị giá khoảng $2 ngàn tỷ vẫn trong tình trạng “treo”, chưa được quốc hội thông qua, điều này có nghĩa là mục tiêu của ông Biden để cắt giảm từ 50% đến 52% lượng khí thải của Hoa Kỳ có thể không đạt được theo dự tính.
Ngay sau khi nhậm chức, TT Biden cam kết sẽ hủy bỏ nhiều chính sách di dân của người tiền nhiệm. Nhưng ông vẫn duy trì và đôi khi lặp lại chính những chính sách an ninh biên giới mà trước đây ông chống đối trong thời gian vận động tranh cử.
Có thể nói năm đầu của nhiệm kỳ 4 năm của Tổng thống Joe Biden khá chông chênh. Những thực trạng này làm mức độ ủng hộ của ông bị tụt theo, khá nhanh chỉ trong một thời gian ngắn. Theo kết quả thăm dò của RealClearPolitics, tỷ lệ ủng hộ dành cho đương kim tổng thống đã sụt giảm từ 56% ủng hộ, 36% không ủng hộ đến nay là 41% ủng hộ và 53% không ủng hộ, là một sự đảo ngược đối nghịch ít có tổng thống nào gặp phải.
Cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ ngày càng đến gần hơn, giới chuyên gia nhận định rằng khả năng lấy lại khí thế chính trị của TT Biden có thể còn giảm thấp hơn nữa, và không chỉ với tổng thống, mà những chiếc ghế khác cũng sẽ rơi vào tay đảng đối lập.