Trân Văn
18-2-2022
“Cây xăng ba ngón” đặc tả một cửa hàng xăng dầu ở TP.HCM, nơi những người bán xăng giơ ba ngón tay với tất cả khách hàng. Thủ hiệu đó hàm ý cửa hàng chỉ có thể bán cho mỗi người lượng xăng tương ứng 30.000 đồng.
Không rõ ông Nguyễn Hồng Diên, Bộ trưởng Công Thương đã xem video clip “Cây xăng ba ngón” của tờ Tuổi Trẻ chưa (1)? Thời lượng của “Cây xăng ba ngón” chỉ có một phút 29 giây nhưng rất nhiều thông tin và vấn đề đáng ngẫm nghĩ.
“Cây xăng ba ngón” đặc tả một cửa hàng xăng dầu ở TP.HCM, nơi những người bán xăng giơ ba ngón tay với tất cả khách hàng. Thủ hiệu đó hàm ý cửa hàng chỉ có thể bán cho mỗi người lượng xăng tương ứng 30.000 đồng.
Vào lúc này, bởi giá xăng đã tăng đến mức 25.000 đồng/lít, 30.000 đồng chẳng được bao nhiêu xăng nên nhiều khách hàng không đồng ý, có người bỏ đi, có người… giơ năm ngón tay, ra hiệu họ muốn mua 50.000 đồng!
Trong “Cây xăng ba ngón”, phóng viên tờ Tuổi Trẻ tường trình thêm rằng những người bán xăng đã cố gắng phân bua, đề nghị khách hàng chia sẻ khó khăn với họ, bởi bán nhiều chừng nào, lỗ nặng chừng đó.
Tỉ lệ chiết khấu mà doanh nghiệp phân phối xăng dầu dành cho các cửa hàng là… 0 đồng nhưng họ vẫn phải bán theo giá được ấn định nên duy trì hoạt động kinh doanh đồng nghĩa với việc phải móc tiền túi trang trải tất cả các loại chi phí, từ thuê mặt bằng (chẳng hạn chi phí thuê mặt bằng của cửa hàng xăng dầu mà tờ Tuổi Trẻ chọn đặc tả là 80 triệu đồng/tháng), điện – nước, đến lương nhân viên,… Chắc chắn chỉ ở Việt Nam mới có hình thức kinh doanh càng bán, càng lỗ song… không dám tạm nghỉ vì không được đóng cửa!
***
“Cây xăng ba ngón” là một ví dụ minh họa nữa cho tuyên bố của ông Nguyễn Hồng Diên, nhân vật cho rằng: Theo… báo cáo từ thuộc cấp của ông ta, Việt Nam… không thiếu xăng dầu! Vì xăng dầu không… thiếu nên Bộ trưởng Công Thương ra lệnh cho các cơ quan hữu trách… gia tăng kiểm tra, thanh tra, xử lý nghiêm những doanh nghiệp liên quan đến phân phối xăng dầu găm hàng. Đối với những cửa hàng xăng dầu găm hàng phải lập tức xử phạt về vật chất, thu hồi giấy phép hoạt động (2)!
Bộ trưởng Công Thương của một quốc gia không ngừng cam kết sẽ tuân thủ những nguyên lý của kinh tế thị trường, không ít lần vật nài thiên hạ xin công nhận mình có nền kinh tế thị trường hoàn chỉnh (3), rất thản nhiên khi tạo ra những… “Cây xăng ba ngón”!
Giá xăng dầu tại Việt Nam đã tăng vừa vì Nhà máy Lọc dầu Nghi Sơn (NSRP) cắt giảm công suất tạo ra khiếm hụt, vừa vì giá dầu thô trên thị trường thế giới đang leo thang. Giá xăng dầu hiện là một trong những nguyên nhân khiến vật giá gia tăng, nhiều giới rên xiết. Đã có những ước tính như giá cọng hành tăng 466%, giá dưa muối tăng 575% (4). Chuyện chưa ngừng ở đó, đã có những dự báo giá xăng dầu ở Việt Nam sẽ còn tăng nữa và chương trình tổng thể của chính phủ nhằm giúp kinh tế hồi phục sẽ phá sản.
Ông Nguyễn Hồng Diên – nhân vật trước khi đảm nhiệm vai trò Bộ trưởng Công Thương vốn chỉ có kinh nghiệm về tổ chức hoạt động đoàn, hoạt động đảng với rất nhiều điều tiếng (5) – như thế, còn chính phủ thì sao? Cho đến giờ này, chỉ mới thấy một Phó Thủ tướng tên là Lê Văn Thành, bảo với công chúng, rằng trách nhiệm đối với mặt hàng chiến lược như xăng dầu, dễ ảnh hưởng cả đến tâm lý công chúng lẫn kinh tế vĩ mô là chuyện thuộc về Bộ trưởng Công Thương. Theo đó, ông Diên phải… chủ động điều hành (6).
***
Từ cuối thập niên 2000 đã có rất nhiều phân tích, cảnh báo liên quan đến những ưu đãi bất thường dành cho NSRP (Giảm một nửa thuế thu nhập doanh nghiệp, chỉ thu… 10% trong suốt… 70 năm, đồng thời giảm 50% thuế thu nhập cá nhân đối với tất cả những người làm việc cho NSRP. Bao tiêu toàn xăng, dầu, khí hóa lỏng – LPG. Dành cho NSRP quyền định giá bán bằng với giá nhập khẩu sản phẩm cùng loại cộng với 7% thuế nhập cảng xăng dầu, 5% thuế nhập cảng LPG, 3% thuế nhập cảng sản phẩm hóa dầu…) không chỉ đặt an ninh năng lượng quốc gia vào tình thế hiểm nghèo, mà còn là gánh nặng lâu dài cho cả quốc gia.
Trên thực tế, nhiều người tin rằng, tình trạng khan hiếm xăng dầu do gần đây NSRP cắt giảm công suất là một hình thức bắt chẹt để Việt Nam phải tiếp tục duy trì lợi ích cho các doanh nghiệp ngoại quốc tham gia NSRP bất kể thị trường thế nào (7). Khi giá dầu thô trên thị trường thế giới xấp xỉ 100 Mỹ kim/thùng, khoản tiền mà Việt Nam phải bù lỗ do có… NSRP sẽ đúng như lo ngại… tăng lên chừng 88.100 tỉ đồng. Ai phải mang gánh nặng đó? Tất cả các giới thông qua giá xăng dầu và việc cắt giảm đủ loại phúc lợi. Hồi 2020, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội Việt Nam khóa 14 từng thắc mắc: Tại sao không xử lý nghiêm minh một số người trong chính phủ tiền nhiệm gây ra thiệt hại rất lớn do cam kết với NSRP những nội dung như đã biết (8)?
Không có bất kỳ viên chức hữu trách nào đang lãnh đạo hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam thèm trả lời dù hậu quả càng lúc càng nhiều và càng trầm trọng. Chỉ có những tuyên bố như ông Diên, ông Thành rồi thôi.
Trừ việc thực hiện đúng… “cam kết”, không thể đụng đến những doanh nghiệp ngoại quốc góp vốn vào NSRP vì không thực thi… “cam kết” sẽ bị kiện và… thua kiện. Chỉ có một đối tượng mà những viên chức hữu trách đang lãnh đạo hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam không cần phải bận tâm hay lo ngại là… dân. Muốn nói thế nào cũng… được, muốn hành xử thế nào cũng… xong. Cha ông người Việt từng ví von: Miệng nhà quan có gang, có thép… Cứ ngẫm nghĩ về những gì đã cũng như đang xảy ra thì ở Việt Nam, miệng nhà quan thời cộng sản không chỉ có gang và thép mà còn đầy ắp mồ hôi, nước mắt của lương dân!
Chú thích
(1) https://tv.tuoitre.vn/video-cay-xang-3-ngon-tay-o-tphcm-ban-hang-cho-khach-theo-dinh-muc-116945.htm
(4) https://laodong.vn/kinh-te/bao-gia-tu-xang-dau-den-cong-hanh-tang-466-dua-muoi-tang-575-1014686.ldo
(5) https://baotiengdan.com/2021/04/12/chuyen-tan-bo-truong-bo-cong-thuong-va-ong-chu-hang-bia-dai-viet/